W placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz przez organy administracji rządowej nauczycieli wychowawców czy pracowników pedagogicznych zatrudnia się na podstawie Karty nauczyciela (KN). Zasadą jest, że z taką osobą zawiera się umowę o pracę na czas nieokreślony. KN przewiduje jednak pewne wyjątki w tym zakresie.

Terminowe związanie

Jednym z nich jest angażowanie nauczyciela stażysty podejmującego pierwszą pracę w szkole, z którym zawiera się umowę o pracę na jeden rok szkolny.

Umowę na czas określony można też nawiązać z nauczycielami kontraktowymi, mianowanymi i dyplomowanymi, ale tylko w sytuacjach ściśle określonych w KN. Chodzi ?o potrzebę wynikającą z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela. Ten drugi przypadek zachodzi wtedy, gdy nieobecny z usprawiedliwionej przyczyny przez określony czas pracownik nie może świadczyć zadań. Przez usprawiedliwioną nieobecność należy rozumieć wszystkie okresy zawieszenia obowiązku świadczenia pracy niezawinione przez pracownika, takie jak choroba nauczyciela, urlop dla poratowania zdrowia, urlop macierzyński, urlop rodzicielski czy wychowawczy.

Jeżeli jednak pracodawca zatrudni nauczyciela na czas określony, ale z innych przesłanek niż wymienione w KN, będzie stosował art. 251 k.p. Zgodnie z nim zawarcie trzeciej umowy o pracę na czas określony, jeżeli przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej nie przekraczała jednego miesiąca, oznacza zawarcie umowy na czas nieokreślony.

Przykład

W publicznej szkole podstawowej dyrektor przyjął zasadę, że nauczyciela mającego już stopień zawodowy zatrudnia na czas określony, uznając, że jest to okres próbny. Działania takie naruszają przepisy KN i tym samym umowa taka przekształca się w tę na czas nieokreślony, gdyż nie zachodziły przesłanki z art. 10 ust. 7 KN.

Nie ta umowa

Zatrudniając nauczyciela na zastępstwo nieobecnej osoby, dyrektor szkoły zawiera umowę na czas określony, a nie na zastępstwo w rozumieniu kodeksu pracy. To bardzo istotna różnica, bo skutki prawne umowy na zastępstwo i tej na czas określony w razie zastępstwa nieobecnego nauczyciela są odmienne.

Zgodnie z art. 177 § 3 k.p. umowa o pracę zawarta na czas określony, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, przedłuża się do dnia porodu, z wyjątkiem umów na zastępstwo. Inaczej jest jednak przy umowie terminowej zawartej z nauczycielem, gdy pojawią się potrzeby wynikające z zastępstwa nieobecnego pedagoga. Ponieważ umowa ta jest zawarta na czas określony, będą się do niej odnosiły przepisy kodeksu pracy o umowach terminowych, w tym bezwzględnie art. 177 § 3 k.p.

Przykład

Szkoła podstawowa zatrudniła panią Marię na zastępstwo nieobecnego nauczyciela ?od 1 września do 31 grudnia ?2013 r. W ostatnim dniu trwania umowy okazało się, że jest ona ?w 15. tygodniu ciąży. Dlatego jej angaż został prawidłowo przedłużony do dnia porodu.

Jak liczyć...

Czas trwania umowy zawartej, gdy pojawi się konieczność zastąpienia nieobecnego nauczyciela, pracodawca może określić, wskazując konkretne daty. Wówczas rozwiąże się ona z upływem czasu, na jaki została zawarta, bez konieczności jej wypowiadania. Gdy jednak umowę zawarto na czas usprawiedliwionej absencji pracownika do czasu jego powrotu do pracy, dniem rozwiązania stosunku pracy będzie pojawienie się w szkole zastępowanego nauczyciela.

Przykład

Pani Janina otrzymała orzeczenie o konieczności powstrzymania się od pracy na cały rok szkolny. Na tej podstawie dyrektor udzielił jej urlopu dla poratowania zdrowia od 1 września 2013 r. do ?27 czerwca 2014 r. Jednocześnie zatrudnił pana Stefana na zastępstwo pani Janiny. ?W umowie wskazał czas trwania umowy, podając konkretne daty – od 1 września 2013 r. ?do 27 czerwca 2014 r.

...i co wpisać

W umowie terminowej zawartej w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela wyraźnie należy wskazać, że jest to ta na okres zastępstwa. Często dyrektorzy szkół podają jedynie imię i nazwisko nieobecnego pracownika. Praktyka ta może naruszać dobra osobiste oraz zasady ochrony danych osobowych. Potwierdza to wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ?z 24 czerwca 2010 r. (C-98/09). Stwierdzono w nim, że „umowa na zastępstwo nie musi zawierać nazwisk zastępowanych pracowników i powodu ich zastępowania i może ograniczać się do wskazania przyczyny, dla której została zawarta".

Umowę o pracę na czas określony zawartą w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela można rozwiązać przed upływem czasu, na jaki ją zawarto, przez zgodne oświadczenie stron stosunku pracy, czyli na mocy porozumienia stron. Powstaje jednak pytanie, czy kontrakt ten wolno rozwiązać za wypowiedzeniem. Jest to umowa na czas określony i zgodnie z art. 33 k.p. okres jej wypowiedzenia wynosi dwa tygodnie, pod warunkiem że:

Pracodawcy muszą jednak pamiętać, że przepisy KN ograniczają ich o przy umowie na czas określony. Zawiera się ją ?w celu zaspokojenia potrzeb szkoły. Dlatego zamieszczenie ?w niej klauzuli o dopuszczalności rozwiązania umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem byłoby sprzeczne ?z celem zatrudnienia terminowego. Umowy terminowe, ?o których mowa w art. 10 ust. 7 KN, mają charakter przejściowy. Konsekwencją tego jest brak możliwości przenoszenia ogólnej regulacji o dopuszczalności wypowiadania umów ?o pracę na czas określony. Oznacza to, że art. 33 k.p. nie stosuje się do nauczycieli, gdyż terminowe zatrudnianie nauczycieli Karta nauczyciela uregulowała w sposób zupełny (wyrok Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2005 r., I PK 159/04).

Do umowy na czas określony zawartej na wypadek potrzeby wynikającej z zastępstwa nieobecnego nauczyciela w zakresie jej wypowiedzenia nie stosuje się też art. 331 k.p., ustalającego okres wypowiedzenia umowy na zastępstwo.

podstawa prawna: art. 10 ust. 7 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 ze zm.)

podstawa prawna: art. 33 i 177 § 3 k.p. – ustawa z 26 czerwca 1974 r. (tekst jedn. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)