Należy odróżnić prawo do zwolnienia od składek na ZUS od wartości posiłków, które firma zapewnia z własnej woli, od tych obligatoryjnych, przewidzianych w art. 232 kodeksu pracy. Tylko te pierwsze, przyznane jako bonus pracowniczy, mają ograniczenia przy wyłączeniu z podstawy wymiaru składek. Obowiązuje tu nie tylko miesięczny limit do 190 zł, ale także konieczność zachowania odpowiedniej formy posiłku.
Czasem na wynos
Inaczej jest z posiłkami, które prawo gwarantuje zatrudnionym w zakresie realizacji przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy. Pracodawca musi zapewnić je tym, którzy pracują w warunkach szczególnie uciążliwych, jeśli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Takie stanowiska szef ustala w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a gdy ich w firmie nie ma, to z przedstawicielami pracowników.
W tym wypadku z zasady załoga powinna móc zjeść posiłek w punkcie gastronomicznym pracodawcy, np. w zakładowej stołówce. Jednak nie zawsze jest to możliwe ze względu na rodzaj wykonywanej pracy lub z powodów organizacyjnych. Nie zwalnia to zakładu z konieczności zapewnienia obiadów. Dopuszcza się więc, aby pracownicy korzystali z usług obcych punktów gastronomicznych albo sami przyrządzali posiłki z gotowych produktów dostarczonych przez pracodawcę.
Wtedy zatrudnieni zwykle otrzymują bony, talony czy kupony podlegające wymianie na posiłki, napoje bezalkoholowe czy produkty spożywcze. Z dowodów tych musi jednoznacznie wynikać, że w zamian nie można nabyć innych produktów. Należy tego pilnować szczególnie wtedy, gdy są realizowane w punktach wieloasortymentowych. Inaczej ZUS może uznać, że to nie bony spożywcze, ale talony towarowe, które nie mogą być zwolnione ze składek.
Gdy spełnione są te warunki, nikt nie podważa zasadności zwolnienia wartości kuponów ze składek, bez względu na to, czy podwładny otrzymał posiłek gotowy do spożycia czy w formie produktów do jego przygotowania.
Same plusy
Dodatkowo nie obowiązuje w tym wypadku żaden limit kwotowy. Niezależnie od wartości posiłków nie należy wliczać ich do podstawy wymiaru danin na ZUS (§ 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe; DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.).
Obowiązuje tu jedno ograniczenie. Zamiast gotowego posiłku pracownik nie może otrzymać ekwiwalentu pieniężnego. Mimo że celem jego wypłaty byłby zakup produktów spożywczych lub gotowych posiłków, nie można uznać, że firma wywiązała się z wymogu zapewnienia posiłku. Nie ma bowiem pewności, że podwładny przeznaczy go na zakup jedzenia.
