Osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu). Jest to dopuszczalne:
- przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika; oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron;
- przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel, w chwili jego składania, nie wiedział, że osoba przyjmująca dług jest niewypłacalna. Oznacza to, że późniejsza niewypłacalność przejemcy nie wpływa na sukcesję. Niewypłacalność zaś to stan majątku dłużnika, który nie wystarcza na pokrycie wierzytelności. Nie ma natomiast znaczenia przyczyna owej niewypłacalności.
Każda ze stron omawianej umowy może w dowolnej formie wyznaczyć osobie, której zgoda jest potrzebna do skuteczności przejęcia, odpowiedni termin (który ustala się rozważając okoliczności konkretnego przypadku) do wyartykułowania tej akceptacji; bezskuteczny upływ zakreślonego terminu jest jednoznaczny z brakiem owej aprobaty. Zgoda dłużnika lub wierzyciela może być wyrażona jeszcze przed zawarciem umowy przejęcia, w czasie jej zawierania, a także później (potwierdzenie). Gdy zaś obie strony kontraktu wyznaczą ten czas i będzie on różny, skutek w postaci przejęcia długu wywołuje upływ terminu najpierw wyznaczonego, czyli tego wskazanego przez stronę, której oświadczenie wcześniej doszło do drugiej osoby w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Wyartykułowanie akceptacji może nastąpić w ten sposób, że stosowne oświadczenie będzie złożone zarówno temu, kto ów termin wyznaczył, jak i jego kontrahentowi. Wywołuje ona skutek z chwilą zawarcia umowy o przejęcie długu.
Jeżeli skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody dłużnika, a ten jej nie wyraził, komentowany kontrakt uważa się za nie zawarty.
Gdy natomiast skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody wierzyciela, a ten na to nie przystał, strona, która według umowy miała przejąć dług, jest odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia. Przy czym, dopuszczalne jest odmienne ustalenie przez dłużnika z niedoszłym przejemcą tej kwestii, wręcz wyłączenie omawianego skutku.
Umowa o przejęcie długu powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. To samo dotyczy zgody wierzyciela na przejęcie długu. Z tego jednoznacznie zatem wynika, iż akceptacja dłużnika może być wyrażona w dowolnej postaci.
Podkreślenia wymaga również fakt, iż konstrukcja przejęcia długu odnosi się jedynie do należności cywilnoprawnych, nie zaś - zobowiązań publicznoprawnych np. podatkowych.
Odpowiadając więc na pytanie: brak jest przeszkód, aby czytelniczka przejęła dług ojca na podstawie pisemnej umowy zawartej z wierzycielem za zgodą taty albo na mocy kontraktu zawiązanego pomiędzy nią a ojcem za zgodą pożyczkodawcy. Obowiązują wyżej przytoczone reguły.
—Anna Borysewicz, radca prawny
podstawa prawna: art. 61 oraz 519-522 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).
