Konkurs skierowany wyłącznie do mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw ma zostać ogłoszony 2 kwietnia. Sam nabór wniosków ruszy jednak później, bo dopiero 4 maja. Tak wynika z opublikowanego harmonogramu ogłaszania konkursów dla ogólnokrajowego programu współfinansowanego z funduszy unijnych „Inteligentny rozwój". Należy zaznaczyć, że jest to jego wstępna wersja. A w związku z tym podane daty należy traktować jako orientacyjne. Harmonogram może jeszcze ulec zmianom.

Pierwszy konkurs, o którym była mowa powyżej, dotyczy tzw. działania 1.1.1 „Badania przemysłowe i prace rozwojowe realizowane przez przedsiębiorstwa". Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, które jest odpowiedzialne za jego realizację, będzie oferowało wsparcie na prowadzenie badań przemysłowych i/lub eksperymentalnych prac rozwojowych. Chodzi więc o podejmowanie przez przedsiębiorców takich działań, które będą prowadziły do stworzenia nowego produktu, wyrobu, technologii, procesu produkcji lub ich znaczących modyfikacji (ulepszeń). Wyłącznie te projekty, które mają charakter badawczy, czyli te, w których wyraźnie przewidziano realizację badań przemysłowych i prac rozwojowych, mogą liczyć na dofinansowanie. Przy tym, ze względu na różny poziom dofinansowania, zadania zaplanowane do realizacji muszą być prawidłowo przypisane do jednej lub drugiej kategorii.

Definicja badań

A ich definicje zawiera art. 2 pkt 85 i 86 rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 651/2014 (rozporządzenie Komisji Europejskiej uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 traktatu). Zgodnie z tymi przepisami badania przemysłowe oznaczają tzw. badania planowane lub badania krytyczne mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności w celu opracowania nowych produktów, procesów lub usług lub też wprowadzenia znaczących ulepszeń do tych istniejących. Uwzględniają one tworzenie elementów składowych systemów złożonych i mogą obejmować budowę prototypów, a także linii pilotażowych, gdy są one konieczne do badań przemysłowych, a zwłaszcza uzyskania dowodu w przypadku tzw. technologii generycznych.

Z kolei eksperymentalne prace rozwojowe oznaczają zdobywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i biznesu oraz innej stosownej wiedzy i umiejętności w celu opracowywania nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług. Mogą one także obejmować czynności mające na celu pojęciowe definiowanie, planowanie oraz dokumentowanie nowych produktów, procesów i usług. Prace rozwojowe mogą także obejmować opracowanie prototypów, projektów pilotażowych, testowanie i walidację nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług.

Kryteria finansowe

Warunki innowacyjności oraz „wpisania się" w tzw. krajowe inteligentne specjalizacje są niewątpliwie kluczowe przy ocenie szans zdobycia dotacji. Ale nie są jedyne. Innym warunkiem otrzymania grantu jest przestrzeganie ustalonych limitów dofinansowania. Wnioskowana kwota wsparcia bowiem musi być zgodna z zasadami finansowania projektów obowiązujących dla tego działania (1.1.1). W związku z tym firma wnioskodawca musi prawidłowo wyliczyć taką kwotę zgodnie z:

- limitem dotyczącym minimalnej wartości tzw. kosztów kwalifikowanych (2 mln zł w przypadku projektów zgłaszanych przez MSP),

- limitem dotyczącym maksymalnej wartości dofinansowania, tj. 20 mln euro – dla projektów, w których koszty kwalifikowane badań przemysłowych stanowią więcej niż połowę całkowitych kosztów kwalifikowanych inwestycji, albo 15 mln euro – jeżeli koszty kwalifikowane prac rozwojowych stanowią więcej niż połowę całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu,

- przepisami dotyczącymi pomocy publicznej (rozporządzenie KE nr 651/2014).

Odnosząc się do tych ostatnich regulacji, warto zatem przypomnieć, że maksymalna wartość dofinansowania (tzw. intensywność pomocy) zależy od tego, czy przedmiotem projektu są badania przemysłowe (potencjalnie wyższa dotacja), czy też prowadzenie prac rozwojowych. Drugim elementem, który może wpływać na wysokość grantu, jest to, czy firma zamierza podzielić się z opinią publiczną wynikami badań. Jeżeli zostaną one upublicznione (rozpowszechnione), firma może liczyć na wyższą dotację.

Przykładowo, mikro- lub mała firma, która realizuje badania przemysłowe, może oczekiwać dotacji na poziomie 70 proc. kosztów kwalifikowanych. Z uwzględnieniem premii (za rozpowszechnianie wyników) może to być maksymalnie 80 proc. Jeżeli jej projekt opierałby się głównie na prowadzeniu prac rozwojowych, dotacja może finansować 45 proc. lub 60 proc. z uwzględnieniem premii. Dla średniej wielkości firmy maksymalna intensywność wsparcia będzie kształtować się następująco: 60 proc. (przy przewadze badań przemysłowych) i 75 proc. (z uwzględnieniem premii) oraz 35 proc. (prace rozwojowe) i 50 proc. (przy premii).

Inne działania

Podobnie jak to było w okresie 2007–2013 wszystkie programy, w tym także „Inteligentny rozwój", dzielą się na tzw. działania i poddziałania. Każde z nich ma się przyczynić do osiągnięcia określonych celów, wskazuje na konkretne rodzaje projektów, które mogą być współfinansowane, oraz wskazuje tzw. grupy beneficjentów, czyli podmioty uprawnione do ubiegania się o wsparcie. Wskazane działanie o nr 1.1.1 jest więc tylko jednym z wielu. A wstępny harmonogram realizacji całego programu „Inteligentny rozwój" przedstawia informacje o innych konkursach. Przykładowo, od 7 maja przedsiębiorcy będą mogli składać wnioski w ramach działania 1.1.2 „Prace B+R związane z wytworzeniem instalacji pilotażowej/demonstracyjnej". Celem tego działania jest wsparcie eksperymentalnych prac rozwojowych i weryfikacja nowych rozwiązań w warunkach zbliżonych do rzeczywistych i operacyjnych (wstępny budżet to 500 mln zł).

