To zależy. [b]Nie[/b], jeśli została już ogłoszona upadłość, co oznacza, że wykupiona wierzytelność weszła do masy upadłości. [b]Tak[/b], jeśli dług przyszłego bankruta został wykupiony przed ogłoszeniem przez sąd upadłości i czytelnik zdążył złożyć mu oświadczenie o potrąceniu.
Potrącenie nie jest dopuszczalne, jeżeli dłużnik upadłego nabył wierzytelność w drodze indosu (chodzi o weksel) lub przelewu albo nabył ją w ciągu ostatniego roku przed dniem ogłoszenia upadłości. inaczej byłoby, gdyby nabywca stał się wierzycielem wskutek spłacenia długu, za który odpowiadał osobiście albo określonymi przedmiotami majątkowymi. Chodzi o spłatę długu upadłego np. przez poręczyciela albo długu upadłego zabezpieczonego hipotecznie na cudzej nieruchomości.
Obowiązuje przy tym dodatkowo jeszcze jeden ważny warunek dopuszczalności potrącenia: nabywca w czasie, gdy przejmował odpowiedzialność za dług upadłego, nie mógł wiedzieć o istnieniu podstaw do ogłoszenia upadłości. Potrącenie jest zawsze dopuszczalne, jeśli odpowiedzialność taka została przejęta na rok przed dniem ogłoszenia upadłości.
Potrącenie jest możliwe, jeśli dłużnik upadłego stał się jego wierzycielem wskutek czynności syndyka masy upadłości, ale w wypadku, którego dotyczy pytanie, taka okoliczność oczywiście nie występuje.
Poza tymi wypadkami po ogłoszeniu upadłości nabywca wierzytelności wobec upadłego (wykupujący jego dług) może liczyć tylko na pieniądze z podziału masy upadłości. Sytuacja jest inna, jeśli nabywca wierzytelności, także nabytej w drodze cesji w ciągu roku od ogłoszenia upadłości, wiedząc o podstawach ogłoszenia upadłości, zdążył złożyć w tym okresie przyszłemu bankrutowi oświadczenie o potrąceniu. Wtedy jego dług wobec upadłego zostanie umorzony do wysokości należności niższej.
Potwierdził to Sąd Najwyższy w co najmniej dwu orzeczeniach:[b] z 6 lutego 2008 r. (II CSK 424/07)[/b] oraz [b]z 8 grudnia 2006 r. (II CK 295/05)[/b].
Ten drugi wyrok wydany został na tle starego prawa upadłościowego, ale odnieść go można w pełni do aktualnego stanu prawnego, bo rozwiązania przyjęte w obowiązującej dziś ustawie z 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze są takie same jak w starym prawie upadłościowym.
W sprawie zaś, której dotyczy pierwszy wskazany wyrok, dłużnik przyszłego bankruta, spółki z o. o., nabył wierzytelności wobec niej 3 października 2005 r., wiedząc o jej trudnej sytuacji finansowej. Pismo informujące o dokonaniu potrącenia skierował do wierzyciela 21 października 2005 r., a 16 listopada 2005 r. sąd ogłosił upadłość tej spółki. SN uznał, że potrącenie było skuteczne.
[i] Podstawa prawna:
– art. 94 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7238C4D32F4BA5EBAE460A17232F591A?id=169085]ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (DzU nr 60, poz. 356, nr 217 ze zm.)[/link][/i]
