Zgodnie z § 25 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.

Słońce w standardzie

Wokandy sądów administracyjnych pełne są sporów między przedsiębiorcami i inspektorami pracy o dostęp zatrudnionych do światła dziennego.

Państwowa Inspekcja Pracy nie ma wątpliwości:

– Z § 15 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy  wynika ogólna zasada, że pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy – tłumaczy Maja Kacprzak-Rawa z Głównego Inspektoratu Pracy w Warszawie. – W szczególności w pomieszczeniach należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami.

Zgodnie z interpretacją § 25  rozporządzenia stosowaną przez inspektorów pracy godzą się oni na sztuczne światło w miejscu zatrudnienia wyłącznie wtedy, gdy zastosowana technologia produkcji uzasadnia wydanie takiej zgody. Gdy jej odmówią,  przedsiębiorca może odwołać się do sądu administracyjnego i najczęściej na to właśnie się decyduje. Dostosowanie budynków, a nawet wynajmowanych pomieszczeń może bowiem oznaczać ogromne koszty.

Niekorzystne wyroki

Odwołanie od odmowy  udzielenia zgody na sztuczne oświetlenie ma duże szanse na wygraną, tym bardziej że sądy przyjęły probiznesową interpretację przepisów.

Najważniejsze orzeczenie w takiej sprawie zapadło przed Naczelnym Sądem Administracyjnym 29 kwietnia 2009 r. (sygn. akt I OSK 814/08).

Sędziowie stwierdzili wtedy, że  „nie ulega wątpliwości, że zastosowanie w zakładzie pracy wyłącznie elektrycznego źródła światła na podstawie § 25 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów BHP dopuszczalne jest, jeżeli kumulatywnie zachodzą dwa warunki:

1) zapewnienie światła dziennego jest niemożliwe lub niewskazane oraz

2) przyczyna dowolnej z przeszkód określonych w pkt 1 tkwi w technologii produkcji. Względy technologii produkcji ograniczają więc zakres zastosowania § 25.

Oznacza to, że przewidziany w tym przepisie obowiązek zapewnienia pracownikom dostępu do naturalnego światła nie dotyczy pracodawców prowadzących działalność inną niż produkcyjna.

Taka interpretacja przepisów jest bardzo niekorzystna dla zatrudnionych w galeriach handlowych i innych miejscach bez dostępu światła dziennego. Wynika z tego bowiem, że pracodawca może odciąć pracowników od światła.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora m.rzemek@rp.pl

Obowiązki tylko dla producentów

- Właściciel sklepu nie musi przesuwać półek z towarami, by zapewnić pracownikom dostęp do światła dziennego, jeśli takie ustawienie jest korzystne ze względu na ekspozycję towaru (wyrok z 19 listopada 2010 r., sygn. II SA/Op 446/10).

- W pomieszczeniach magazynowo-produkcyjnych ubojni drobiu pracodawca nie może zastosować wyłącznie sztucznego światła, nawet jeśli w wypadku podobnych firm inspekcja udzieliła wcześniej na to zgody (wyrok z 12 grudnia 2011 r., sygn. VII SA/Wa 1905/11).

- Inspektor może odmówić wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zgody na sztuczne oświetlenie, jeśli dotyczy ono punktu sprzedaży w centrum handlowym (wyrok z 27 września 2011 r., sygn. II SA/Wa 1294/11).