Z kolei przedsiębiorcy zainteresowani tworzeniem i rozwijaniem własnego zaplecza badawczo-naukowego będą mogli pozyskać dotacje z działania 2.1 „Wsparcie inwestycji w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw". W tym wypadku za realizację działania odpowiada resort gospodarki. Zgodnie z harmonogramem konkurs ma zostać ogłoszony w lipcu. Na dofinansowanie projektów ma zostać przeznaczone 460 mln zł.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości jeszcze w lipcu ma ogłosić konkurs w ramach działania 2.3.2 „Bony na innowacje dla MSP". Nieco ponad 46 mln zł ma zostać przeznaczone na rozwój produktów i usług przedsiębiorców, którzy w tym celu podejmą współpracę z jednostkami naukowymi. Z kolei we wrześniu planowane jest ogłoszenie konkursu w ramach działania 2.3.4 „Ochrona własności przemysłowej". Zgodnie z nazwą wsparcie finansowe będzie udzielane tym firmom, które będą chciały zadbać o ochronę swojej własności intelektualnej lub będą ponosić koszty związane z realizacją tej ochrony.

Wskazane powyżej to jeszcze nie wszystkie działania programu „IR". Pełny harmonogram można znaleźć na stronie www.funduszeeuropejskie.gov.pl.

Rozpoczęcie prac dopiero po złożeniu wniosku

Przedsiębiorcy, którzy będą walczyć o unijne dofinansowanie, muszą pamiętać o tzw. efekcie zachęty. W skrócie chodzi w nim o wykazanie, że bez uzyskania pomocy publicznej żaden projekt realizowany przez przedsiębiorcę, w tym badawczy, nie zostałby przeprowadzony. W praktyce w przypadku małych i średnich firm (dla dużych kryteria są ostrzejsze) spełnienie tego efektu jest wykazane, jeżeli firma nie rozpocznie realizacji inwestycji (projektu) przed dniem lub w dniu złożenia wniosku o wsparcie (ale może to już zrobić dzień później). W związku z tym należy uwzględnić, że za rozpoczęcie projektu uważa się m.in.: rozpoczęcie prowadzenia prac badawczo-rozwojowych, podpisanie z dostawcą towarów lub wykonawcą usługi stosownej umowy, rozpoczęcie świadczenia usługi, wpłatę zaliczki lub zadatku.

Z kolei w kontekście działania 1.1.1., gdy wykonawcą prac badawczych lub rozwojowych miałby być podmiot zewnętrzny (np. jednostka naukowa), za rozpoczęcie projektu nie będzie uważane:

- przeprowadzenie i rozstrzygnięcie procedury wyboru zewnętrznego wykonawcy (np. wystosowanie zapytania ofertowego, złożenie oferty przez wykonawcę, ocena ofert),

- zawarcie umowy warunkowej z wykonawcą prac B+R,

- podpisanie listów intencyjnych.

W związku z tym podjęcie takich działań może mieć miejsce jeszcze przed dniem złożenia wniosku.

Pamiętaj o zrównoważonym rozwoju

Każdy projekt, który zostanie zgłoszony do konkursu, będzie oceniany m.in. pod kątem tego, czy pozytywnie oddziałuje na politykę zrównoważonego rozwoju. Co to oznacza? Zaczynając od definicji, chodzi tu o taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje integrowanie działań mających na celu wzrost gospodarczy oraz działań społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej i trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli, zarówno współczesnego, jak i przyszłych pokoleń.

Przekładając to na praktykę, na dofinansowanie mogą liczyć tylko takie projekty, w których:

- sposób ich realizacji zapewnia wybór rozwiązań/metod eksploatacji urządzeń/sposobów realizacji prac B+R mających pozytywny wpływ na ochronę środowiska, w szczególności przez dokonywanie zakupów dostaw i usług na podstawie wyboru ofert (dostaw i usług) najbardziej korzystnych pod względem gospodarczym i zarazem najbardziej korzystnych, gdy chodzi o oddziaływanie na środowisko (np. mniejsza energochłonność, zużycie wody, wykorzystanie materiałów pochodzących z recyclingu itp.)

- rezultatem jest powstanie rozwiązania (produktu/technologii/usługi) pozytywnie oddziałującego na ochronę środowiska. Dotyczy to w szczególności projektów dotyczących obszarów: czystsze procesy, materiały i produkty, produkcja czystszej energii, wykorzystanie odpadów w procesie produkcyjnym, zamknięcie obiegu wodnego i ściekowego w ramach projektu itp. W efekcie realizacji takich projektów powinno powstać rozwiązanie prowadzące w szczególności do zmniejszenia materiałochłonności produkcji, jej energochłonności, wielkości emisji zanieczyszczeń albo zwiększenia stopnia ponownego wykorzystania materiałów bądź odpadów lub udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym.

Aby kryterium zrównoważonego rozwoju mogło zostać uznane za spełnione, we wskazanym polu wniosku o dofinansowanie należy przedstawić odpowiednie i zakładane wskaźniki ekoinnowacyjności.

Obowiązek uwzględniania kryterium zrównoważonego rozwoju wynika z art. 8 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013. Ustanawia ono ogólne zasady wydatkowania funduszy unijnych.