Zgodnie z art. 108 § 1 k.p. za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa ?i higieny pracy oraz przeciwpożarowych, przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy pracodawca może ukarać go upomnieniem lub naganą. Ponadto za to, że etatowiec nie przestrzega przepisów BHP lub przeciwpożarowych, opuszcza pracę bez usprawiedliwienia, stawia się w niej nietrzeźwy lub spożywa alkohol w czasie pracy, szef może go ukarać finansowo. Pracodawca bierze przy tym pod uwagę rodzaj naruszenia obowiązków, stopień winy etatowca i jego dotychczasowy stosunek do pracy.

Ile czasu na ruch szefa...

Kary nie wolno zastosować po 2 tygodniach od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego ?i po 3 miesiącach od dopuszczenia się tego uchybienia. Przesądza o tym art. 109 § 1 k.p. Ponadto zatrudnionego można ukarać tylko po uprzednim jego wysłuchaniu (wyrok Sądu Najwyższego ?z 4 marca 1999 r., I PKN 605/98), chyba że zrezygnował on ze stworzonej mu możliwości ustnego złożenia wyjaśnień lub wybrał pisemną formę ich wyrażenia (wyrok SN z 16 czerwca 1999 r., I PKN 114/99). Jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracownik nie może być wysłuchany, bieg 2-tygodniowego terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty zawiesza się do dnia jego stawienia się w firmie.

O zastosowanej karze szef zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków i datę dopuszczenia się tego uchybienia. Ponadto informuje go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Jeśli pracownik nie został pouczony o tym terminie, oznacza to, że nie rozpoczął on biegu.

...i pracownika

Gdy sankcję zastosowano ?z naruszeniem prawa, pracownik może w ciągu 7 dni od zawiadomienia go o ukaraniu wnieść sprzeciw (art. 112 § 1 k.p.). Termin ten nie podlega przywróceniu, nawet wówczas gdy pracownik bez swojej winy nie mógł odwołać się przed jego upływem. Jeśli upłynie 7-dniowy termin do wniesienia sprzeciwu, pracownikowi wygasa prawo dochodzenia uchylenia kary na drodze sądowej.

Przepisy nie określają formy sprzeciwu, ale do celów dowodowych pożądana jest postać pisemna.

O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej (zoz). Jeśli u pracodawcy nie działa związek, może on odrzucić sprzeciw samodzielnie.

Wniesienie sprzeciwu od nałożonej kary nie wstrzymuje jej wykonania. Gdy firma uwzględni sprzeciw wobec zastosowanej kary pieniężnej lub uchyli ją sąd pracy, pracodawca musi zwrócić pracownikowi równowartość tej kary. Nieodrzucenie przez szefa sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia jest równoznaczne z jego uwzględnieniem. Zgodnie z wyrokiem SN z 19 lutego 1999 r. (I PKN 586/98) odrzucenie sprzeciwu ukaranego karą porządkową przed upływem 14 dni od jego wniesienia jest dokonane wówczas, gdy szef sporządza i wysyła w tym terminie pismo odrzucające sprzeciw.

Pracownik, który się sprzeciwił, może w ciągu 14 dni od zawiadomienia go o odrzuceniu wystąpić do sądu pracy ?o uchylenie zastosowanej wobec niego kary. To nieodwracalny termin. Zgodnie z wyrokiem SN z 7 kwietnia 1999 r. ?(I PKN 644/98) z powództwem o uchylenie bezprawnie nałożonej kary porządkowej można wystąpić do sądu tylko wtedy, gdy wyczerpie się postępowanie wewnątrzzakładowe, a więc gdy etatowiec ?w terminie wniesie sprzeciw do pracodawcy.

Bez śladu w papierach

Zgodnie z art. 113 k.p. karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt pracownika po roku nienagannej pracy. Także wtedy, gdy szef uwzględni sprzeciw lub sąd pracy wyda orzeczenie o uchyleniu sankcji. Dodatkowo przy karze pieniężnej uwzględnienie sprzeciwu lub wydanie przez sąd orzeczenia o uchyleniu kary obliguje pracodawcę do zwrotu pracownikowi równowartości potrąconej kwoty.

Szef może także z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zoz uznać karę za niebyłą przed upływem roku nienagannej pracy.

Przykład

Za naruszenie przepisów przeciwpożarowych pracodawca udzielił podwładnemu ?nagany. ?Ten nie skorzystał z prawa złożenia sprzeciwu. Szef ?umieścił w aktach osobowych zatrudnionego informację ?o ukaraniu, którą musi ?usunąć po roku nienagannej pracy.

Nieskuteczny unik

Zgodnie z wyrokiem SN z 29 czerwca 2000 r. (I PKN 716/99) odmowa przyjęcia pisma, o którym pracownik wie, że zawiera informację o ukaraniu, jest równoznaczna z zawiadomieniem go o zastosowaniu sankcji. W myśl art. 110 k.p odpis zawiadomienia o ukaraniu składa się do akt osobowych etatowca.