Niektórym więcej dni lub inne ekstrauprawnienia urlopowe nadają przepisy zakładowe, np. regulaminy pracy czy układy zbiorowe pracy, choć to coraz rzadsza praktyka.
Regulacje o dodanych wakacjach nie określają jednak ani jednolitego wymiaru czy zasad ich nabywania, ani zazwyczaj nie wskazują sposobu udzielania dodatkowego urlopu. Najczęściej w tym ostatnim zakresie odwołują się do kodeksu pracy.
W ustawach koncentrują się jedynie na warunkach, jakie pracownik musi spełnić, aby uzyskać dodatkowy urlop. Dotyczy to np. lat stażu, okoliczności wykonywania pracy czy orzeczenia o stanie zdrowia.
Z reguły wszystkie powtarzają też tę samą zasadę: w razie zbiegu różnych uprawnień zwiększenie nie przekroczy maksymalnego przyznanego okresu wolnego na mocy przepisów szczególnych.
Niepełna sprawność
Zapewne wśród pozakodeksowych regulacji najwięcej pracowników korzysta z rozwiązania nadanego przez ustawę z 27 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2010 nr 214, poz. 1407 ze zm., dalej ustawa o rehabilitacji).
Jej art. 19 ust. 1 przyznaje osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowane-go stopnia niepełnosprawności dodatkowe dziesięć dni roboczych urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym.
Jednak pierwsze ekstrawakacje zyskuje ona dopiero po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Równocześnie od 1 czerwca 2011 prawo do takiego urlopu przysługuje pracownikowi od dnia, kiedy został wliczony do stanu zatrudnienia niepełnosprawnych (ustawa z 29 października 2010 o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz innych ustaw, DzU nr 226, poz. 1475).
Ważne jest zatem, aby po uzyskaniu takiego orzeczenia jak najszybciej niepełnosprawny przedstawił go pracodawcy, bo ten musi być świadomy stanu sprawności podwładnego.
Choć przepisy tego nie regulują, dodatkowego wypoczynku takiej osobie szef udziela na takich samych zasadach, jak zwykłego urlopu. Przesądza o tym art. 66 ustawy o rehabilitacji, który w sprawach w niej nieuregulowanych odsyła do kodeksu pracy.
Zatem do ekstrawakacji odnoszą się m.in. zasady podziału wypoczynku na części, udzielania go łącznie z wymiarem podstawowym lub osobno czy jego planowania. Resort pracy rozwiał też wątpliwości co do uzyskania pierwszego dodatkowego urlopu w całości (Stanowisko Departamentu Prawa Pracy MPiPS z 27 kwietnia 2011 r. w sprawie ustalania dodatkowego urlopu wypoczynkowego dla niepełnosprawnych pracowników).
Niepełnosprawny nabywa go w należnym ustawowym wymiarze, nawet jeżeli prawo do niego uzyska dopiero w grudniu. Bezprawne są więc praktyki firm, które stosowałyby tu proporcjonalne liczenie w zależności od terminu uzyskania nowego uprawnienia.
Przywilej dłuższych o dziesięć dni wakacji mają też osoby szczególnie zasłużone: kombatanci, inwalidzi wojenni czy represjonowani w czasie wojny.
Tymczasowy z przerwą
Dwa dni za każdy miesiąc pracy będzie wypoczywał także pracownik tymczasowy. Tak należy interpretować sformułowanie „każdy miesiąc pozostawania w dyspozycji jednego pracodawcy użytkownika lub więcej niż jednego pracodawcy użytkownika”, pochodzące z art. 17 ust. 1 ustawy z 9 lipca 2003 o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (DzU nr 166, poz. 1608 ze zm.).
Oczywiście urlopu wypoczynkowego udziela się mu na dni, które byłyby jego dniami pracy. Ale prawo do wykorzystania wolnego zależy od okresu wykonywania pracy na rzecz pracodawcy użytkownika. Jeśli trwa ona przynajmniej sześć miesięcy, pracodawca musi umożliwić tzw. czasownikowi wykorzystanie wypoczynku w tym okresie.
