Spółką komandytową jest spółka osobowa, która ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

Odpowiedzialność komandytariusza jest zupełnie inna niż komplementariusza. Komandytariusz jest wspólnikiem spółki komandytowej, który odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania spółki w sposób ograniczony.

Kluczową rolę w określeniu granic tej odpowiedzialności odgrywa:

- wartość wkładu, wniesionego do majątku spółki,

- suma komandytowa

Komandytariusze odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki solidarnie ze sobą oraz solidarnie z komplementariuszami

Pod pojęciem sumy komandytowej należy rozumieć kwotę pieniężną, która wyznacza górną granicę osobistej odpowiedzialności majątkowej komandytariusza wobec osób trzecich za zobowiązania podjęte przez spółkę (art. 111 k.s.h.). Nie  ma ani górnej, ani dolnej granicy sumy komandytowej. Ta kwota jest określana w umowie spółki,  co oznacza, że nie stanowi jednostronnego oświadczenia woli komandytariusza. Jest ona uwidoczniona w rejestrze przedsiębiorców i ma charakter konstytutywny.

Wpisem konstytutywnym jest wpis, który powoduje powstanie, zmianę lub ustanie prawa bądź stosunku prawnego. Suma komandytowa jest kategorią prawną adresowaną głównie do wierzycieli. Stanowi swoistą „sumę gwarancyjną" pełniącą funkcję szczególnego zabezpieczenia wypłacalności spółki.

Wszelka zmiana wysokości sumy komandytowej w postaci jej podwyższenia, a zwłaszcza obniżenia, wiąże się ze sformalizowaną procedurą.

Po pierwsze, wymagana jest zmiana umowy spółki, co nastąpić musi z zachowaniem formy aktu notarialnego. Po drugie, zmiana ta musi zostać wpisana do rejestru przedsiębiorców. Dopiero wówczas wywoła skutki prawne wobec osób trzecich. Ten wpis również ma charakter konstytutywny.

Obniżenie sumy komandytowej oznacza zmniejszenie zakresu odpowiedzialności komandytariusza. Kodeks przyjmuje skuteczność tego obniżenia wobec wierzycieli wyłącznie od momentu jej zarejestrowania, co oznacza że roszczenia, które powstały przed zarejestrowaniem obniżenia sumy komandytowej mają być zaspokojone w granicach dawnej, czyli  nieobniżonej sumy komandytowej

Jaki wkład

Wkład wniesiony jest uregulowany w art. 112 § 1 k.s.h.. O ile suma komandytowa wyznacza kwotowo górny zakres odpowiedzialności komandytariusza wobec wierzycieli spółki, o tyle wkład wniesiony wskazuje na granicę, do której wierzyciele nie mogą żądać zaspokojenia swoich roszczeń z majątku osobistego komandytariusza. Muszą to uczynić z majątku spółki. Mówiąc innymi słowy wkład wniesiony odnosi się do stosunków wewnętrznych spółki

Jest też zwolnienie

Warto pamiętać, że jeśli wartość wkładu wniesionego jest równa lub większa od wysokości sumy komandytowej, to komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności osobistej, zaś jego ryzyko gospodarcze ogranicza się, tak jak w przypadku spółek kapitałowych, jedynie do wartości wniesionego wkładu.

Po prostu solidarnie

Komandytariusze odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki solidarnie ze sobą oraz solidarnie z komplementariuszami. Fakt ograniczenia ich odpowiedzialności do wysokości sumy komandytowej oraz zwolnienie komandytariusza od osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli do wysokości wniesionego wkładu nie wyklucza solidarnego charakteru odpowiedzialności komandytariuszy zarówno w gronie komandytariuszy, jak i łącznie z komplementariuszami.

Nazwisko w firmie

Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa". Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Co do zasady, nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki.

Warto pamiętać, że kwestia odpowiedzialności za zobowiązania spółki w przypadku komandytariusza zmienia się, jeżeli w brzmieniu firmy zostanie umieszczone jego nazwisko.

W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

Nie ulega wątpliwości, że wskazanie osoby komandytariusza w brzmieniu firmy musi nastąpić za jego zgodą. Wynika ona zazwyczaj z woli komandytariusza wyrażonej w umowie. Następnie umieszczenie komandytariusza w brzmieniu firmy spółki staje się przedmiotem wniosku o wpis spółki do rejestru oraz treści samego wpisu do rejestru.

Powstaje pytanie co dzieje się w przypadku bezprawnego wpisu nazwiska komandytariusza w brzmieniu firmy do rejestru np. podczas jego nieobecności czy niewiedzy o tym zdarzeniu?

Otóż, w myśl art. 104 § 4 zd. 2 k.s.h., taki komandytariusz będzie odpowiadał osobiście w sposób nieograniczony za zobowiązania spółki. Ochronie podlega interes wierzycieli.

Komandytariusz będzie mógł dochodzić odszkodowania od spółki z tytułu wyrządzonej mu bezprawnie szkody przez spółkę, a w konsekwencji od komplementariuszy, którzy działali za spółkę. W obu sytuacjach będzie to tzw. odpowiedzialność odszkodowawcza kontraktowa na zasadach ogólnych.

Autorka jest prawnikiem Kancelaria Adwokacka Arkadiusz Matusiakw