Pracodawcy, którzy mają status zakładu pracy chronionej (zpchr), muszą m.in. utworzyć zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron).
Tak nakazuje ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm., dalej ustawa). Wyjątkiem od reguły jest sytuacja, kiedy przedsiębiorca, który utracił status, może nadal mieć zfron i korzystać ze zgromadzonych na nim środków.
Jakie obowiązki
Zgodnie z art. 30 ust. 3 ustawy, jeżeli organ wydający decyzję o przyznaniu statusu zpchr, którym jest wojewoda, stwierdzi, że pracodawca nie spełnia przewidzianych prawem warunków, wyda decyzję o utracie takiego statusu.
Gdy zakład straci taką pozycję i osiągnie stan zatrudnienia ogółem co najmniej 15 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych co najmniej 25 proc., pracodawca zachowuje fundusz rehabilitacji i jego niewykorzystane pieniądze. Tak stanowi art. 33 ust. 7b ustawy.
Pracodawca musi jednak pamiętać o kilku związanych z tym zasadach. Art. 33a ustawy przewiduje, że ci, którzy zachowali zfron, przestrzegają wszystkich reguł o wydatkowaniu środków funduszu tak jak wtedy, gdy mieli ten status, m.in. wynikających z rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (DzU nr 245, poz. 1810).
Oznacza to, że pracodawca ten musi m.in.:
• prowadzić ewidencję środków funduszu rehabilitacji,
• prowadzić jego rozliczeniowy rachunek bankowy,
• wydawać środki tego funduszu wyłącznie z jego rachunku bankowego,
• przekazywać środki funduszu rehabilitacji na rachunek w ciągu siedmiu dni od dnia, w którym je uzyskał,
• przeznaczać co najmniej 15 proc. środków funduszu rehabilitacji na indywidualne programy rehabilitacji,
• przeznaczać co najmniej 10 proc. środków funduszu rehabilitacji na pomoc indywidualną dla niepełnosprawnych i byłych niepracujących niepełnosprawnych pracowników tego zakładu.
Czego nie trzeba
Natomiast gdy pracodawca utraci status zpchr, nie musi już np. zapewniać doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, poradnictwa i usług rehabilitacyjnych.
Przykład
Pan Jacek, który prowadzi działalność gospodarczą, utracił w styczniu br. status zpchr. Spełniając jednak warunki z ustawy, zachował możliwość korzystania z zakładowego funduszu rehabilitacji.
Jeżeli przed utratą statusu pan Jacek kupił z zfron maszynę na wyposażenie stanowiska dla niepełnosprawnego jako pomoc de minimis, to choć utracił status, powinien uzyskać zaświadczenie o pomocy de minimis na jej zakup.
Musi też wydawać pieniądze zgodnie z zasadą, że łączna wartość pomocy de minimis dla jednego beneficjenta nie może przekroczyć równowartości 200 tys. euro brutto w ciągu trzech kolejnych lat.
Ponadto do pracodawców odnoszą się przepisy związane z tzw. bieżącym wydatkowaniem pieniędzy funduszu uzyskanych w danym roku kalendarzowym.
Wydatki pod kontrolą
Zgodnie z art. 33 ust. 4c ustawy środki zfron pochodzące ze zwolnień z podatków i opłat oraz kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, które nie zostaną wykorzystane do 31 grudnia następnego roku, trzeba wpłacić do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Art. 33 ust. 4c ustawy dotyczy więc pieniędzy ze zwolnień z podatków i opłat oraz z PIT-4 zgromadzonych w danym roku oraz obliguje pracodawcę do ich wydania najpóźniej do
31 grudnia roku następnego. Jeżeli więc od stycznia 2011 r. pracodawca uzyskuje np. tylko środki z PIT-4, to te uzyskane z tego tytułu w 2011 r. musi wydać do końca 2012 r. Taka sama zasada działa w kolejnych latach. Jeżeli jednak w tym terminie przedsiębiorca nie wykorzysta tych pieniędzy, wpłaca je do PFRON. Bez znaczenia jest to, że utracił status zpchr. Jeżeli nadal ma zfron, musi wydać jego pieniądze na bieżąco.
Natomiast art. 38 ust. 2a – 2c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307) nakłada na niego inny obowiązek.
W ciągu pięciu lat, licząc od końca roku, w którym płatnik utracił status zpchr i spełnia warunki z art. 33 ust. 7b ustawy o rehabilitacji, przekazuje zaliczki na podatek od przychodów niepełnosprawnych pracowników z tytułów określonych w art. 12 ustawy oraz od zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez tych płatników niepełnosprawnym pracownikom – w wysokości:
• 25 proc. na zfron – u płatników osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości od 25 do 30 proc.,
• 50 proc. na zfron – u mających wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych od 30 do 35 proc.,
• 75 proc. na zfron – u płatników osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych od 35 do 40 proc.,
• 100 proc. na zfron – u osiągających wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych co najmniej 40 proc., a w pozostałej części do urzędu skarbowego.
Tym samym, choć pracodawca utracił status zpchr, może uzyskiwać jeszcze zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (niepełnosprawnych) i przekazywać je na zfron przez kilka następnych lat.
Przykład
Od stycznia 2012 r. spółka X nie jest już zakładem pracy chronionej, ale utrzymała odpowiedni stan zatrudnienia i zachowała zfron.
Od kiedy utraciła ten status, co miesiąc przekazuje też część zaliczek na podatek dochodowy od zatrudnionych niepełnosprawnych na zfron w wymiarze 50 proc. (w pozostałej części na rachunek urzędu skarbowego).
Pamiętając o bieżącym wydatkowaniu uzyskanych pieniędzy funduszu, spółka musi wydać pieniądze uzyskane w 2012 r. do końca następnego roku, czyli do końca 2013 r. W przeciwnym razie będzie musiała je zwrócić do PFRON. Zasada ta dotyczy spółki X, mimo że nie jest już zpchr.
Co decyduje o szczególnej pozycji
Pracodawca legitymujący się statusem zpchr musi m.in.:
• mieć odpowiedni wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych,
• w użytkowanych obiektach i pomieszczeniach zakładu uwzględniać potrzeby niepełnosprawnych zatrudnionych polegające na przystosowaniu stanowisk pracy, zapewnieniu pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych oraz
• spełniać wymagania dostępności do nich,
• zapewniać doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne,
• prowadzić zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Autor jest doradcą prawnym Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
Czytaj także w serwisie:
»
»