Gdyby współpraca trwała krócej niż pół roku, agencja pracy tymczasowej i pracodawca uzgadniają, że pracownik tymczasowy skorzysta z urlopu podczas realizacji tych zadań. Jeśli nie da rady zapewnić wypoczynku w naturze, płacą ekwiwalent.
Zawody specjalnego znaczenia
Tylko pozornie najdłuższymi wakacjami mogą cieszyć się nauczyciele placówek feryjnych. Choć przypadają one na cały okres letniej i zimowej laby, to część tego czasu zatrudnieni przeznaczają na inne obowiązki: udział w radach pedagogicznych, układanie nowego planu lekcji czy przygotowanie innych zajęć lub różnych uroczystości.
To przykład regulacji, z której korzysta każdy zatrudniony w placówce uczącej dzieci i młodzież, i nie ma znaczenia, jaki ma staż czy status.
Wiele tzw. pragmatyk służbowych dodatkowy przywilej nadaje jednak dopiero po latach pracy. Tak mają np. przedstawiciele zawodów prawniczych – sędziowie czy prokuratorzy – i ich wymiar wakacji zwiększa się po przepracowaniu odpowiedniego okresu. Z reguły są to dwa progi 10 i 15 (lub 20) lat pracy, co wpływa na wydłużenie urlopu o 6 lub odpowiednio 12 dni. W niektórych profesjach nadane w ustawach szczególnych zwiększone wakacje nie zależą od stażu, od razu zatrudnieni mają 10 dni więcej.
Podobne powiązanie prawa do dodatkowego wypoczynku ze stażem przyjęły formacje militarne. Choć tu skojarzenia zwiększające wymiar wakacji mogą być bardziej skomplikowane. Oprócz okresu służby liczy się też wiek samego zainteresowanego czy warunki wykonywania zadań służbowych.
Kto dłużej wypocznie – Szczególne uprawnienia urlopowe niektórych grup pracowników i funkcjonariuszy
Kogo dotyczy
Ile dni urlopu dodatkowo
Przepisy
Uwagi/dodatkowe warunki
pracownicy zaliczeni do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności
10 dni roboczych
art. 19 us. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU 2010 r. nr 214, poz. 1407 ze zm.)
prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba uprawniona nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do umiarkowanego albo znacznego stopnia niepełnosprawności, a prawo do następnych urlopów co roku z 1 stycznia
kombatanci lub inne osoby będące ofiarami represji wojennych
10 dni roboczych
art. 10 ustawy z 24 stycznia 1991 o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (DzU z 2002 r. nr 42, poz. 371 ze zm.).
zwiększenie to nie przysługuje, jeżeli osoby te korzystają z urlopu o wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych w ciągu roku
inwalidzi wojenni
10 dni roboczych
art. 19 ustawy z 29 maja 1974 o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (DzU z 2010 r. nr 101, poz. 648 ze zm.)
zwiększenie to nie przysługuje inwalidzie korzystającemu z urlopu w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych w ciągu roku
prokuratorzy
6 dni roboczych - po 10 latach pracy, 12 dni roboczych - po 15 latach pracy.
art. 52 ust. 1 ustawy z 20 czerwca 1985 o prokuraturze (DzU z 2008 r. nr 7, poz. 39 ze zm.)
sędziowie
6 dni roboczych - po 10 latach pracy, 12 dni roboczych - po 15 latach pracy.
art. 92 § 1 ustawy z 27 lipca 2001 Prawo o ustroju sądów powszechnych (DzU nr 98, poz. 1070 ze zm.)
kuratorzy zawodowi
6 dni roboczych - po 10 latach pracy, 12 dni roboczych - po 15 latach pracy
art. 16 ust. 1 ustawy 27 lipca 2001 o kuratorach sądowych (DzU. z 2001 r. nr 98, poz. 1071 ze zm.)
nauczyciele
tyle ile trwają ferie letnie i zimowe i w czasie ich trwania - zatrudnieni w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów - zatrudnieni w placówce nieferyjnej
art. 64 ustawy z 26 stycznia 1982 Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 ze zm.)
nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów.
nauczyciele akademiccy
36 dni roboczych w ciągu roku
art. 133 ust. 1 ustawy z 27 lipca 2005 Prawo o szkolnictwie wyższym (DzU nr 164, poz. 1365 ze zm.)
prawo do pierwszego urlopu nauczyciel nabywa w ostatnim dniu poprzedzającym letnią przerwę w zajęciach dydaktycznych, a prawo do drugiego i dalszych urlopów - z początkiem każdego następnego roku kalendarzowego.
pracownicy naukowi PAN oraz pracownicy badawczo-techniczni
36 dni w roku kalendarzowym
art. 97 ustawy z 30 kwietnia 2010 o Polskiej Akademii Nauk (DzU nr 96, poz. 619 ze zm.)
pracownicy naukowi i badawczo-techniczni instytutów badawczych
36 dni w ciągu roku
art. 41 ustawy z 30 kwietnia 2010 o instytutach badawczych (DzU nr 96, poz. 618)
pracownikiem naukowym instytutu może być tylko ten, kto spełnia kwalifikacje naukowe z wynikające z tej ustawy
kotrolerzy NIK
dodatkowo 6 dni roboczych po 10 latach pracy, a 12 dni roboczych po 20 latach pracy w NIK
art. 79 ustawy z 23 grudnia 1994 o Najwyższej Izbie Kontroli (DzU z 2007 r. nr 231, poz. 1701 ze zm.)
przysługuje kontrolerowi zatrudnionemu w Najwyższej Izbie Kontroli na stanowisku określonym w art. 66a kontrolerowi nadzorującym lub wykonującym czynności kontrolne przez okres nie krótszy niż 10 lat w NIK
eksperci Urzędu Patentowego
6 dni roboczych - zajmującym to stanowisko od co najmniej 10 lat, 12 dni roboczych - po 20 latach orzekania na tym stanowisku
art. 272 ust. 3 ustawy z 30 czerwca 2000 Prawo własności przemysłowej (DzU 2003 r. nr 119, poz. 1117 ze zm.)
pracownicy socjalni
raz na dwa lata przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych
art. 121 ust. 3 ustawy z 12 marca 2004 o pomocy społecznej (DzU 2009 r. nr 175, poz. 1362 ze zm.)
pracownicy socjalni zatrudnieni w ośrodku pomocy społecznej lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do obowiązków których należy praca socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, jeżeli przepracowali nieprzerwanie i faktycznie co najmniej 5 lat
żołnierze zawodowi
żołnierz zawodowy zajmujący stanowisko służbowe pracownika naukowego, naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub badawczo-technicznego otrzymuje corocznie dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 12 dni roboczych.
dodatkowo 10 lub 15 dni roboczych w zależności od pełnionej służby lub zajmowanego stanowiska
art. 62 ust. 1-7 ustawy z 11 września 2003 o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (DzU 2010 r. nr 90, poz. 593ze zm.)
5 dni roboczych - po osiągnięciu 15 lat czynnej służby wojskowej, 10 dni roboczych - po osiągnięciu 20 lat czynnej służby wojskowej, 15 dni roboczych - po osiągnięciu 25 lat czynnej służby wojskowej;
łączny wymiar urlopu wypoczynkowego i dodatkowych urlopów wypoczynkowych w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć pięćdziesięciu dni roboczych.
policjanci
26 dni roboczych
art. 82 ust. 1 ustawy z 6 kwietnia 1990 o Policji (DzU z 2007 r. nr 43, poz. 277 ze zm.)
prawo do pierwszego urlopu z upływem 6 miesięcy służby w wymiarze połowy urlopu przysługującego po roku służby
strażacy
dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze do 13 dni rocznie
art. 71a ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (DzU z 2009 r. nr 12, poz. 68 ze zm.)
Zachęcamy czytelników do zadawania pytań i wskazywania niejasności przepisów urlopowych na adres
.
Czytaj również:
»
»
»
»
