W ostatnich latach ZUS kwestionuje coraz więcej zwolnień chorobowych. W zeszłym roku liczba zawieszonych świadczeń sięgnęła prawie 40 tys. Dzieje się tak, gdy lekarz orzecznik wzywa chorego na kontrolę i dochodzi do wniosku, że stan jego zdrowia nie kwalifikuje go do przyznania mu płatnego wolnego z powodu choroby.
Inaczej będzie, gdy się okaże, że pracownik wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z jego przeznaczeniem. W 2011 r. ponad 4 tys. osób musiało zwrócić z tego powodu całe wypłacone przez ZUS świadczenie.
Zgodnie z art. 68 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512) i § 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (DzU nr 65, poz. 743) kontrolę może przeprowadzić albo ZUS, albo sam pracodawca, jeśli zatrudnia powyżej 20 pracowników.
Zgodnie z art. 17 wspomnianej ustawy ubezpieczony wykonujący pracę zarobkową w okresie orzeczonej niezdolności do pracy lub wykorzystujący zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.
W pierwszym wypadku dla ZUS nie ma znaczenia to, czy narusza on zwolnienie u swojego pracodawcy, czy też w innej firmie. Ma to natomiast ogromne znaczenie dla samego zainteresowanego. Jeżeli bowiem w czasie zwolnienia dorabiał w innej firmie, nie tylko będzie musiał zwrócić zasiłek, ale także nie dostanie wynagrodzenia za ten okres, bo faktycznie nie było go w pracy.
Chory nie powinien pracować w czasie zwolnienia lekarskiego, inaczej zwróci cały zasiłek
Inaczej będzie, jeśli w czasie zwolnienia wykonywał swoje normalne obowiązki pracownicze. Wtedy będzie mógł domagać się wypłaty wynagrodzenia, gdy przebywał na zwolnieniu zakwestionowanym przez ZUS.
Choć ZUS bardzo restrykcyjnie traktuje pracę podczas zwolnienia lekarskiego, warto pamiętać, że w wielu wypadkach sądy podważają jego decyzje odbierające prawo do świadczenia z tytułu choroby.
Tak np. z wyroku Sądu Najwyższego z 2 kwietnia 1998 r. (sygn. I PKN 14/98) wynika, że w trakcie zwolnienia pracownik może wziąć ślub, jeśli w L4 napisano, że może chodzić. Z kolei w wyroku z 15 czerwca 2007 r. (sygn. II UK 223/06) SN orzekł, że w czasie zwolnienia chorobowego pracownik może podejmować incydentalną, wymuszoną okolicznościami działalność, nawet gdy to prowadzi do powstania zarobku. Nie traci wtedy prawa do zasiłku chorobowego.
Wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego przeznaczeniem także jest podstawą do pozbawienia ubezpieczonego prawa do zasiłku chorobowego. Jeśli się więc okaże, że zamiast wracać do zdrowia, pracownik w czasie zwolnienia wypoczywa nad morzem lub urządził sobie wycieczkę w tropiki, będzie musiał zwrócić całe wypłacone przez ZUS świadczenie.
Najczęściej powodem zawieszenia zasiłku jest nieobecność chorego pod adresem jego zamieszkania. Dzieje się tak, gdy ze zwolnienia lekarskiego wynika, że chory powinien leżeć, a kontroler ZUS nie zastał go w domu. Pracownik nie powinien więc w tym czasie wyjeżdżać. Oczywiście nie straci zasiłku, gdy udowodni, że w tym czasie przechodził np. rehabilitację w sanatorium.
Jutro część druga poradnika: Dyskryminacja mobbing i molestowanie w pracy
