W razie zaistnienia wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku oraz przeprowadzić stosowne postępowanie powypadkowe. Polega ono na ustaleniu i spisaniu okoliczności zdarzenia w protokołach zeznań poszkodowanego i świadków oraz ewentualnie sporządzeniu innej dokumentacji.
Okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy, który działa w sposób określony w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=316904]rozporządzeniu Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (DzU nr 105, poz. 870)[/link].
Zespół ten powinien, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, sporządzić protokół powypadkowy, którego wzór został określony w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=995F54DF4E110C23751B927AD202353E?id=175313]rozporządzeniu ministra gospodarki i pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (DzU nr 227, poz. 2298)[/link].
Do protokołu powypadkowego dołącza się protokoły przesłuchania poszkodowanego, świadków, a także inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, np. pisemną opinię lekarza, opinię innych specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku. Protokół ten pracodawca zatwierdza nie później niż w terminie pięciu dni od dnia jego sporządzenia.
[srodtytul]Wniosek do ZUS[/srodtytul]
Następnie pracownik, który doznał wypadku i ubiega się o wypłatę jednorazowego odszkodowania, składa do pracodawcy wniosek o jednorazowe odszkodowanie. Pracodawca, po otrzymaniu tego wniosku, powinien skompletować całą dokumentację niezbędną do ustalenia uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego, spowodowanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, w szczególności może to być:
- protokół powypadkowy;
- prawomocny wyrok sądu pracy;
- kartę wypadku;
- decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej;
- zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką znajduje się ubezpieczony;
- odpis aktu zgonu – w przypadku zgonu osoby, która uległa wypadkowi przy pracy.
Pracodawca następnie powinien przekazać wniosek o jednorazowe odszkodowanie wraz ze skompletowaną dokumentacją terenowej jednostce organizacyjnej ZUS, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego. Istotne jest przy tym, że wniosek o jednorazowe odszkodowanie powinien być złożony w ZUS już po zakończeniu leczenia i rehabilitacji przez ubezpieczonego.
[srodtytul]Bada lekarz orzecznik[/srodtytul]
Oceny stanu zdrowia poszkodowanego dokonuje lekarz orzecznik danego oddziału ZUS, sprawdzając, czy pracownik ten wskutek wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Przez stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający sześć miesięcy, mogące ulec poprawie (art. 11 ust. 2 i 3 ww. ustawy).
Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Szczegółowe zasady tej oceny określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=878F22C3CE7D3BE6031EF0C2E62542C8?id=167982]rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (DzU nr 234, poz. 1974)[/link].
Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, w którym stwierdza stopień uszczerbku na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy. Ustala też w procentach stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu według oceny procento-wej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu określonej w załączniku do ww. rozporządzenia.
Jeżeli lekarz określił w swoim orzeczeniu, że pracownik doznał w wyniku wypadku przy pracy stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wówczas oddział ZUS wydaje decyzję przyznającą jednorazowe odszkodowanie w wysokości zależnej od oceny procentowej uszczerbku. Jeżeli zaś lekarz orzecznik ZUS nie stwierdzi, aby pracownik wskutek wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, to oddział ZUS wyda decyzję odmawiającą prawa do jednorazowego odszkodowania.
[srodtytul]Odwołanie do sądu[/srodtytul]
Od decyzji ZUS w sprawie jednorazowego odszkodowania pracownik może wnieść odwołanie do sądu, który jest właściwy ze względu na jego miejsce zamieszkania. Ma na to miesiąc, licząc od daty otrzymania decyzji ZUS. Sądy przy rozpoznawaniu tych sporów, zwłaszcza w przypadku gdy kwestionowany jest uszczerbek na zdrowiu powstały w wyniku wypadku, korzystają często z pomocy opinii lekarzy – biegłych sądowych.
Po rozpoznaniu sprawy sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia, czyli w przypadku gdy się okaże, że ocena stopnia uszczerbku na zdrowiu dokonana przez lekarza orzecznika ZUS była prawidłowa. Natomiast w razie uwzględnienia odwołania, sąd zmienia zaskarżoną decyzję ZUS w całości lub w części i orzeka o prawie do jednorazowego odszkodowania.
[ramka][b]Przykład[/b]
Tynkarz w czasie pracy spadł z drabiny, doznając złamania nogi. Pracodawca uznał, że uległ on wypadkowi przy pracy i przesłał do ZUS jego wniosek o wypłatę jednorazowego odszkodowania wraz z protokołem powypadkowym i dokumentacją medyczną. Lekarz orzecznik ZUS po zbadaniu pracownika stwierdził, że nie doznał on stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Oddział ZUS wydał więc decyzję o odmowie przyznania jednorazowego odszkodowania. Od decyzji tej pracownik wniósł odwołanie do ZUS, który przesłał je do sądu. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego – lekarza. Po zapoznaniu się z jego opinią i dokumentacją medyczną sąd uwzględnił odwołanie pracownika i przyznał mu prawo do jednorazowego odszkodowania za 4 proc. długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. [/ramka]
[ramka][b]WAŻNE[/b]
Pracownik ma miesiąc na wniesienie do sądu odwołania od decyzji ZUS w sprawie jednorazowego odszkodowania. Termin ten liczony jest od daty otrzymania decyzji. [/ramka]
[i]Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach [/i]