Nieco upraszczając, można powiedzieć, że wykluczenie dotyczy warunków formalnych, jakie powinni spełnić wykonawcy, zaś odrzucenie oferty – jej treści. Ostateczny efekt dla firmy jest ten sam – zostaje pozbawiona szansy na zdobycie zamówienia. Zresztą przepisy wprost stanowią, że „ofertę wykonawcy wykluczonego uznaje się za odrzuconą” (art. 24 ust. 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B026EE475BFE9313AE7D0C7137E51716?id=247401]prawa zamówień publicznych[/link]).

Mimo że ostateczny wynik jest taki sam, wymienione czynności zamawiającego różnią się znacznie. Jeśli firmie grozi wykluczenie z powodu braku dokumentów, oświadczeń czy pełnomocnictw, to organizator przetargu musi wezwać ją do ich uzupełnienia. Oferty wykonawca nie ma szans uzupełnić. W niektórych sytuacjach może ona natomiast zostać poprawiona przez zamawiającego.

[srodtytul]W jakiej kolejności[/srodtytul]

Przez długie lata zamawiający najpierw sprawdzali spełnienie warunków formalnych i decydowali o ewentualnym wykluczeniu, a dopiero w drugiej kolejności badali ofertę i sprawdzali, czy nie podlega ona odrzuceniu. Sytuacja ta się zmieniła, gdy wprowadzono przepis nakazujący uzupełnianie brakujących dokumentów formalnych (art. 26 ust. 3 pzp). Zgodnie z nim zamawiający wzywa do takiego uzupełnienia tylko wtedy, gdy oferta nie podlega odrzuceniu, a przetargowi nie grozi unieważnienie. Tak więc zarówno badanie dokumentów formalnych, jak i treści samej oferty musi następować w zasadzie jednocześnie. Bez tego zamawiający nie będzie bowiem wiedział, czy może wezwać firmę do uzupełnienia.

[ramka][b]Przykład[/b]

Zamawiający zauważa, że w dokumentach brakuje zaświadczenia o braku zaległości podatkowych. Normalnie powinien wezwać do uzupełnienia tego braku. Podczas badania oferty okazuje się jednak, że przedsiębiorca omyłkowo wpisał inne materiały niż te, które powinien zastosować. Błąd jest na tyle istotny, że oferta musi zostać odrzucona. Zamawiający nie ma więc prawa wzywać do uzupełnienia brakującego zaświadczenia.[/ramka]

[srodtytul]Nie wolno zatrzymać wadium...[/srodtytul]

Jednoczesne badanie dokumentów formalnych i treści oferty jest istotne, tym bardziej że nieuzupełnienie dokumentów na wezwanie grozi zatrzymaniem wadium. Skoro jednak oferta i tak powinna zostać odrzucona i zamawiający nie ma prawa wzywać do uzupełnienia, to tym bardziej nie ma podstaw do zatrzymania wadium.

[ramka][b]Przykład[/b]

Firma zostaje wezwana do uzupełnienia dokumentów. Orientuje się, że nie będzie w stanie tego uczynić, co może grozić utratą wadium. Jednocześnie znajduje istotny błąd w swojej ofercie. Powinna więc oprotestować wezwanie do uzupełnienia i zwrócić uwagę zamawiającemu, że nie miał do tego prawa, gdyż oferta i tak będzie odrzucona.[/ramka]

[srodtytul]... a jego brak dyskwalifikuje[/srodtytul]

Najczęstszym powodem wykluczenia jest niespełnienie warunków wzięcia udziału w przetargu. Ale są też inne. Wykluczony musi być też wykonawca, który nie złoży wadium.

[b]Uwaga! [/b]Zgodnie z aktualnym orzecznictwem wniesienie wadium w niedozwolonej formie (np. wpłacenie gotówką w kasie, a nie przelanie) nie uprawnia zamawiającego do wykluczenia firmy – m.in. [b]wyroki Krajowej Izby Odwoławczej z: 14 lipca 2008 r. (sygn. KIO/UZP663/08) i 13 lutego 2009 r. przewodnicząca Barbara Bettman (sygn. KIO/UZP 140/09), wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu (sygn. X Ga 260/08).[/b]

Inny powód wykluczenia to uczestnictwo w pracach przygotowawczych do przetargu. Jeśli jednak nie utrudnia to uczciwej konkurencji, przedsiębiorca ma prawo złożyć ofertę.

