Obowiązujące od 23 lipca 2013 r. przepisy rozszerzyły również krąg osób, które mogą złożyć zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia. Do tej daty uprawnienie takie przysługiwało jedynie stronom postępowania, a więc np. podejrzanemu czy pokrzywdzonemu. Obecnie zażalenie może złożyć również instytucja państwowa lub samorządowa, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, a także osoba, która złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W przypadku osoby składającej zawiadomienie uprawnienie do złożenia zażalenia przysługuje jedynie w przypadku ściśle określonych przestępstw z kodeksu karnego - >patrz ramka. Do katalogu tych przestępstw zaliczają się m.in. przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa przeciwko mieniu oraz przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów. Dodatkowo postępowanie karne o te przestępstwa musi zostać wszczęte na skutek zawiadomienia takiej osoby, a wskutek tego przestępstwa doszło do naruszenia jej praw. Naruszenie to nie musi mieć jednak charakteru bezpośredniego - inaczej niż w przypadku pokrzywdzonego.

Podmioty i osoby, które mogą złożyć zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia, albo na postanowienie o umorzenie prowadzonego postępowania przygotowawczego, mają prawo do przejrzenia akt. W tym celu powinny złożyć wniosek o wgląd w akta sprawy do prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie.

Dodatkowo, tak jak przed nowelizacją procedury karnej, jeżeli osoba lub instytucja, która złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, nie zostanie w ciągu sześciu tygodni powiadomiona o wszczęciu albo odmowie wszczęcia śledztwa, może wnieść zażalenie. Zażalenie to wnosi się do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie o podejrzenie popełnienia przestępstwa.

Zażalenie na odmowę wszczęcia śledztwa lub dochodzenia i na jego umorzenie rozpoznawane jest w trybie określonym w art. 465 § 2 kodeksu postępowania karnego. Wnosi się je do sądu za pośrednictwem prokuratora, który wydał lub zatwierdził postanowienie. Chodzi tu głównie o to, by prokurator mógł skorzystać z możliwości tzw. autokontroli wydanej przez siebie lub zatwierdzonej przez siebie decyzji. Jeżeli uzna on bowiem, że zażalenie jest słuszne, to zgodnie z art. 463 § 1 kodeksu postępowania karnego może je uwzględnić bez konieczności przesyłania go do sądu celem merytorycznego rozpoznania. Jeżeli prokurator nie uwzględni zażalenia, to przesyła je do sądu właściwego do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji.

Zażalenie powinno być wniesione w terminie 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia lub od daty jego doręczenia – jeżeli ustawa stanowi, że powinno być one doręczone, jak jest właśnie w przypadku postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia lub o jego umorzeniu. Jest to termin zawity co oznacza, że po jego upływie wniesienie środka odwoławczego jest bezskuteczne, jeżeli skarżący nie wykaże, że uchybił terminowi nie ze swojej winy.

Uwaga! Odwołujący się powinien wskazać zaskarżone rozstrzygnięcie lub ustalenie, a także podać, czego się domaga. Może on również wskazać nowe fakty lub dowody.

podstawa prawna: ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (DzU nr 89, poz. 555 ze zm.)

Kiedy przysługuje uprawnienie

Na postanowienie o umorzeniu śledztwa przysługuje zażalenie osobie, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie określonym w:

Podstawa prawna: art. 306 § 1a pkt 3 kodeksu postępowania karnego

Treść pisma