Właściciel planował zabudować swoją nieruchomość. Nie podjął jednak żadnych konkretnych działań w tym zakresie. Następnie dla nieruchomości został uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który przewiduje dla całej nieruchomości zakaz zabudowy. Czy właściciel może w takiej sytuacji żądać od gminy wykupienia nieruchomości lub odszkodowania za obniżenie jej wartości w związku z wejściem planu miejscowego w życie?
Tak, oba wskazane żądania są w pełni uzasadnione.
W orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że ?w wypadku, gdy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wprowadza ograniczenia związane z zagospodarowaniem nieruchomości – w tym dotyczące zabudowy ?– właścicielowi tej nieruchomości należy się odszkodowanie. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, ma się do niego prawo już ?za samo obniżenie wartości nieruchomości (wyrok SN ?z 13 czerwca 2013 r., IV CSK 680/12).
Uszczerbek majątkowy związany z nieruchomością wynikający bezpośrednio z uchwalenia planu miejscowego jest decydujący dla uznania zasadności roszczenia odszkodowawczego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 7 marca 2013 r., I ACa 1117/12). Tak więc sam fakt obniżenia wartości nieruchomości przez plan miejscowy stanowi dostateczną przesłankę kierowania żądań w tym zakresie. Orzecznictwo jednoznacznie wskazuje, że dla określenia faktycznego sposobu korzystania z nieruchomości, który jest właśnie przez plan miejscowy ograniczany, znaczenie ma nie tylko konkretny sposób korzystania z nieruchomości, lecz również sposób, w jaki dotychczasowy właściciel mógłby z nieruchomości hipotetycznie korzystać (wyrok NSA z 4 grudnia 2012 r., ?II OSK 1378/11).
Orzekający w tego rodzaju sprawie Sąd Apelacyjny ?w Białymstoku również wskazał, że opisane powyżej, przewidziane w art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym roszczenia (o wykup nieruchomości przez gminę i o odszkodowanie) znajdują zastosowanie zarówno, gdy plan miejscowy ogranicza kontynuowanie dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości, jak ?i w wypadku, gdy pozbawia nawet potencjalnej możliwości wykorzystywania nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem, w tym na cele zabudowy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 18 lipca 2013 r., I ACa 285/13).
Na marginesie dodać należy, że wraz z upływem 6-miesięcznego okresu liczonego od daty skutecznego złożenia przez właściciela nieruchomości do gminy wniosku o wykup/odszkodowanie gmina pozostaje w opóźnieniu. W takiej sytuacji, gdy żądanie dotyczy wykupu nieruchomości (a to żądanie jest główne), po upływie 6-miesięcznego okresu naliczane będą odsetki od ceny, która powinna być zapłacona przy realizacji wykupu w czasie właściwym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 czerwca 2013 r., I ACa 1500/12).
—Maciej J. Nowak, radca prawny