Gdy udział/y w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: sp. z o.o.) wchodzi/ą w skład majątku wspólnego małżonków, umowa podmiotu może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do niego „drugiej połówki" wspólnika. Nie będzie zatem wystarczająca w tym zakresie uchwała udziałowców czy zgromadzenia wspólników, chyba że jest podjęta w celu zmiany kontraktu spółki w tym przedmiocie i dojdzie do wpisu owej zmiany w KRS. Umowa spółki może ograniczyć wstąpienie do spółki żony/męża wspólnika poprzez wskazanie przesłanek przedmiotowych lub podmiotowych, które powinien wypełnić, aby wejść do podmiotu albo ostatecznie wyłączać ewentualność takiego wstąpienia >patrz wyciąg z umowy sp. z o.o. oraz >przykłady 1–6.

Przykład 1.

Umowa DEF sp. z o.o. stanowi, iż małżonek udziałowca nie może wstąpić do spółki (jako jej wspólnik). Żona jednego z nich (pana Piotra) stwierdziła jednak, że skoro łączy ją z mężem ustrój wspólności majątkowej, to jej również przysługuje status wspólnika DEF sp. z o.o., a kontrakt podmiotu nie może wyłączać tego uprawnienia. To nie jest słuszne stanowisko. Dopuszczalne jest umieszczenie przedmiotowego postanowienia w umowie sp. z o.o. W takim przypadku zaś, nawet gdy udział/y wchodzą w skład majątku wspólnego, żona/mąż udziałowca nie staje się wspólnikiem sp. z o.o.

Przykład 2.

Umowa M. sp. z o.o. stanowi, iż małżonek udziałowca, gdy udział/y należą do ich majątku wspólnego, może wejść do spółki (jako wspólnik) pod warunkiem, że legitymuje się wyższym wykształceniem, a nadto co najmniej trzyletnim doświadczeniem na stanowiskach związanych z kreacją wizerunku przedsiębiorców. Pani Kamila, żona jednego z udziałowców, zgłosiła chęć przystąpienia do spółki jako jeden z jej wspólników. Jest ona magistrem prawa. Prowadzi własną kancelarię adwokacką. Zanim otworzyła swoją praktykę, od początku kariery zawodowej pracowała jako specjalista ds. organizacyjno-prawnych w pewnej spółce. Z uwagi zatem na to, że pani Kamila nie spełniła ww. umownego wymogu formalnego w postaci posiadania minimum trzyletniego doświadczenia na stanowisku związanym z kreacją wizerunku przedsiębiorców, wykluczone jest uzyskanie przez nią statusu udziałowca w M sp. z o.o. Kontrakt sp. z o.o. może dowolnie określać ograniczenia przedmiotowo-podmiotowe we wstąpieniu żony/męża udziałowca do podmiotu.

Przykład 3.

Sytuacja jak w przykładzie 2, przy czym pani Kamila odpowiada – określonym w umowie M. sp. z o.o. – kryteriom formalnym predystynującym ją do wstąpienia do tej spółki. Pomimo tego dotychczasowi udziałowcy nie wyrazili zgody na uzyskanie przez nią statusu wspólnika, twierdząc, że zapis w kontrakcie podmiotu zostanie zmieniony na najbliższym nadzwyczajnym zebraniu. Ich stanowisko nie jest zatem zasadne. Skoro bowiem pani Kamila spełnia – wskazane w umowie spółki – wymagania formalne, aby zostać wspólnikiem M. sp. z o.o., i zgłosiła taki akces, to pozostali udziałowcy nie mają aktualnie żadnych przesłanek ustawowych, aby procedurę uzyskania przez nią statusu wspólnika zahamować. Udziałowcy mogą zmienić umowę spółki poprzez wykreślenie zapisu pozwalającego małżonkowi wspólnika, którego udział/udziały są objęte majątkiem wspólnym, na wstąpienie do spółki. Będzie to jednak odnosiło skutek wyłącznie na przyszłość, czyli do sytuacji, gdy żona/mąż udziałowca po podjęciu stosownej uchwały o zmianie treści umowy sp. z o.o. będzie chciał uzyskać status jej wspólnika.

Przykład 4.

