Sposób opodatkowania dochodów osób fizycznych uzyskiwanych w związku z wystąpieniem ze spółki osobowej lub jej likwidacją budził do tej pory poważne wątpliwości.

Można było spotkać się z poglądem, że zwrot majątku likwidowanej spółki jej wspólnikom nie powinien w ogóle skutkować powstaniem przychodu do opodatkowania, bowiem zyski osiągane przez spółkę są na bieżąco uwzględnianie w rachunku podatkowym wspólników i tym samym podlegają już PIT.

Zdaniem innych środki pieniężne czy też świadczenia niepieniężne uzyskane przez wspólników likwidowanej spółki lub wspólników z niej występujących powinny generować obowiązek zapłaty PIT tylko wówczas, gdy wartość uzyskiwanego świadczenia przekracza dochód, który był już opodatkowany przez wspólników.

[srodtytul]Pieniądze bez podatku[/srodtytul]

Od nowego roku skutki podatkowe uzyskania przez osobę fizyczną świadczenia w związku z likwidacją spółki osobowej będą zróżnicowane w zależności od tego, jakiego rodzaju składniki majątkowe z tego tytułu otrzyma wspólnik: środki pieniężne czy świadczenie niepieniężne.

Otrzymane środki pieniężne nie będą zaliczane do przychodów (art. 14 ust. 3 pkt 10 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link]). Dzięki takiemu rozwiązaniu nie będzie dochodziło do podwójnego opodatkowania dochodów uzyskiwanych przez wspólników.

[srodtytul]PIT przy sprzedaży[/srodtytul]

Wartość świadczenia niepieniężnego będzie natomiast przychodem dopiero w momencie odpłatnego zbycia takiego składnika majątku. Co więcej możliwe będzie, że zbycie nie spowoduje powstania przychodu – wtedy, gdy dojdzie do niego po upływie sześciu lat od jego otrzymania, a ponadto zbycie to nie będzie następować w ramach wykonywanej działalności gospodarczej.

Nowe zasady opodatkowania świadczeń uzyskiwanych w związku z likwidacją spółki osobowej będą miały odzwierciedlenie we wprowadzanym do ustawy o PIT art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. b oraz art. 14 ust. 3 pkt 10 i 12 lit. b.

[ramka][b]Przykład[/b]

Likwidowana spółka osobowa spłaciła wszelkie swoje zobowiązania, a jedynymi składnikami majątkowymi, jakie jej jeszcze pozostały, są nieruchomości, których wartości rynkowe w ostatnich latach istotnie wzrosły.

Gdyby takie nieruchomości zostały sprzedane przed likwidacją, u wspólników powstałby dochód do opodatkowania. Wypłata pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży w związku z likwidacją spółki nie będzie natomiast opodatkowana PIT.

Gdyby nieruchomości nie zostały sprzedane, tylko wydane wspólnikom (osobom fizycznym) w ramach likwidacji, zapłata PIT byłaby odroczona co do zasady do momentu późniejszego ich zbycia przez wspólników.

Jeśli jednak do sprzedaży doszłoby po upływie sześciu lat (licząc od końca miesiąca, w którym wspólnicy je otrzymali) i to poza prowadzoną działalnością gospodarczą, taka operacja nie byłaby opodatkowana.[/ramka]

[srodtytul]Wystąpienie wspólnika[/srodtytul]

Zdarza się, że ze spółki osobowej występuje jeden z jej wspólników, a pozostali dalej w niej uczestniczą, kontynuując działalność gospodarczą. Zgodnie z postanowieniami kodeksu spółek handlowych w związku z wystąpieniem wspólnika ze spółki osobowej ustalana jest wartość zbywcza jej majątku.

Co do zasady odpowiada ona wartości, jaką wspólnicy uzyskaliby sprzedając na warunkach rynkowych całe przedsiębiorstwo spółki osobowej. Wartość zbywcza majątku jest dzielona na poszczególnych wspólników. Na wartość świadczenia przypadającego na występującego ze spółki wspólnika mogą składać się:

1) wartość wkładu wniesionego przez występującego ze spółki wspólnika w chwili gdy do niej przystępował lub też wydatki na nabycie praw i obowiązków wynikających z uczestnictwa w spółce osobowej,

2) niewypłacone na rzecz wspólnika zyski, które wcześniej były przez niego na bieżąco opodatkowywane,

3) nadwyżka wartości rynkowej majątku ponad jego wartością podatkową.

Wartość świadczenia pieniężnego uzyskanego w związku z wystąpieniem ze spółki nie będzie podlegała opodatkowaniu, jednak tylko do wysokości odpowiadającej wniesionemu wkładowi i niewypłaconym zyskom (pkt 1 i 2 wskazane powyżej).

[ramka][b]Przykład[/b]

Wspólnik występuje ze spółki osobowej, do której przystępując wniósł wkład w wysokości 1 mln zł (kwota, o której mowa w pkt 1).

