– [b]Jak akcjonariusz mniejszościowy może bronić się przed zaniżoną wyceną akcji w przypadku ich przymusowego wykupu?[/b] – pyta czytelnik
Zgodnie z art. 418 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0878F97C9B855869DA1A3F9BAD45E3AB?id=133014]kodeksu spółek handlowych[/link] przymusowy wykup akcji odnosi się do akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 5 proc. kapitału zakładowego, a może zostać przeprowadzony przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy, posiadających łącznie nie mniej niż 95 proc. kapitału zakładowego spółki. Należy jednak podkreślić, że każdy z akcjonariuszy dokonujących wykupu winien posiadać nie mniej niż 5 proc. kapitału zakładowego.
[srodtytul]Walne wybiera biegłego[/srodtytul]
Dokonanie przymusowego wykupu akcji wymaga powzięcia uchwały przez walne zgromadzenie spółki akcyjnej większością 95 proc. głosów oddanych, przy czym statut spółki akcyjnej może przewidywać surowsze warunki powzięcia takiej uchwały.
W przypadku, gdy akcje nie są notowane na rynku regulowanym, wykupu akcji dokonuje się po cenie ustalonej przez biegłego wybranego przez walne zgromadzenie. Nie można wykluczyć, że cena ustalona przez biegłego może być w ocenie akcjonariusza mniejszościowego zaniżona, a tym samym winien on mieć zagwarantowane prawo obrony przed jego możliwym pokrzywdzeniem.
[srodtytul]Ochrona pokrzywdzonego[/srodtytul]
Jak wskazał [b]Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 21 czerwca 2005 r. (P 25/02, OTK ZU 2005/ 6/65)[/b], istnieją dwa instrumenty ochrony praw akcjonariusza mniejszościowego pokrzywdzonego wskutek zaniżenia wartości akcji podlegających przymusowemu wykupowi. Pierwszy to wytoczenie powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia spółki akcyjnej określającej cenę wykupu akcji, drugi zaś to skierowanie do sądu rejestrowego wniosku o rozstrzygnięcie wątpliwości w przedmiocie wyceny akcji.
Zgodnie z treścią art. 422 § 1 k.s.h. „uchwała walnego zgromadzenia sprzeczna ze statutem bądź dobrymi obyczajami i godząca w interes spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały”.
Ogłoszenie ceny wykupu akcji na walnym zgromadzeniu będzie niosło ze sobą ryzyko zaskarżenia jego uchwały przez drobnych akcjonariuszy właśnie z powołaniem się na ich pokrzywdzenie.
„Wykupiony akcjonariusz” będzie miał również prawo do sądowej kontroli wyceny akcji dokonanej przez biegłego w inny sposób. Zgodnie z treścią art. 312 § 8 k.s.h. „w przypadku rozbieżności zdań między założycielami a biegłym rewidentem spór rozstrzyga sąd rejestrowy na wniosek założycieli.(…) Sąd rejestrowy może wyznaczyć nowego biegłego rewidenta, jeżeli uzna to za uzasadnione”.
[srodtytul]Kto może kwestionować[/srodtytul]
Jak wskazał TK w powyższym wyroku, pojęcie „założyciele” użyte w art. 312 § 8 k.s.h. odnosi się również do akcjonariuszy mniejszościowych, których dotyczy procedura wykupu. Skoro bowiem spółka, którą reprezentuje zarząd, nie ma żadnego interesu prawnego, aby kwestionować wyniki wyceny, wykluczenie z zakresu podmiotowego art. 312 k.s.h. akcjonariuszy mniejszościowych byłoby całkowicie niezrozumiałe. Powyższe stanowisko dowodzi, że akcjonariusz mniejszościowy ma legitymację czynną do kwestionowania na drodze sądowej prawidłowości wyceny stanowiącej podstawę przymusowego wykupu akcji.
Sąd rejestrowy, uznając taką potrzebę, może wyznaczyć biegłego do ponownego określenia ceny akcji podlegających przymusowemu wykupowi. Ewentualne ustalenie ceny wykupionych akcji w kwocie przekraczającej wartość określoną w pierwotnej wycenie będzie uzasadniać dochodzenie przez wnioskodawcę roszczenia o zapłatę brakującej części świadczenia.
[i]Autor jest radcą prawnym w kancelarii Mamiński & Wspólnicy[/i]
