Abstrahując od motywów, jakimi kierował się ustawodawca w 2009 r., doprowadzając do likwidacji instytucji protestu, należy stwierdzić, że w wyniku ówczesnej nowelizacji możliwość kwestionowania czynności i zaniechań zamawiającego została znacznie ograniczona. Dotyczy to szczególnie postępowań o wartości poniżej tzw. progów unijnych określonych na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej.

W świetle art. 179 p.z.p. odwołanie przysługuje wykonawcy, uczestnikowi konkursu lub innemu podmiotowi, jeżeli ma lub miał interes w uzyskaniu zamówienia oraz poniósł lub może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów p.z.p. Tak więc również podmioty niebiorące udziału w postępowaniu mogą – po wykazaniu owego interesu – składać odwołanie.

Analizując pojęcie interesu, warto posłużyć się wyrokiem Krajowej Izby Odwoławczej ?z 27 maja 2013 r., KIO 1138/13, zgodnie z którym „Jakikolwiek hipotetyczny interes wykazywany przez podmiot, także niebędący wykonawcą czy uczestnikiem konkursu, stanowi legitymację do wnoszenia środków ochrony prawnej. Wystarczające jest wykazanie, że podmiot ten ma wolę uzyskania zamówienia w konkretnym postępowaniu".

Zgodnie z dyspozycją ?art. 180 ust.1 p.z.p., odwołanie przysługuje od każdej niezgodnej z przepisami ustawy czynności zamawiającego lub zaniechaniu dokonania przez niego czynności, do której był zobowiązany na podstawie ustawy. Jednak ww. przepis ma zastosowanie tylko w stosunku do przetargów, w których wartość zamówienia jest równa lub wyższa od kwot wskazanych we wspomnianym rozporządzeniu prezesa Rady Ministrów.

W świetle art. 180 ust. 2 p.z.p. w przypadku postępowań o wartości poniżej unijnego progu wykonawca ma prawo złożyć odwołanie do KIO wyłącznie wobec następujących czynności zamawiającego:

- ?wyboru trybu negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia ?z wolnej ręki lub zapytania ?o cenę,

- ?opisu sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu,

- ?wykluczenia odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia,

- ?odrzucenia oferty odwołującego.

Należy podkreślić, że nie jest dopuszczalne stosowanie w stosunku do ww. przepisu wykładni rozszerzającej. Warto zacytować fragment postanowienia Sądu Okręgowego ?w Katowicach z 30 czerwca ?2009 r., XIX Ga 207/2009, zgodnie z którym „Wykładnia rozszerzająca co do katalogu czynności, które podlegają zaskarżeniu odwołaniem, nie jest uprawniona w świetle obowiązującej zasady legalizmu oznaczającej w tym przypadku możliwość wnoszenia środka ochrony prawnej, jakim jest odwołanie, tylko w takim zakresie jak dopuszcza to ustawodawca".

Ile jest czasu

Zgodnie z art. 182 p.z.p. odwołanie od czynności zamawiającego, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza progi unijne ustalone w ww. rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów, wnosi się w terminie:

- ?10 dni od dnia przesłania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę odwołania, jeżeli informacja została przesłana faksem lub drogą elektroniczną,

- ?15 dni od dnia przesłania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę odwołania, jeżeli została przesłana w inny sposób niż faksem lub drogą elektroniczną.

Natomiast, jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż progi unijne, odwołanie wnosi się w terminie:

- ?5 dni od dnia przesłania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę odwołania, jeżeli została przesłana faksem lub drogą elektroniczną,

- ?10 dni od dnia przesłania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę odwołania, jeżeli została przesłana w inny sposób niż faksem lub drogą elektroniczną.

Odwołanie od treści ogłoszenia o zamówieniu lub wobec postanowień specyfikacji istotnych warunków zamówienia wnosi się w terminie:

- ?10 dni od dnia publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,

- ?5 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych, jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8.

Nie da się przywrócić

Dla zachowania terminu wniesienia odwołania konieczne jest jego doręczenie w wymaganym terminie prezesowi KIO. Odwołanie wnieść można w formie pisemnej albo elektronicznej opatrzonej bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Odwołanie w formie elektronicznej wnosi się za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej KIO udostępnianej na stronie internetowej Urzędu Zamówień Publicznych.

Termin do wniesienia odwołania jest zawity. Zgodnie ?z wyrokiem KIO z 5 lipca 2013 r. (KIO 1526/13) „Ustawa – Prawo zamówień publicznych nie pozwala przywrócić terminu do wniesienia odwołania (w tym przypadku zarzutu) w związku z brakiem działania (wniesienia odwołania) przez wykonawcę w terminie ściśle określonym ustawą p.z.p. Termin do wniesienia odwołania – co wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie i w ustawie p.z.p., jest terminem zawitym, a tym samym nie podlega przywróceniu z żadnego powodu".

Informacja ?dla zamawiającego

W przypadku niespełniania przesłanek do wniesienia odwołania uczestnik postępowania może stosownie do art. 181 ust. 1 p.z.p. poinformować zamawiającego o niezgodnej ?z przepisami ustawy czynności podjętej przez niego lub zaniechaniu czynności, do której jest on zobowiązany na podstawie ustawy, na które nie przysługuje odwołanie. Ustawodawca określił, że termin na złożenie quasi-protestu jest taki sam jak w przypadku odwołania.

O charakterze informacji składanej w trybie art. 181 ?ust. 1 p.z.p. przesądza postanowienie KIO z 5 maja 2011 r., KIO 897/11, zgodnie z którym „Instytucja tzw. quasi-protestu, uregulowana w art. 181 p.z.p. charakteryzuje się tym, że zamawiający nie jest związany dokonanym powiadomieniem, a ustawa nie nakłada na niego nawet obowiązku ustosunkowania się do przekazanej informacji. Uznaniu zamawiającego pozostawiono, czy uzna on zasadność powiadomienia i w jakim zakresie, co wynika jednoznacznie z brzmienia ?art. 181 ust. 2 ustawy".

—Michał Szczodry,  prawnik

—Łukasz Bernatowicz, ?radca prawny, Kancelaria Radców Prawnych ?i Doradców Podatkowych Bernatowicz Komorniczak Mazur