Zgodnie z nowelizacją ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym z  18 marca 2011 roku (DzU z 2011 r., nr 84, poz. 455 ze zm.), która weszła w życie 1 października 2011 r., każda uczelnia wyższa, zarówno publiczna jak i niepubliczna, powinna wdrożyć regulamin zarządzania prawami własności intelektualnej do wyników prac powstających na uczelni. Regulamin uchwala senat uczelni, a w przypadku uczelni niepublicznej organ wskazany w statucie.

Część ośrodków ma już wewnętrzne regulacje zarządzania własnością intelektualną, w szczególności dotyczące zasad korzystania z wyników czy zasad wynagradzania twórców. Nawet bez szczególnego nakazu ustawowego wewnętrzne ujednolicenie zasad odnoszących się do praw własności intelektualnej, do wyników prac prowadzonych w danym ośrodku jest konieczne, aby zabezpieczyć prawa uczelni i interesy twórców. W przypadku sporu dotyczącego praw własności intelektualnej wewnętrzny regulamin stawia uczelnię w korzystniejszej pozycji dowodowej.

Co w regulaminie

Nowy art. 86c ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym określa obowiązkową treść regulaminu zarządzania prawami własności intelektualnej.

Powinien  wskazywać prawa i obowiązki uczelni, pracowników, studentów i doktorantów w zakresie ochrony i korzystania z praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej, zasady wynagradzania twórców, zasady i procedury komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych oraz zasady korzystania z majątku uczelni wykorzystywanego do komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych oraz świadczenia usług naukowo-badawczych.

Pomimo że ustawa wskazuje jedynie na zarządzanie prawami autorskimi i pokrewnymi oraz prawami własności przemysłowej, wydaje się, że ze względu na cel regulacji powinny być nim objęte również zasady ochrony i zarządzania know-how, powstałego na uczelni, które choć może nie podlegać żadnej z wymienionych kategorii, często posiada istotną wartość.

Jaka procedura

Warto zwrócić uwagę na obowiązek uregulowania zasad i procedur komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych.

Pewną trudność w ustaleniu, co należy rozumieć przez komercjalizację wyników, powoduje fakt, że pojęcie komercjalizacji w kontekście wyników badań naukowych i prac rozwojowych nie posiada definicji legalnej, stąd mogą pojawiać się problemy interpretacyjne, co należy rozumieć przez komercjalizację, w szczególności w zakresie ustalenia relacji pomiędzy pojęciem komercjalizacji i transferem technologii.

Przez transfer technologii rozumie się zwykle dostosowanie wyników prac do zastosowania, np. w produkcji. Zdefiniowanie pojęcia komercjalizacji nastręcza więcej problemów. Przez komercjalizację rozumie się najczęściej działania faktyczne i prawne zmierzające do zastosowania wyników w praktyce i do uzyskiwania korzyści.

Najczęściej rozróżnia się komercjalizację bezpośrednią, polegającą np. na sprzedaży praw czy udzieleniu licencji podmiotowi zewnętrznemu w stosunku do uczelni, oraz komercjalizację pośrednią, w ramach której uczelnia uczestniczy w spółce z podmiotem prywatnym, której zadaniem jest pobieranie zysków z wykorzystywanych rozwiązań.

Podmiotem biorącym udział w komercjalizacji wyników powinna być spółka celowa, utworzona przez uczelnię w celu zarządzania prawami własności intelektualnej i komercjalizacji wyników prac  na uczelni. Regulamin powinien więc uwzględniać udział spółki celowej w procedurach komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych.

Autorka jest radcą prawnym, szefową zespołu prawa własności intelektualnej i nowych technologii w kancelarii Salans