Nie rozwiążesz zatem z nim umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., gdy np. w czasie choroby zarabiał na umowie o dzieło.

Pracownik przebywa na 60-dniowym zwolnieniu lekarskim. Poza zaleconą przez lekarza rekonwalescencją sporządza w domu ekspertyzy na podstawie umów o dzieło. Dowiedzieliśmy się o tym, a ZUS pozbawił pracownika zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Zatrudniony odwołał się od tej decyzji. Podnosił, że wykonanie kilku ekspertyz w żaden sposób nie sprzeciwiało się wskazaniom lekarza i nie wpłynęło na długość niezdolności do pracy, co potwierdził zaświadczeniem lekarskim. Sąd oddalił odwołanie, uzasadniając to niebudzącym wątpliwości interpretacyjnych art. 17 ust. 1 ustawy, który automatycznie pozbawia pracownika prawa do zasiłku chorobowego w razie wykonywania w okresie zwolnienia lekarskiego jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Czy możemy go jeszcze ukarać za naruszenie obowiązków pracowniczych?

– pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.

Zgodnie z 17 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.), dalej ustawa ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Wyrok sądu wobec pracownika czytelnika wpisuje się więc w utrwaloną od lat linię orzeczniczą w sprawach dotyczących utraty uprawnień do zasiłku chorobowego.

Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że prawo ubezpieczenia społecznego jest prawem ścisłym. Bezwzględnie obowiązujący charakter norm zawarty w przepisach społecznych wyłącza interpretowanie ich z uwzględnieniem reguł słuszności (zasad współżycia społecznego – np. wyrok SN z 14 grudnia 2005 r., III UK 120/05). Warunki nabycia, jak i utraty prawa do zasiłku chorobowego są sformalizowane i powinny być interpretowane ściśle, a więc – co do zasady – zgodnie z dosłownym brzmieniem.

W konsekwencji bez znaczenia jest to, czy wykonywanie pracy zarobkowej w czasie zwolnienia lekarskiego miało lub mogło mieć wpływ na długość okresu niezdolności do pracy. Samo wykonywanie pracy zarobkowej przy pobieraniu zasiłku chorobowego powoduje utratę prawa do tego świadczenia, a w konsekwencji prawa do wypłaconego pracownikowi przez pracodawcę wynagrodzenia za czas choroby (art. 92 § 3 k.p.).

Czy jednak takie zachowanie zatrudnionego można automatycznie zakwalifikować jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych uprawniające pracodawcę do rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.)?

Dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje na to, że automatyczne kwalifikowanie różnych nadużyć w zakresie pobierania świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek choroby i macierzyństwa jako ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych jest bezzasadne. Nie każdy przypadek utraty prawa do określonego świadczenia (np. zasiłku chorobowego) będzie więc ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych.

Taką kwalifikację zachowań pracownika w czasie zwolnienia lekarskiego można przyjąć tylko wtedy, gdy ich skutkiem jest lub może być naruszenie jakiegoś dobra bądź interesu pracodawcy, np. przedłużenie niezdolności do pracy. W takich wypadkach pracownik narusza bowiem obowiązek dbałości o interes i dobro pracodawcy, lojalności (uczciwości) wobec pracodawcy, który w związku z nieobecnością zatrudnionego ponosi spore ciężary ekonomiczne i organizacyjne. Zachowania pracownika, które wydłużają, a nawet zwiększają ryzyko wydłużenia niezdolności do pracy, są w istocie sprzeniewierzeniem się tym obowiązkom.

Te m.in. względy zadecydowały o tym, że Sąd Najwyższy przyjął, że „nie stanowi ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych wykonywanie w czasie zwolnienia chorobowego pracy, która nie jest sprzeczna z zaleceniami lekarskimi” (wyrok z 19 stycznia 1998 r., I PKN 486/97).