Zgodnie z art. 10 kodeksu pracy każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania zawodu.

Należy jednak pamiętać, że dodatkowe zajęcia zarobkowe nie mogą naruszać obowiązków pracownika wynikających z art. 100 k.p. Zgodnie z tym przepisem pracownik ma obowiązek wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne ?z przepisami prawa lub umową o pracę. ?W szczególności musi przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, a także przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach.

Zakaz dodatkowego zarobkowania w trakcie zatrudnienia może wynikać z umowy między pracownikiem a pracodawcą. Nie chodzi jednak o generalny zakaz dodatkowej pracy, ale ?o taką aktywność, która stanowi wobec pracodawcy działalność konkurencyjną. Może to być odrębna umowa o zakazie konkurencji lub odpowiedni zapis w samej umowie o pracę.

Obowiązek uzyskania zgody na każde dodatkowe zarobkowanie może natomiast – w stosunku do niektórych kategorii zawodów – wynikać z ustaw określających zasady ich wykonywania. Jako przykład można tu wskazać członków korpusu służby cywilnej, innych urzędników państwowych i samorządowych, sędziów ?i prokuratorów, policjantów czy żołnierzy.

Wracając do pytania – podjęcie dodatkowego zatrudnienia bez zgody pracodawcy może być podstawą do zwolnienia z pracy jedynie wówczas, gdy wymóg uzyskania zgody ma swoje umocowanie w ustawie. Możliwe jest wtedy zarówno wypowiedzenie umowy ?o pracę, jak i rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy podwładnego z powodu ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków pracowniczych.

Jeżeli brak jest ustawowego obowiązku uzyskania zgody pracodawcy, „dorabiającego" etatowca można zwolnić z pracy tylko wtedy, gdy naruszył umowę o zakazie konkurencji albo naraził pracodawcę na szkodę, np. ujawniając jego tajemnicę czy wykonując dodatkowe zajęcia w czasie pracy. Przy braku odpowiedniej podstawy prawnej w ustawie pracodawca nie może zakazać pracownikowi podjęcia żadnej dodatkowej pracy, a takie zastrzeżenie zawarte w umowie należy uznać za niezgodne z prawem.

podstawa prawna: art. 10, art. 52 § 1 pkt 1, art. 100 i art. 1011 kodeksu pracy – ustawa z 26 czerwca 1974 r. (tekst jedn. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Anna Telec, ?radca prawny, ?prowadzi kancelarię prawa pracy