W takiej sytuacji nie zachodzi potrzeba obniżenia kapitału zakładowego, a także zmiany umowy spółki. Wypłata wynagrodzenia następuje ze środków własnych spółki osiągniętych w ramach zysku. Zazwyczaj udziały zostają wówczas umorzone z chwilą powzięcia przez zgromadzenie wspólników uchwały o umorzeniu, choć w umowie spółki lub powyższej uchwale istnieje możliwość określenia innej chwili. W wyniku umorzenia z czystego zysku bez obniżana kapitału zakładowego dochodzi do sytuacji, w której kapitał zakładowy pozostaje bez zmian natomiast zmniejszeniu ulega pierwotna ilość udziałów ?w spółce.

Umorzenie udziałów z czystego zysku jest zatem procedurą znacznie mniej sformalizowaną niż w przypadku umorzenia w powiązaniu ?z obniżeniem kapitału zakładowego. Kwestia jednak wyboru konkretnego sposobu umorzenia udziałów jest ściśle związana z kondycją finansową spółki.

Umowa nabycia

Należy podkreślić, że do dobrowolnego umorzenia udziałów oprócz spełnienia podstawowych powyżej wskazanych ogólnych wymogów, konieczne jest podjęcie uchwały wspólników o umorzeniu udziału, zgoda wspólnika, którego udziały mają być umorzone, jak również zawarcie między wspólnikiem a spółką umowy nabycia udziału bądź udziałów podlegających umorzeniu.

Uchwała zgromadzenia wspólników, zgodnie z art. 199 § 2 k.s.h. powinna określać, ?w szczególności podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział. Należy przyjąć, że powinna również wskazywać cel nabycia udziałów, a także sposób finansowania umorzenia – czy dokonuje się je w formie obniżenia kapitału, czy też ?z czystego zysku.

Do dobrowolnego umorzenia dochodzi wówczas, gdy wspólnik wyrazi zgodę na umorzenie udziału, zasadniczo wyrażoną w każdy sposób dostatecznie ujawniający jego wolę, choć mając na względzie kwestie dowodowe zalecane jest wyrażenie zgody w formie pisemnej. Przyjmuje się, że zgoda powinna być wyrażona najpóźniej w momencie nabycia przez spółkę przysługujących mu udziałów. W wyniku uchwały zgromadzenia wspólników dochodzi następnie do nabycia przez zarząd spółki udziałów wspólnika w celu ich umorzenia. Zarząd dokonuje zatem nabycia udziałów własnych spółki, działając wyłącznie w oparciu o uchwałę wspólników w zakresie umorzenia.

Należy podkreślić, że umorzenie dobrowolne może nastąpić za wynagrodzeniem, ?a wspólnicy w tej kwestii nie są związani żadną dolną granicą określoną przez ustawodawcę, jak to ma miejsce w przypadku umorzenia przymusowego. Jeżeli zatem umorzenie jest odpłatne, finansowanie umorzenia następuje poprzez obniżenie kapitału zakładowego, bądź z czystego zysku. Wspólnicy mają jednak pełną swobodę w ustaleniu kwot przypadających za umorzony udział (udziały). Natomiast umorzenie bez wynagrodzenia jest możliwe jedynie w razie wyrażenia zgody przez wspólnika, którego udziały zostaną umorzone. Należy jednak dodać, że umorzenie dobrowolne udziałów z czystego zysku następuje zazwyczaj z chwilą nabycia udziałów przez spółkę, przy czym podstawę umorzenia stanowi odpowiednia uchwała podjęta przez zgromadzenie wspólników.

Można stwierdzić, że dobrowolne umorzenie udziałów jest jednym z możliwych rozwiązań w sytuacji, gdy wspólnik chce wystąpić ze spółki z o.o. lub znacznie ograniczyć swój udział w prowadzeniu wspólnego biznesu, podczas gdy pozostali chcą dalej prowadzić działalność gospodarczą wśród pozostałego składu.

Z automatu

Kolejnym rodzajem umorzenia udziałów w spółce z o.o. jest umorzenie w razie ziszczenia się zdarzenia określonego w umowie, tzw. automatyczne, uregulowane w art. 199 § 4 k.s.h., do którego ustawodawca nakazuje stosować przepisy ?o umorzeniu przymusowym. Zdarzenie to musi być dokładnie i precyzyjnie określone, aby w sposób obiektywny możliwe było stwierdzenie jego wystąpienia, np. w razie zmiany przedmiotu działalności spółki. Chodzi bowiem o uniknięcie niebezpieczeństwa nadużycia omawianej instytucji przez zarząd spółki.

Umowa spółki powinna także wskazywać sposób finansowania umorzenia udziałów ?w spółce z o.o. – czy umorzenie będzie realizowane z czystego zysku, czy też w drodze obniżenia kapitału zakładowego, gdzie w tym przypadku to zarząd, a nie zgromadzenie wspólników podejmuje uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego. W umowie spółki należy również określić wynagrodzenie (sposób jego wyliczenia). Przy czym trzeba pamiętać, że tak jak ?w stosunku do umorzenia przymusowego obowiązuje zasada zachowania minimalnej wysokości wynagrodzenia określonej przez ustawodawcę. Jeżeli umowa takich regulacji nie określa, konieczne jest ustalenie wysokości wynagrodzenia ?w uchwale powziętej przez zgromadzenie wspólników. ?Co istotne, do umorzenia udziałów w trybie tzw. automatycznym, dochodzi bez powzięcia uchwały przez zgromadzenie wspólników. Jeżeli wynagrodzenie jest finansowane ?z czystego zysku, skutek umorzenia następuje z mocy prawa, tj. z chwilą ziszczenia się zdarzenia określonego w umowie spółki. Natomiast tak jak ?w pozostałych przypadkach, przy umorzeniu udziałów spółki z o.o. w drodze obniżenia kapitału zakładowego, umorzenie następuje z chwilą wpisu zmian do rejestru przedsiębiorców.

Umorzenie automatyczne stanowi w pewnych sytuacjach dogodne rozwiązanie. Przykładowo, istnieje możliwość umorzenia udziałów wspólnika, który utracił uprawnienia do wykonywania zawodu (uprawnienia osobiste) niezbędne z uwagi na cel prowadzonej w formie spółki z o.o. działalności gospodarczej. Instytucję umorzenia automatycznego można również zastosować w przypadku osiągnięcia przez wspólnika pewnego określonego wieku.