W szczególności nie wolno mu zobowiązywać podwładnych, aby zgodzili się na potrącenie z ich wynagrodzenia ewentualnych niedoborów.
Tak stwierdził SN w uchwale z 4 października 1994 (I PZP 41/94). Uzasadniał to tym, że taki zapis umowny jest sprzeczny z wieloma przepisami kodeksu pracy. Narusza zwłaszcza art. 91 kodeksu pracy.
Z niego – według SN – wynika, że godząc się na potrącenie z wynagrodzenia za pracę, podwładny powinien mieć świadomość wielkości długu i istnienia przesłanek odpowiedzialności.
Niedopuszczalność blankietowej zgody pracownika na dokonywanie potrącenia z jego wynagrodzenia podkreślał także SN w wyroku z 5 maja 2004 (I PK 529/03).
Niedopuszczalne byłoby także zastosowanie w umowie o wspólnym zobowiązaniu pracowników postanowień wprowadzających ich odpowiedzialność solidarną za powstałą szkodę. Podobnie wypowiadał się SN 24 lutego 1982 (IV PR 21/82). Wynika to z tego, że odpowiedzialność solidarna jest znacznie surowsza dla pracowników w stosunku do tej za przypadającą na nich (według umowy) część długu.
Przy odpowiedzialności solidarnej wierzyciel może bowiem żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych z obciążenia (art. 366 § 1 k.c.).
Niedopuszczalne byłoby też przyjęcie w umowie o wspólnej odpowiedzialności materialnej zapisów przewidujących karę umowną na rzecz pracodawcy w razie powstania szkody w jego mieniu.
Zwracał na to uwagę SN w wyroku z 8 stycznia 2008 (II PK 120/07). Kara ta przysługuje bowiem bez względu na faktyczną wysokość poniesionej szkody.
Ponadto nawet brak szkody nie zwalniałby pracownika z zapłaty kary. Instytucja ta jest zatem znacznie mniej korzystna dla zatrudnionych niż zasady ich odpowiedzialności wynikające z prawa pracy. Nie może być w drodze odrębnego postanowienia wprowadzona do umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej.
Przykład 2
Pracownicy magazynu zawarli ze spółdzielnią umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej, w której przewidziano, że za powierzone im mienie znajdujące się w tym pomieszczeniu odpowiadają po 50 proc. W umowie wprowadzono postanowienie, że zgadzają się na potrącenie z ich wynagrodzenia kwot ewentualnych niedoborów ujawnionych w magazynie.
Inwentaryzacja przeprowadzona 2 marca 2011 wykazała niedobór i firma obciążyła pracowników po 2100 zł, ujmując te kwoty z ich wynagrodzenia. Magazynierzy nie zgodzili się z tym i wystąpili do sądu, domagając się zasądzenia tych kwot.
Podnosili, że niedobór nie powstał z ich winy oraz że podpisując umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej, nie wiedzieli, jaką sumę ujmie im pracodawca. Sąd uwzględnił ich powództwo. Uznał, że zgoda pracownika na dokonywanie potrąceń z jego wynagrodzenia bez świadomości wielkości długu i istnienia przesłanek odpowiedzialności jest nieważna.
Zobacz serwis » Dobra Firma » Kadry i płace » Obowiązki i odpowiedzialność pracownika
