[b]Jestem emerytką. Dodatkowo prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą (usługi z zakresu protetyki dentystycznej). Rozliczam się z fiskusem na podstawie książki przychodów i rozchodów. Nie jestem podatnikiem VAT.

Pod koniec grudnia zamierzam przekazać firmę córce (w formie notarialnej umowy darowizny) i zakończyć prowadzenie działalności gospodarczej. Córka również jest technikiem dentystycznym i prowadzi już taką samą działalność gospodarczą w moim lokalu. Jakie będą skutki tej transakcji w podatku dochodowym? [/b]– pyta czytelniczka.

W opisanej sytuacji należy rozpatrzyć skutki podatkowe w PIT po stronie darczyńcy oraz obdarowanego.

[srodtytul]Nie ma podatku od zerowego remanentu[/srodtytul]

Na wstępie należy zaznaczyć, że darczyńca (matka) z tytułu darowizny nie uzyska żadnego przysporzenia majątkowego. Tym samym po jej stronie nie powstanie przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 i art. 14 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link]. Pomimo tego ciążyć będą na niej inne obowiązki wynikające z tej ustawy. Są one związane z likwidacją jej działalności.

W związku z zaprzestaniem prowadzenia działalności podatnik zobowiązany jest na dzień likwidacji sporządzić remanent likwidacyjny i ustalić dochód w trybie art. 24 ust. 3 ustawy o PIT.

Za moment likwidacji działalności gospodarczej uważa się datę określoną w zawiadomieniu o tym fakcie urzędu skarbowego. Natomiast zgodnie z art. 44 ust. 4 ustawy o PIT podatek od dochodu z remanentu likwidacyjnego ustala się w formie ryczałtu. Wynosi on 10 proc. tego dochodu.

Z przepisów wynika, że zryczałtowany podatek dochodowy występuje w sytuacji likwidacji działalności gospodarczej.

Oznacza to, że decydujące znaczenie będzie miała data zakończenia tej działalności (wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej) podana urzędowi skarbowemu w zawiadomieniu. Jeżeli bowiem darowizna przedsiębiorstwa (wraz ze wszystkimi składnikami majątkowymi) zostanie przekazana przed datą wykreślenia z ewidencji, to w momencie likwidacji przedsiębiorstwa remanent likwidacyjny prawdopodobnie wyniesie zero.

Wówczas nie powstanie obowiązek zapłaty zryczałtowanego podatku od dochodu z remanentu likwidacyjnego. Inaczej będzie, jeżeli darowizna nastąpi po wykreśleniu z ewidencji. Wówczas powstanie obowiązek zapłaty tego podatku. Takie stanowisko potwierdzają liczne interpretacje, np. odpowiedź[b] Izby Skarbowej w Warszawie z 28 kwietnia 2010 r. (IPPB1/415-214/10-2/ EC), pismo Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 11 grudnia 2008 r. (ITPB1/415-701a/08/HD).[/b]

Jeśli więc najpierw firma zostanie przekazana córce, a dopiero później nastąpi jej wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej, to nie wystąpi u darczyńcy obowiązek zapłaty zryczałtowanego podatku. Dlatego że w remanencie nie zostaną wykazane żadne składniki majątku. Mimo to o jego sporządzeniu trzeba poinformować urząd skarbowy.

Warto podkreślić, że już od 1 stycznia 2011 r. nie trzeba płacić 10 proc. zryczałtowanego podatku od remanentu likwidacyjnego. Taka zmiana wynika z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=380988]nowelizacji ustawy o PIT (DzU z 2010 r. nr 226, poz. 1478)[/link].

Kolejne pytanie, który musi postawić sobie darczyńca, dotyczy obowiązku skorygowania kosztów uzyskania przychodów dotyczących niektórych składników majątkowych objętych darowizną. Chodzi przede wszystkim o towary handlowe lub materiały, które przy zakupie zostały zaliczone do kosztów podatkowych przez darczyńcę.

[srodtytul]Koszty zakupu do korekty[/srodtytul]

W takiej sytuacji – w celu prawidłowego rozliczenia podatku dochodowego – darczyńca powinien odpowiednio pomniejszyć koszty podatkowe o wartość tych towarów i materiałów (według cen ich zakupu). A to dlatego że nieodpłatne przekazanie towarów handlowych lub materiałów nie wiąże się z uzyskaniem przychodu.

W rezultacie nie zostaną spełnione przesłanki określone w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Pozwala on bowiem na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wyłącznie wydatków poniesionych w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Potwierdza to także art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT, z którego wynika zakaz zaliczania do kosztów podatkowych darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju. W związku z tym, w momencie faktycznego przekazania darowizny w postaci towarów handlowych lub materiałów, darczyńca ma obowiązek skorygowania kosztów „in minus”.

[srodtytul]Amortyzacja bez zmian[/srodtytul]

Obowiązek korekty nie dotyczy środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. To dlatego wydatki na ich zakup nie zostały uwzględnione w kosztach podatkowych w momencie ich nabycia, lecz były rozliczane poprzez odpisy amortyzacyjne (proporcjonalnie do okresu ich używania).

Podatnik (darczyńca) nie ma również obowiązku pomniejszania kosztów w przypadku składników majątku zakwalifikowanych do wyposażenia, a także środków trwałych, od których dokonał jednorazowej amortyzacji.