[ramka][b]Przykład[/b]

Firma wykonywała projekt architektoniczny inwestycji budowlanej. Teraz zamawiający ogłasza przetarg na jej realizację. Nie powinien z niego wykluczać autora projektu. Sporządzona dokumentacja jest bowiem częścią specyfikacji i przedsiębiorca ten ma te same informacje co inni wykonawcy. Jego udział w przetargu nie utrudni więc uczciwej konkurencji.[/ramka]

Firmy wyklucza się także, gdy otwarto ich likwidację, osoby nimi zarządzające są karane za niektóre przestępstwa lub sąd orzeknie wobec nich zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne, lub też wcześniej wyrządziły szkodę, nie wykonując należycie zlecenia (patrz: ramka).

[srodtytul]Co można poprawić[/srodtytul]

Głównym powodem odrzucenia oferty jest jej niezgodność ze specyfikacją. Niektóre błędy można jednak poprawić. Robi to sam zamawiający (pisaliśmy o tym szerzej w GPP z 15 czerwca: „[link=http://www.rp.pl/artykul/320185.html]Niektóre błędy można naprawić[/link]”).

Oferta musi też zostać odrzucona, gdy zawiera rażąco niską cenę (pisaliśmy o tym szerzej w GPP z 13 maja: „[link=http://www.rp.pl/artykul/304336.html]Gdy firma żąda niewiele pieniędzy[/link]”), jest niezgodna z przepisami czy jej złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji (patrz: ramka).

[ramka][b]Odrzucenie oferty[/b]

Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli (art. 89 pzp):

- jest niezgodna z ustawą;

- jej treść nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia (chyba że błędy można poprawić);

- jej złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;

- zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia;

- została złożona przez wykonawcę wykluczonego z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub niezaproszonego do składania ofert;

- zawiera błędy w obliczeniu ceny;

- wykonawca w terminie trzech dni od dnia doręczenia zawiadomienia nie zgodził się na poprawienie omyłki;

- jest nieważna na podstawie odrębnych przepisów. [/ramka]

[ramka][b]Wykluczenie wykonawcy[/b]

Firmę wyklucza się z przetargu, gdy (art. 24 p. z. p.):

- wyrządziła szkodę, nie wykonując zamówienia lub wykonując je nienależycie, jeżeli zostało to stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu wydanym w okresie trzech lat przed wszczęciem postępowania (przedsiębiorcy tacy są wpisywani na tzw. czarną listę publikowaną na stronie internetowej: [link=http://www.uzp.gov.pl]www.uzp.gov.pl[/link]);

- otwarto jej likwidację lub ogłoszono upadłość (z wyjątkiem wykonawców, którzy po ogłoszeniu upadłości zawarli układ zatwierdzony prawomocnym postanowieniem sądu, jeżeli układ nie przewiduje zaspokojenia wierzycieli poprzez likwidację majątku upadłego);

- zalega z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne (z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskała zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu);

- zarządzające nią osoby skazano prawomocnie za niektóre przestępstwa (np. wspólnika spółki jawnej, członka zarządu spółki z o.o., osobę prowadzącą indywidualną działalność gospodarczą);

- sąd orzekł wobec niej zakaz ubiegania się o zamówienia, na podstawie przepisów o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary;

- nie spełnia warunków udziału w postępowaniu;

- wykonywała bezpośrednio czynności związane z przygotowaniem postępowania lub posługiwała się w celu sporządzenia oferty osobami uczestniczącymi w dokonywaniu tych czynności, chyba że jej udział nie utrudni uczciwej konkurencji;

- złożyła nieprawdziwe informacje mające wpływ na wynik prowadzonego postępowania;

- nie złożyła oświadczenia o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu lub dokumentów potwierdzających spełnianie tych warunków albo złożone dokumenty zawierają błędy (wcześniej musi zostać wezwana do uzupełnienia braków);

- nie wniosła wadium lub nie zgodziła się na przedłużenie okresu związania ofertą. [/ramka]