Jak przedsiębiorca może poskarżyć się na przewlekłość sprawy sądowej o zapłatę

- Czy i ewentualnie w jaki sposób przedsiębiorca może poskarżyć się na przewlekłość sprawy sądowej o zapłatę – pyta pan Jan.

Jeśli przedsiębiorca uważa, że sprawa sądowa np. o zapłatę, której jest stroną, trwa dłużej, niż jest to konieczne dla wyjaśnienia istotnych – dla jej rozstrzygnięcia – okoliczności faktycznych i prawnych, i że – w rezultacie – nastąpiło naruszenie jego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, to może złożyć skargę na przewlekłość postępowania.

Czytaj także: Czy kontrolowany przedsiębiorca może wnieść skargę do sądu

Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w niej rozstrzygnięcia. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla skarżącego, rozpatrzonych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności tej, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Jaki sąd

Komentowaną skargę wnosi się w toku postępowania do sądu, przed którym sprawa się toczy. Ten zaś przekazuje ją sądowi właściwemu wraz z aktami sprawy. Natomiast sąd właściwy rozpoznaje ją w składzie 3 sędziów stosując- w sprawach nieuregulowanych w ustawie z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki – unormowania o postępowaniu zażaleniowym obowiązujące w tym konkretnym postępowaniu.

- Skargę dotyczącą przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym – rozpatruje sąd okręgowy, przed sądem okręgowym zaś – sąd apelacyjny.

- Skargę dotyczącą przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym i okręgowym – rozpatruje w całości sąd apelacyjny.

- Skargę dotyczącą przewlekłości postępowania przed sądem okręgowym i apelacyjnym – rozpatruje w całości sąd apelacyjny.

- Natomiast skargę dotyczącą przewlekłości postępowania przed sądem apelacyjnym i Sądem Najwyższym – rozstrzyga w całości Sąd Najwyższy.

Skarga powinna odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a nadto obowiązkowo zawierać:

- żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w konkretnej sprawie;

- przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie.

Fakultatywnym jej elementem natomiast jest żądanie: wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia, w wyznaczonym terminie, odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej (w granicach od 2 tys. zł do 20 tys. zł). Wysokość sumy pieniężnej, w ww. granicach, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu jego etapów dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu procedowania. Na poczet tej sumy zalicza się kwoty przyznane już skarżącemu tytułem sumy pieniężnej w tej samej sprawie, chyba że uwzględniono skargę wniesioną przez Skarb Państwa albo państwowe jednostki sektora finansów publicznych.

Trzeba także załączyć do tejże skargi dowód uiszczenia opłaty w wysokości 200 zł. Przy czym, gdy skargę wniosło kilka osób, każda z nich uiszcza opłatę oddzielnie. Jeżeli jednak została uiszczona jedna opłata bez odpowiedniego wskazania, uznaje się, że wniosła ją osoba wymieniona w skardze jako pierwsza. Bez względu na to, czy skarga zostanie uwzględniona lub odrzucona, sąd z urzędu zwróci w/w opłatę.

Skargę niezawierającą obowiązkowej treści sąd właściwy do jej rozpoznania odrzuca bez wzywania do uzupełnienia braków. Tak samo postąpi, gdy została ona wniesiona przez nieuprawnionego albo jest niedopuszczalna z tego powodu, że w tej samej sprawie skierowano nową skargę przed upływem 12 miesięcy od daty rozpatrzenia poprzedniej.

O wniesieniu skargi, poprzez doręczenie jej odpisu, właściwy sąd zawiadamia Skarb Państwa – prezesa tego sądu, którego działanie lub bezczynność – według twierdzeń skarżącego – spowodowało przewlekłość postępowania. Skarbowi Państwa zaś, w razie zgłoszenia udziału w sprawie, przysługują prawa strony w zakresie rozpoznania skargi.

Sąd wydaje orzeczenie w terminie dwóch miesięcy, licząc od daty złożenia skargi.

Skład rozpatrujący może ją oddalić, gdy dojdzie do przekonania o jej niezasadności. Uwzględniając skargę natomiast sąd stwierdza, że w danym postępowaniu nastąpiła przewlekłość postępowania oraz, ale tylko na żądanie skarżącego, przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w podanej wyżej wysokości. Na żądanie skarżącego lub z urzędu sąd zaleca także podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie, chyba że jest to oczywiście zbędne. Przy czym, owe zalecenia nie mogą wkraczać w spectrum oceny faktycznej i prawnej sprawy.

Kto płaci

W przypadku przyznania sumy pieniężnej od Skarbu Państwa, wypłaty dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania – ze środków własnych tego sądu. Jeżeli jednak kwotę tę przyznano za przewlekłość postępowania przed sądami: rejonowym i okręgowym – jej wypłaty dokonuje sąd okręgowy, gdy zaś przewlekłość dotyczy sprawy toczącej się przed sądami: okręgowym i apelacyjnym – wypłaty dokonuje sąd apelacyjny – ze środków własnych tego sądu.

Odpis orzeczenia uwzględniającego skargę dotyczącą przewlekłości postępowania sądowego sąd doręcza prezesowi właściwego sądu, który zobligowany jest wówczas do podjęcia czynności nadzoru przewidzianych w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Skarżący może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie – co do zasady (bo są wyjątki) – po upływie 12 miesięcy od daty wydania orzeczenia oddalającego lub uwzględniającego poprzednią.

Naprawienie szkody

Przedsiębiorca, którego skargę uwzględniono, uprawniony jest w odrębnym postępowaniu do dochodzenia naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa. Postanowienie zaś uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie co do stwierdzenia przewlekłości postępowania.

Przedsiębiorca, który nie zdecydował się na złożenie owej skargi może z kolei żądać naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości na podstawie art. 417 k.c., po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy.

Autorka jest adwokatem

podstawa prawna: art. 417 ustawy z 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2019 r., poz. 80)

podstawa prawna: art. 2 ust. 1 i 2, art. 3 pkt 5, art. 4 ust. 1–2, art. 5 ust. 1–2, art. 6–10 ust. 1 i 3, art. 11–12, art. 13 ust. 1, art. 14–17 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 75)