W praktyce pracownicy bardzo często otrzymują od pracodawcy określone kwoty konieczne do pokrycia kosztów podróży służbowej. Z pieniędzy tych kupują paliwo czy posiłki. Z uzyskanych kwot najczęściej mają obowiązek się rozliczyć po powrocie z podróży lub po upływie pewnego okresu przewidzianego do rozliczeń (na przykład raz w miesiącu). Czasami pracownicy, nagle odchodząc z pracy, nie rozliczają się z uzyskanych kwot albo rozliczenie nie znajduje pokrycia w przedstawionych rachunkach. Również w inny sposób potrafią „zagospodarować” pieniądze powierzone im na podróż służbową. Szczególnie popularnym sposobem jest uzyskiwanie faktur zawyżających rzeczywistą ilość zakupionego paliwa na zaprzyjaźnionych stacjach benzynowych. W takim wypadku różnica między kosztem paliwa na fakturze a rzeczywistą ilością nabytego paliwa jest zyskiem pracownika.

Należy się zastanowić, jaką odpowiedzialność za takie działania może ponieść pracownik oraz jakie działania ma prawo podjąć pracodawca.

[srodtytul]Możliwe rozstanie[/srodtytul]

Pracodawca może, na podstawie art. 52 § 1 pkt 2 k.p., rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w razie popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem. Dlatego [b]jeżeli postępowanie pracownika będzie wypełniać znamiona czynu zabronionego przewidzianego w przepisach karnych, a dowody na to będą niepodważalne, pracodawca będzie mieć prawo rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia.[/b] Nie zawsze jednak opisane zachowania pracownika będzie można uznać za popełnienie przestępstwa, gdyż mogą stanowić na przykład tylko wykroczenie. Ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego wyraźnie i konsekwentnie dopuszcza zakwalifikowanie zagarnięcia mienia pracodawcy przez pracownika jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Dlatego jeżeli pracodawca zamierza zakończyć współpracę z takim pracownikiem, a nie chce wszczynać postępowania karnego przeciwko niemu, optymalne staje się rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Należy jednak pamiętać, że również w takim wypadku pracodawca powinien dysponować dowodami, dzięki którym mógłby wykazać przed sądem zagarnięcie pieniędzy przekazanych pracownikowi na podróż służbową.

[srodtytul]Droga sądowa...[/srodtytul]

Pracodawca może oczywiście dochodzić od pracownika zagarniętych przez niego pieniędzy. W takim wypadku konieczne stanie się wytoczenie przeciwko niemu powództwa o zapłatę przed sądem pracy. Taki pozew musi zostać opłacony według zasad ogólnych. Pracodawca przed sądem będzie musiał udowodnić fakt zagarnięcia, wysokość poniesionej szkody oraz to, iż powstała ona przez umyślne działanie pracownika.

[srodtytul]... i sprawa karna[/srodtytul]

Oprócz odpowiedzialności na gruncie prawa prywatnego istnieją podstawy do odpowiedzialności karnej pracownika. Zgodnie z art. 284 § 1 k.k. kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech. Przywłaszczeniem w rozumieniu kodeksu karnego jest bezprawne, z wyłączeniem osoby uprawnionej, rozporządzenie środkami pieniężnymi znajdującymi się w posiadaniu sprawcy. Tak więc taki pracownik może ponosić odpowiedzialność karną na podstawie wskazanego przepisu. Należy jednak pamiętać, iż w sytuacji, gdy szkoda z tytułu działania pracownika nie przekroczy 250 zł, będziemy mieć do czynienia jedynie z wykroczeniem z art. 119 § 1 k.w., które nie może stanowić przyczyny rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 2 k.p. Przy obliczaniu wysokości szkody najczęściej znaczenie mieć będzie sumaryczna wartość poniesionych przez pracodawcę strat, nawet jeżeli szkoda będzie wynikiem kilku działań. W razie wątpliwości lepiej dokonać rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p.

[i]Autor jest asesorem Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie

Podstawa prawna:

– art. 52 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=76037]kodeksu pracy (tekst jedn. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)[/link]

– art. 284 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=74999]kodeksu karnego (DzU z 1997 r. nr 88, poz. 553 ze zm.)[/link]

– art. 119 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=186056]kodeksu wykroczeń (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 109, poz. 756 ze zm.)[/link][/i]