Musi jednak móc wykazać, że składniki majątku były faktycznie wykorzystywane w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej i przyczyniły się do osiągnięcia lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Potwierdza to np. [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 29 maja 2009 r. (IPPB1/415-184/09-2/EC) oraz odpowiedź Izby Skarbowej w Katowicach z 20 lipca 2010 r. (IBPBI/1/415-438/10/WRz)[/b].

[ramka][b]Otrzymujący darowiznę nie wykazuje dochodu[/b]

U otrzymującego darowiznę (córki) również nie wystąpi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Wynika to z tego, że darowizna podlega, co do zasady, podatkowi od spadków i darowizn.

Ustawa o PIT nie będzie więc miała do niej zastosowania (art. 2 ust. 1 pkt 3 tej ustawy). Z pytania wynika, że głównymi składnikami przedsiębiorstwa będą materiały i nieruchomość (lokal użytkowy).

Te pierwsze (oraz inne środki obrotowe, np. towary) obdarowany uwzględnia w remanencie prowadzonej firmy. Nie będą one jednak wpływały na rozliczenia podatkowe. Ich wartość nie będzie bowiem uwzględniana do różnic remanentowych korygujących koszty podatkowe ustalane po zakończeniu roku. Otrzymane od matki w darowiźnie materiały nie mogą uczestniczyć przy ustalaniu dochodu rocznego, ponieważ zostały nabyte nieodpłatnie.

Nie jest więc spełniona definicja kosztów zawarta w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. W rezultacie powinny zostać wpisane w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w kolumnie 16 „uwagi”. Będą one ujęte na podstawie informacji zawartych w umowie darowizny, dotyczących m.in. rodzaju, ilości i ceny jednostkowej poszczególnych przedmiotów.

Towary te powinny również zostać wycenione i wpisane do remanentu, stosownie do treści § 27 – 29 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D0A8F570277A68331F039BBBB4C6CAD4?id=170518]rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów[/link].

Takie stanowisko wyraziła m.in. [b]Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacjach z 27 października 2009 r. (ILPB1/415-849/09-7/AA) i z 26 marca 2010 r. (ILPB1/415-113/10-2/IM), a także Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 27 czerwca 2008 r. (IBPB1/415-272/08/WRz).[/b][/ramka]

[ramka][b]Odpisy od środków trwałych obniżą dochód[/b]

W analizowanej sytuacji obdarowany może amortyzować lokal użytkowy, który otrzymał nieodpłatnie w darowiźnie, i odpisy zaliczać do kosztów podatkowych. Sposób ustalenia wartości początkowej środków trwałych otrzymanych w darowiźnie określa art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.

Zgodnie z tym przepisem będzie to wartość rynkowa z dnia nabycia (otrzymania darowizny), chyba że umowa określa tę wartość w niższej wysokości. Jeżeli umowa darowizny określa wartość składników majątku w wysokości niższej niż ich cena rynkowa, to za wartość początkową poszczególnych środków trwałych należy przyjąć stosowne wielkości podane w tej umowie.

W myśl art. 19 ust. 3 ustawy o PIT wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku. Przepis ten nakazuje uwzględnienie m.in. ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

W opisanej w pytaniu sytuacji mamy do czynienia z darowizną przedsiębiorstwa. W związku z tym należy mieć na względzie również art. 22g ust. 15 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem, w razie nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w darowiźnie, łączną wartość początkową nabytych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowi suma ich wartości rynkowej. Nie może jednak być ona wyższa od różnicy między wartością tego przedsiębiorstwa (albo jego zorganizowanej części) a wartością składników mienia, niebędących środkami trwałymi ani wartościami niematerialnymi i prawnymi – określoną dla celów podatku od spadków i darowizn.

Jeżeli więc w naszym przypadku lokal użytkowy jest jedynym środkiem trwałym, to jego wartością początkową będzie wartość rynkowa, z tym że nie może ona być wyższa od wartości będącej różnicą między wartością całego przedsiębiorstwa a wartością składników niebędących środkami trwałymi ani wartościami niematerialnymi i prawnymi (chodzi przede wszystkim o tzw. majątek obrotowy, np. materiały, towary).

Od wartości początkowej środków trwałych nabytych w darowiźnie obdarowany dokonuje odpisów amortyzacyjnych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany składnik majątku wprowadził do ewidencji środków trwałych.

Warto zaznaczyć, że do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych otrzymanych w darowiźnie nie ma zastosowania art. 23 ust. 1 pkt 45a ustawy o PIT, który wyłącza niektóre odpisy amortyzacyjne z kosztów uzyskania przychodów.

Możliwość zaliczenia w koszty podatkowe odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych nabytych w drodze darowizny potwierdzają pisma organów podatkowych, np.[b] interpretacje Izby Skarbowej w Poznaniu z 27 października 2009 r. o (ILPB1/415-849/09-6/AA) oraz Izby Skarbowej w Warszawie z 3 września 2010 r. (IPPB1/415-565/10-2/ES).[/b][/ramka]

[i]Autor jest doradcą podatkowym, prowadzącym kancelarię we Wrocławiu[/i]

[b]Czytaj także:[/b]

[link=http://www.rp.pl/artykul/319506.html]Ile musimy oddać fiskusowi, gdy zamykamy firmę [/link],

[link=http://www.rp.pl/artykul/162293.html]Przejmując firmę rodzinną, nie płacisz podatku[/link].

[b] O firmie w spadku i darowiźnie więcej w serwisie:[/b] [i] [link=http://www.rp.pl/temat/102759.html]Firma w spadku i darowiznie[/link][/i]