Pani Ida jest partnerką życiową jednego ze wspólników N. sp. z o.o. Twierdzi ona, że może wstąpić do tej spółki jako jej wspólnik, ponieważ art. 1831 k.s.h. ma zastosowanie również do osób pozostających w wolnym związku, zwłaszcza gdy prowadzą one wspólne gospodarstwo domowe. Pogląd ten nie jest zasadny. Cytowany przepis odnosi się bowiem tylko do małżonków wspólników danej ?sp. z o.o., w sytuacji, w której udział/y w podmiocie jest/są objęty/e wspólnością majątkową małżeńską.

Przykład 5.

Wspólnicy B sp. z o.o. podjęli uchwałę, na mocy której wyłączono możliwość wstąpienia do spółki małżonków udziałowców. ?Nie zmieniono jednak umowy ?tego podmiotu. Uchwała ta nie odniesie zatem żadnego skutku prawnego i do momentu powzięcia uchwały ws. odpowiedniej modyfikacji umowy spółki żona/mąż udziałowca (gdy udział/y objęte są wspólnością majątkową małżeńską) będzie mógł uzyskać status wspólnika B sp. z o.o.

Przykład 6.

Sytuacja jak w przykładzie 5, z tym że podjęto uchwałę ws. zmiany umowy B sp. z o.o. w kwestii wyłączenia możliwości wstąpienia do spółki małżonków udziałowców (których udział/y wchodzą w skład majątku wspólnego). Od momentu zatem jej podjęcia żona/mąż wspólnika nie będzie mógł uzyskać statusu udziałowca.

Uwaga! Zawarcie postanowienia o wyłączeniu ewentualności wstąpienia do spółki małżonka wspólnika powoduje, że w przypadku podziału majątku wspólnego po zniesieniu lub ustaniu wspólności nie będzie możliwe przysądzenie udziałów małżonkowi, któremu uprzednio formalnie nie przysługiwał status udziałowca >patrz przykład 7–8.

Przykład 7.

Pan Marek jest wspólnikiem N. sp. z o.o. W toku małżeństwa, ?już po zawarciu umowy spółki, podpisał on z żoną (panią Kingą) intercyzę. Pani Kinga przed dniem zniesienia wspólności majątkowej nie była wspólnikiem ww. podmiotu (umowa N. sp. z o.o. wykluczała ewentualność wstąpienia małżonka do spółki, gdy udział/y należą do majątku wspólnego). W toku postępowania o podział majątku domagała się ona jednak przyznania jej udziałów ?pana Marka w N. sp. z o.o. ?Jej żądanie nie jest zasadne. Zawarcie zapisu o wyłączeniu możliwości wstąpienia do spółki małżonka wspólnika powoduje bowiem, że w przypadku podziału majątku wspólnego ?po zniesieniu lub ustaniu wspólności nie będzie możliwe przysądzenie udziałów małżonkowi, któremu uprzednio formalnie nie przysługiwał status udziałowca.

Przykład 8.

Sytuacja jak w przykładzie 7, z tą różnicą, że przed podpisaniem intercyzy pani Kinga była wspólnikiem N. sp. z o.o. (umowa tego podmiotu zawierała stosowne postanowienie). ?W opisanym przypadku zatem ?w postępowaniu o podział majątku wspólnego może ona domagać się przyznania jej udziałów (wcześniej objętych wspólnością majątkową małżeńską) w tejże spółce.

„W wypadku nabycia przez małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego, w drodze czynności prawnej, udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnikiem staje się tylko małżonek uczestniczący w tej czynności". Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 20 maja 1999 r., I CKN 1146/97. Zasada ta została następnie potwierdzona w posta-?nowieniu SN z 3 grudnia 2009 r., II CSK 273/09.

Autorka jest adwokatem

Podstawa prawna: art. 1831 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 265)

Wyciąg z kodeksu spółek handlowych

Artykuł 1831

Umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki współmałżonka wspólnika, w przypadku gdy udział lub udziały są objęte wspólnością majątkową małżeńską.

Wyciąg z umowy ABC sp. z o.o. z siedzibą w Płocku

§ 6. Małżonek wspólnika może wstąpić do spółki, pod warunkiem że ukończył 30 lat oraz pięcioletnie studia magisterskie na wydziale prawa lub ekonomii.