– [b]Pracownica w listopadzie tuż po urlopie macierzyńskim przeszła na urlop wychowawczy. Czy mam wypełniać za nią dokumenty, choć firma zatrudnia trzech pracowników, a zasiłki wypłaca ZUS? [/b] – pyta czytelniczka

Pracownik zatrudniony co najmniej sześć miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do trzech lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie czterech lat (art. 186[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037] kodeksu pracy[/link]).

Otrzymuje go na swój wniosek, w którym określa, od kiedy (dzień, miesiąc, rok) do kiedy ma trwać. Nie zawiadamia ZUS ani o zamiarze pójścia na ten urlop, ani o przebywaniu na nim.

[srodtytul]To obowiązek pracodawcy[/srodtytul]

Wszelkie obowiązki sprawozdawcze, dotyczące m.in. naliczania składek i zgłaszania przerw w ich opłacaniu na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz zdrowotne, spoczywają na pracodawcy. I to niezależnie od tego, ilu ubezpieczonych zgłasza on do ZUS. To, że pracodawca nie wypłaca pracownikom zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, nie ma tu żadnego znaczenia.

[srodtytul]Potrzebne oświadczenie[/srodtytul]

Przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego pracownik powinien złożyć u pracodawcy oświadczenie, czy w czasie urlopu wychowawczego ma zamiar wykonywać działalność zarobkową podlegającą ubezpieczeniom społecznym oraz czy jest uprawniony do emerytury lub renty. W takich bowiem wypadkach szef nie nalicza za przebywającego na takim urlopie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, jak również składki zdrowotnej.

Do czasu, do kiedy pracownik nie złożył w tej sprawie żadnego oświadczenia, firma nie ma podstaw, aby zacząć naliczać składki z racji przebywania przez pracownika na urlopie wychowawczym.

Takie wymogi wynikają z art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 9 ust. 6 i 8 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=01E934F8E8C52292F23E32182E640DF4?n=1&id=184677&wid=327789]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Jakie należności[/srodtytul]

Jeżeli natomiast przebywający na urlopie wychowawczym nie wykonuje pracy zarobkowej podlegającej ubezpieczeniom społecznym i nie jest uprawniony do emerytury ani renty i złoży pracodawcy oświadczenie, ten nalicza za niego składki emerytalną i rentowe od minimalnego wynagrodzenia (czyli od 1 stycznia 2009 r. od 1276 zł) oraz składkę zdrowotną od 520 zł (poczynając od składek za listopad 2009 r.).

Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=321381]rozporządzeniem Rady Ministrów z 11 sierpnia 2009 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (DzU nr 129, poz. 1058)[/link] od 1 listopada kwota ta stanowi równowartość świadczenia pielęgnacyjnego. Została ona podniesiona z poprzednich 420 zł (art. 17 ust. 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=182545]ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, DzU z 2006 r. nr 139, poz. 992 ze zm.).[/link]

Zatem pracodawcy nie opłacają składek do ZUS za przebywających na urlopach wychowawczych, a jedynie je naliczają i wykazują w dokumentach rozliczeniowych. Co miesiąc muszą przekazywać te raporty do ZUS. Składki natomiast finansuje budżet państwa.

[srodtytul]Jakie formularze[/srodtytul]

Jeżeli pracownik rozpoczyna urlop wychowawczy, nie wypełnia się dodatkowo druku zgłoszeniowego ZUS ZUA. Zgłasza się go, wypełniając raport ZUS RCA z kodem 1211 i naliczając na nim składki na fundusz emerytalny i rentowy oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Natomiast na druku ZUS RSA należy co miesiąc przekazywać do ZUS raport imienny dotyczący osoby przebywającej na urlopie wychowawczym. Wykazuje on przerwy w opłacaniu składek z tytułu pracy z kodem ubezpieczenia 0110 i kodem przerwy w pracy 121 lub 122.

Tak stanowią załączniki nr 12, 14 i 17 do [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=275684]rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 24 czerwca 2008 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (DzU nr 112, poz. 717).[/link]

Jeśli płatnik składek albo zobowiązany do działania w jego imieniu nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem składek i nie przesyła imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie, może być ukarany grzywną do 5 tys. zł.

Czytelniczka powinna więc skorygować raporty ZUS RCA i ZUS RSA za pracownicę na urlopie wychowawczym i niezwłocznie przekazać je do ZUS.

[i]Autorka jest radcą prawnym w Departamencie Ubezpieczeń Społecznych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej[/i]