Gdy związek zawodowy milczy, nie godzi się na zwolnienie działacza

Pracodawca, chcąc rozwiązać umowę o pracę z działaczem związkowym, musi na to uzyskać zgodę związku zawodowego. Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B482CB3852DF82691CC7EB04D73CECC9?id=162202]ustawy o związkach zawodowych [/link]pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może:

1) wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,

2) zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika, o którym mowa w pkt 1 – z wyjątkiem gdy dopuszczają to odrębne przepisy.

Zatem w stosunku do pracowników będących takimi działaczami związkowymi swoboda pracodawcy w kształtowaniu ich warunków pracy lub płacy oraz możliwości ich zwolnienia jest bardzo ograniczona i zależy od uzyskania zgody odpowiedniego organu związkowego.

[srodtytul]Aprobata musi być[/srodtytul]

Pracodawca, chcąc otrzymać zgodę na wypowiedzenie stosunku pracy, jego rozwiązanie lub zmianę warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika będącego działaczem związkowym (np. poprzez obniżenie jego pensji), musi się przed dokonaniem tych czynności zwrócić do właściwego organu związkowego na piśmie i uzasadnić swój zamiar. Następnie musi czekać na wyrażenie zgody. Aprobata ta nie może być wyrażona przez inny organ związkowy niż zarząd zakładowej organizacji związkowej. Przy czym bez znaczenia jest tu wewnętrzny podział kompetencji w ramach związku. W szczególności nie ma tu też znaczenia np. przekazanie części uprawnień zarządu do jego prezydium, gdyż zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych uprawnienie do udzielania zgody służy wyłącznie zarządowi związku jako całości[b] (wyrok SN z 20 września 1994 r. I PRN 58/94)[/b].

Zarząd organizacji związkowej ma pełną autonomię co do tego, czy zdecyduje się na odmowę wyrażania tej zgody, czy też jej udzieli. Ustawa nie określa też żadnych kryteriów, jakimi powinien się on kierować w tym względzie. A to oznacza, że ma w tym zakresie pełną swobodę.

Ponadto zakładowa organizacja związkowa nie jest obowiązana do uzasadniania swojego stanowiska. Nie musi więc wyjaśniać pracodawcy, dlaczego odmawia wyrażenia zgody. Istotne jest także, że art. 32 ustawy nie określa żadnego terminu, w jakim organy związkowe powinny się wypowiedzieć w sprawie wyrażenia zgody lub jej odmowy.

[srodtytul]Gdy nie ma reakcji[/srodtytul]

Pracodawca po zwróceniu się do organizacji związkowej na wyrażenie zgody musi, aż do skutku, czekać na jej stanowisko. Nie może przy tym skutecznie wyznaczyć jej żadnego terminu na zajęcie stanowiska wobec zgłoszonego zamiaru rozwiązania umowy o pracę z działaczem związkowym. A to dlatego, że przepisy ustawy o związkach zawodowych nie dają mu takiego uprawnienia.

Nie może także przyjąć, że brak odpowiedzi ze strony organizacji związkowej oznacza jej zgodę na zwolnienie związkowca. Jest bowiem wręcz przeciwnie – [b]brak działania zarządu zakładowej organizacji związkowej zawiadomionego przez pracodawcę o zamiarze rozwiązania umowy o pracę z działaczem związkowym oznacza nieudzielenie zgody przewidzianej w art. 32 ustawy[/b].

Wskazywał na to wyraźnie [b]Sąd Najwyższy w uchwale z 11 stycznia 1994 r. (I PZP 54/93)[/b]. Zatem milczenie zarządu zakładowej organizacji związkowej, który został zawiadomiony o zamiarze rozwiązania umowy o pracę z chronionym działaczem związkowym, oznacza brak tej zgody. A [b]brak tej zgody jest wiążący dla pracodawcy i powoduje niemożność rozwiązania umowy o pracę[/b] z tym działaczem związkowym.

[srodtytul]Zmiana zdania[/srodtytul]

Jeżeli zarząd organizacji związkowej wyraził zgodę na zwolnienie działacza związkowego, a następnie zmienił zdanie, to odwołanie tej zgody może nastąpić tylko z zachowaniem rygorów wynikających z art. 61 k.c. W praktyce oznacza to, że odwołanie zgody może nastąpić najpóźniej z chwilą otrzymania wyrażenia zgody przez pracodawcę. Później związek zawodowy nie ma już możliwości skutecznego odwołania wyrażonej zgody i pracodawca może zasadnie na jej podstawie rozwiązać umowę o pracę z działaczem związkowym.

[ramka][b]Przykład[/b]

Adam Z. był zatrudniony w spółce X, gdzie pełnił także funkcję członka zarządu zakładowej organizacji związkowej. Była to jedyna organizacja związkowa w tym zakładzie pracy. Adam Z. został wskazany przez zarząd tej organizacji jako osoba korzystająca z ochrony przez okres dwóch lat. Pracodawca postanowił wypowiedzieć mu umowę o pracę. Zwrócił się więc do organizacji zakładowej o wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy o pracę z Adamem Z.

Ponieważ zarząd tej organizacji w ciągu pięciu dni nie zajął żądnego stanowiska, pracodawca uznał, że się zgadza, i wręczył pracownikowi wypowiedzenie umowy o pracę. Po otrzymaniu tego oświadczenia woli Adam Z. wystąpił z powództwem do sądu pracy, wnosząc o przywrócenie go do pracy na poprzednich warunkach. Sąd je uwzględnił, gdyż pracodawca naruszył art. 32 ust 1. ustawy o związkach zawodowych, wypowiadając umowę o pracę bez uzyskania zgody związku zawodowego.[/ramka]

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Rejonowym w Kielcach[/i]