[b]Czy przedsiębiorcy mogą w umowie między sobą wskazać sąd powszechny z danego miasta jako właściwy do rozstrzygania sporów?
Czy mogą też wskazać konkretny wydział sądu?[/b]
Sądem właściwym miejscowo do rozpoznania sprawy jest co do zasady sąd, w okręgu którego znajduje się miejsce zamieszkania albo siedziba pozwanego. Przedsiębiorcy mają jednak swobodę umówienia się co do właściwości miejscowej sądu powszechnego oraz co do przekazania rozpoznania sprawy przez sąd polubowny.
W drodze umowy o właściwość sądu (umowy prorogacyjnej) strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sądowi pierwszej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy, sporu już wynikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego.
Sąd ten będzie wówczas wyłącznie właściwy, jeżeli strony nie postanowiły inaczej lub jeżeli powód nie złożył pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Strony mogą również ograniczyć w umowie pisemnej prawo wyboru powoda pomiędzy kilku sądami właściwymi dla takich sporów.
Na podstawie umowy prorogacyjnej przedsiębiorcom wolno zatem określić właściwość miejscową w sposób odmienny niż wskazany w przepisach [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link] o właściwości ogólnej i przemiennej. Umowna właściwość sądu nie może jednak dotyczyć właściwości wyłącznej (m.in. właściwości w sprawach o własność lub inne prawa rzeczowe na nieruchomości).
W razie poddania określonemu sądowi polskiemu rozpoznania sprawy należącej do jurysdykcji sądów państwa obcego umowa ma zarazem charakter umowy o właściwość oraz umowy jurysdykcyjnej (art. 1104 k.p.c.).
Jeżeli pozew zostanie złożony przed innym sądem, aniżeli wynikałoby to z zawartej między stronami umowy prorogacyjnej, pozwany może podnieść zarzut niewłaściwości sądu przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.
W razie skuteczności takich działań sąd – stosownie do przepisu art. 200 k.p.c. – przekaże sprawę sądowi właściwemu według umowy prorogacyjnej.
Strony nie mogą natomiast skutecznie wskazać w umowie konkretnego wydziału danego sądu, bo zasady przydziału spraw do poszczególnych wydziałów wynikają bezpośrednio ze struktury organizacyjnej sądów.
Przekazanie sprawy między wydziałem cywilnym a sądem gospodarczym (wydziałem gospodarczym) w tym samym sądzie następuje na podstawie zarządzenia przewodniczącego wydziału lub postanowienia sądu, niepodlegających zaskarżeniu w drodze zażalenia [b](uchwała SN z 22 lipca 1994 r., III CZP 87/94).[/b]
[i]Autor jest aplikantem radcowskim w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k.[/i]