Dochody generowane w ramach działalności spółki, przypadające na niego zgodnie z posiadanym udziałem w zysku, były na bieżąco opodatkowywane PIT.

Wyniosły łącznie 6 mln zł, przy czym spółka wypłaciła wspólnikowi tylko 2 mln zł. Kwota niewypłaconych, ale opodatkowanych już zysków (o której mowa w pkt 2) to 4 mln zł.

Wartość zbywczą majątku spółki przypadającą na wspólnika ustalono na 10 mln zł. Z otrzymanej kwoty 10 mln zł opodatkowane PIT będzie wyłącznie 5 mln zł (10 mln – 1 mln – 4 mln).[/ramka]

Skutki podatkowe uzyskania świadczenia niepieniężnego przez wspólnika występującego ze spółki osobowej są takie same jak w przypadku likwidacji spółki. Oznacza to odroczenie ewentualnego opodatkowania do momentu zbycia otrzymanych przez wspólnika składników majątkowych.

[ramka][b]Jakie będą skutki obniżenia wkładu[/b]

Wprowadzając zasady opodatkowania PIT świadczeń uzyskiwanych przez wspólnika z tytułu wystąpienia ze spółki osobowej lub jej likwidacji, zmieniono jednocześnie art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o PIT, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane w związku ze zwrotem udziałów lub wkładów w spółdzielni albo wkładów w spółce osobowej do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów do spółdzielni albo wkładów do spółki osobowej.

Od 1 stycznia 2011 r. przepis ten będzie dotyczył tylko zwrotu wkładu wniesionego do spółdzielni.

Jak wynika z uzasadnienia do ustawy nowelizującej, zmiana ta jest konsekwencją przyjmowanej konstrukcji opodatkowania dochodów otrzymanych w związku z likwidacją lub wystąpieniem ze spółki osobowej. Ustawodawca przyjął tym samym, że uregulowanie kwestii opodatkowania zwrotu wkładu nie jest już konieczne. Nie sposób jednak zgodzić się z takim podejściem.

W razie obniżenia wkładu w spółce osobowej nie dochodzi do wystąpienia wspólnika ze spółki. Można więc uznać, że wprowadzone regulacje nie odnoszą się wprost do takiej sytuacji i od nowego roku częściowe obniżenie wkładu nie będzie uregulowane w ustawie o PIT.

Istnieje ryzyko, że w związku z brakiem odpowiednich przepisów w tym zakresie organy podatkowe będą stały na stanowisku, że częściowy zwrot wkładu jest opodatkowany, i to niezależnie od formy świadczenia uzyskiwanego przez wspólnika.

Odczytując intencje ustawodawcy w zakresie wprowadzanych przepisów, należałoby oczekiwać, że opodatkowanie powinno dotyczyć wyłącznie nadwyżki wartości zwracanego wkładu nad wydatkami poniesionymi na nabycie lub objęcie prawa do udziałów w spółce, przy czym w przypadku obniżenia wkładu konieczne byłoby ustalenie tych wielkości proporcjonalnie.

Wydaje się, że takie podejście nie powinno budzić żadnych wątpliwości, jeżeli bowiem wspólnik uzyskuje tytułem obniżenia swojego wkładu środki, które odpowiadają wcześniej poniesionym wydatkom, transfer taki nie powinien rodzić skutków podatkowych.

Brak bezpośredniego uregulowania takiej sytuacji może spowodować wątpliwości i nie można wykluczyć skrajnie niekorzystnej praktyki polegającej na opodatkowaniu całości świadczeń uzyskanych przez wspólników spółek osobowych w związku z obniżeniem i częściowym zwrotem wkładów.

Ustawodawca zdecydował się zatem na wprowadzenie długo oczekiwanych regulacji dotyczących skutków podatkowych wystąpienia ze spółki osobowej oraz jej likwidacji, eliminując jednocześnie z ustawy o PIT przepisy dotyczące skutków częściowego zwrotu wkładu. W rezultacie kwestia ta będzie zapewne przedmiotem licznych zapytań podatników we wnioskach o wydanie indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego.[/ramka]

[ramka][b]Co w wykazie[/b]

Wykaz powinien zawierać co najmniej następujące dane:

- liczbę porządkową,

- określenie (nazwę) składnika majątku,

- datę nabycia składnika majątku,

- kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz

- kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów,

- wartość początkową,

- metodę amortyzacji,

- sumę odpisów amortyzacyjnych oraz

- wysokość wypłaconych środków pieniężnych należnych wspólnikom z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną na dzień wystąpienia lub likwidacji.[/ramka]

[ramka][b]Zobacz cały poradnik [link=http://www.rp.pl/temat/565105.html]Zmiany w PIT i CIT w 2011 r.[/link][/b][/ramka]