Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika zatrudnionego na część etatu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Za podstawę należy tu przyjąć kodeksowy roczny wymiar urlopu przysługujący osobie zatrudnionej na cały etat, tj.:
Praca plus nauka
Do okresu pracy mającego wpływ na liczbę dni urlopu wypoczynkowego, dolicza się również lata nauki. Dla przykładu osobie z wyższym wykształceniem można wliczyć osiem lat. Taki pracownik ma zatem prawo do 26 dni wakacji już po dwóch latach pracy.
Obliczając wymiaru urlopu, należy zatem:
Przy dokonywaniu obliczeń, niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Tylko robocze
Co do zasady urlopu udziela się pracownikowi w te dni, które są dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Wypoczynku udziela się przy tym w wymiarze godzinowym, który odpowiada dobowemu wymiarowi czasu pracy na dany dzień.
Obowiązuje zatem reguła, że urlop wypoczynkowy udzielany jest na dni pracy, ale rozliczany w godzinach. Dzień wypoczynku odpowiada ośmiu godzinom pracy. W praktyce więc dzień urlopu to osiem godzin pracy zarówno dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, jak i dla takiego niepełnoetatowca, którego rozkład obejmuje pełne dni (np. 2/5 etatu, praca w czwartki i piątki).
Dla zatrudnionego na część etatu liczba dni urlopu może jednak ulec zwiększeniu. Dzieje się tak, gdy dobowy wymiar czasu pracy jest niższy niż osiem godzin.
Przykład
Pracownik zatrudniony na 1/2 etatu, świadczy pracę codziennie od poniedziałku do piątku po cztery godziny. Staż pracy uprawnia go do 20 dni urlopu rocznie. W styczniu wnioskował ?o pięć dni wypoczynku ?(od poniedziałku do piątku).
W pierwszej kolejności należało ustalić roczny wymiar urlop ?tej osoby. Jest to wymiar proporcjonalny do części etatu, czyli w tym przypadku 10 dni (1/2 x 20 dni). Z kolei ?w przeliczeniu na godziny daje to 80 godzin (10 dni x 8 godzin). ?Po ustaleniu rocznego wymiaru urlopu (puli godzin) należy obliczyć wnioskowany urlop. Udziela się go w wymiarze godzinowym, odpowiadającym wymiarowi czasu pracy w danych dniach – w tym przypadku jest to 20 godzin:
5 (liczba wnioskowanych dni urlopu) x 4 godz. (dobowa norma czasu pracy w tych dniach) ?= 20 godzin).
Pracownikowi pozostało zatem do wykorzystania jeszcze ?60 godzin urlopu, czyli dla tej osoby 15 pełnych dni roboczych (60 godzin / 4 godziny – dobowa norma czasu pracy). Wymiar czasu pracy ma zatem znaczenie przy udzielaniu urlopu wypoczynkowego, a nie przy ustalaniu puli godzinowej.
Przykład
Pracownik jest zatrudniony na 2/5 etatu. Świadczy pracę w poniedziałek i wtorek po 8 godzin. Staż pracy uprawnia go do 20 dni urlopu rocznie. Zgodnie z ustalonym planem urlopów ?w styczniu miał zaplanowane dwa dni urlopu wypoczynkowego od poniedziałku do wtorku. ?W praktyce pozwoliło mu to ?na tygodniowy odpoczynek.
Roczny wymiar urlopu tego pracownika wynosi osiem dni (2/5 x 20 dni), czyli 64 godziny ?(8 dni x 8 godzin). Zatem ?z przysługującej rocznej puli godzinowej odjęto 16 godzin ?(tj. 2 dni po 8 godzin). Zatrudnionemu pozostało ?do wykorzystania 48 godzin, ?tj. sześć dni urlopu.
Na żądanie
Każdy pracownik ma prawo wykorzystać w ciągu roku cztery dni urlopu wypoczynkowego ?w tzw. trybie na żądanie. Pracodawca ma obowiązek udzielić takiego wolnego w terminie wskazanym przez podwładnego.
Pracownik powinien zgłosić żądanie udzielenia tego urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia. Orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że tę prośbę powinien zgłosić najpóźniej przed rozpoczęciem pracy w danym dniu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada ?2006 r., I PK 128/06).
Urlopu tego udziela się na dni pracy zatrudnionego. Każdy jego dzień jest równy jednej dniówce roboczej. Jeśli zatem osoba zatrudniona np. na ćwierć etatu, mająca staż uprawniający do 26-dniowej puli wypoczynku (przy pełnym etacie) i pracująca od poniedziałku do piątku po dwie godziny dziennie, weźmie w danym tygodniu dzień urlopu na żądanie, to jego rozliczenie wygląda następująco:
Krok 1. Ustalenie wymiaru pod etat:
Pracownik jest uprawniony do siedmiu dni urlopu rocznie:
1/4 x 26 dni = 6,5 dnia, po zaokrągleniu 7 dni
Krok 2. Przeliczenie ?na godziny
7 dni urlopu to 56 godzin ?(7 dni x 8 godzin). Dla osoby pracującej dwie godziny dziennie stanowi to 28 dni roboczych.
Krok 3. Odliczenie wolnego
Wykorzystany dzień urlopu na żądanie zmniejsza roczną pulę wypoczynku o dwie godziny. Zatem pracownikowi pozostają jeszcze 54 godziny urlopu, w tym 3 dni może wybrać w trybie żądania.
Pracownik zatrudniony na 1/5 etatu, przy stażu uprawniającym do 20 dni urlopu rocznie, uprawniony jest do czterech dni urlopu w roku (1/5 x 20 dni = 4 dni). W tym ostatnim przypadku pracownik cały swój roczny urlop wypoczynkowy mógłby wykorzystać w trybie urlopu na żądanie (pod warunkiem, że jego norma dobowa to osiem godzin).
Końcowe rozliczenie
W przypadku rozwiązania stosunku pracy z niepełnoetatowcem należy stosować ogóle zasady. Trzeba więc obliczyć proporcjonalny urlop wypoczynkowy, jaki pozostał temu pracownikowi do wykorzystania w firmie, w której kończy zatrudnienie.
Przykład
Pracownik jest zatrudniony na 1/3 etatu. Staż pracy uprawnia go do 26 dni urlopu rocznie. W lutym pracodawca wręczył mu oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia. W konsekwencji stosunek pracy rozwiązał się 31 marca.
Obliczając wymiar należnego pracownikowi urlopu z tytułu zatrudnienia w tym zakładzie ?do dnia rozwiązania umowy, ?w pierwszej kolejności należało ustalić wymiar dni wypoczynku przysługujących mu w roku. ?Jest to 9 dni (1/3 x 26 dni ?= 8,7 dnia, po zaokrągleniu 9 dni). Następnie ustalono urlop proporcjonalnie do okresu zatrudniania w tym zakładzie w roku rozwiązania stosunku pracy. Z tytułu trzymiesięcznego zatrudnienia w 2014 r. (do końca marca), będzie on uprawniony do 3 dni urlopu wypoczynkowego (3/12 x 9 dni = 2,25 dnia, czyli zaokrąglając 3 dni).
Autorka jest radcą prawnym ?w Baker & McKenzie Krzyżowski ?i Wspólnicy sp.k.