Rz: Za kilka dni będzie można ubiegać się o ochronę wynalazków oraz znaków towarowych w formie online. To dobre rozwiązanie?
Alicja Adamczak:
Jestem jego gorącą zwolenniczką. Do tej pory zgłoszenia dokonywało się osobiście lub przysyłając je pocztą czy telefaksem, przy czym w tych ostatnich przypadkach należało dostarczyć do Urzędu oryginał zgłoszenia w ciągu 30 dni od daty nadania. Wyjątkiem były tu zgłoszenia o patent europejski, których można było dokonywać drogą elektroniczną już od ponad dwóch lat. Ta sytuacja zmieni się, i to w odniesieniu do wszystkich zgłoszeń do Urzędu Patentowego, 1 listopada z dniem wejścia w życie nowelizacji ustawy Prawo własności przemysłowej. Otworzy ona przedsiębiorcom, wszystkim zgłaszającym, drogę do zgłoszeń online w trybie krajowym. Będzie to ogromnym ułatwieniem, gdyż stworzy możliwość konkurowania o pierwszeństwo do uzyskania ochrony nawet w sytuacji pobytu za granicą. Poczta elektroniczna będzie również szybką ścieżką komunikowania się, wymiany korespondencji z Urzędem. Warto zaznaczyć, że poza tym udogodnieniem ustawa wprowadza możliwość dokonywania zgłoszeń także z wykorzystaniem informatycznych nośników danych.
Ale chyba na razie tylko na papierze. Brakuje jeszcze przepisów wykonawczych. Nie da się jej więc szybko wdrożyć.
To prawda, nie ma jeszcze rozporządzenia wykonawczego, ale jego projekt jest już od dawna gotowy. Sądzę, że w niedługim czasie – po zakończeniu ostatnich konsultacji – zostanie on podpisany przez prezesa Rady Ministrów. Poza tym technicznie jesteśmy przygotowani do uruchomienia tej nowej ścieżki przyjmowania zgłoszeń i wymiany korespondencji. Nie ma też żadnych barier do przyjmowania zgłoszeń na nośniku elektronicznym.
A wirusy? Nie obawia się pani, że mogą pokrzyżować plany niejednemu przedsiębiorcy.
Platforma usługowa dla zgłoszeń przesyłanych drogą elektroniczną jest wyposażona w najnowsze programy antywirusowe. Poza tym dla ważności dokonywanych zgłoszeń oraz korespondencji przesyłanych pocztą elektroniczną wymagany jest bezpieczny podpis elektroniczny, który weryfikowany jest za pomocą kwalifikowanego certyfikatu. Zgłoszenia krajowe będzie można podpisywać przez użycie karty firmy UNIZETO. Zestaw, na który składa się karta i czytnik, kosztuje aktualnie 401 złotych.
Czy karta jest uniwersalna i może być użyta także dla europejskich zgłoszeń patentowych?
Niestety nie. Do zgłoszeń dokonanych w procedurze europejskiego oraz międzynarodowego PCT używana jest karta firmy Pink Roccade dostarczana nieodpłatnie przez Europejski Urząd Patentowy dla każdego zamawiającego. Możliwe, że w przyszłości w wyniku współpracy i rozwoju systemów poczty elektronicznej, w postępowaniach przed urzędami patentowymi państw członkowskich Europejskiej Organizacji Patentowej, będą w użyciu jednolite systemy autoryzacji, na razie są to jednak dalekosiężne plany.
Czy tylko rzecznicy patentowi będą mogli korzystać z wirtualnej formy zgłaszania wzorów, patentów i znaków?
Nie. Kartę może kupić każdy, zarówno rzecznik patentowy, jak i firma czy indywidualny zgłaszający będący osobą fizyczną.
Nowelizacja uchyla przepis, który dawał prawo otrzymania pierwszeństwa do uzyskania ochrony dla wynalazków w wyniku wystawienia na wystawie czy targach publicznych. Skoro przepis ułatwia życie zgłaszającym, to czemu się z niego rezygnuje?
Wystawy i targi organizowane w Polsce, nawet te międzynarodowe z ustaloną od lat renomą, nie spełniają rygorystycznych wymogów konwencji o wystawach międzynarodowych, przyjętej w Paryżu w 1928 roku. Uprzednie pierwszeństwo z wystawienia konwencja przyznaje jedynie wystawom międzynarodowym oficjalnym lub oficjalnie uznanym w rozumieniu przepisów tej konwencji. Zatem wystawienie wynalazku czy wzoru na wystawie, która nie spełnia wymogów wspomnianej konwencji, naraża je na utratę nowości, cechy niezbędnej do uzyskania ochrony patentowej czy prawa ochronnego. Przyznanie uprzedniego pierwszeństwa w przepisach prawa krajowego na dotychczasowych zasadach nie jest honorowane w postępowaniu zwłaszcza przed Europejskim Urzędem Patentowym, jak również w procedurze Układu o Współpracy Patentowej PCT. Rygory tej konwencji odnoszą się także do wzorów przemysłowych oraz znaków towarowych.
A co w takim razie z tymi, którzy skorzystali już z możliwości przyznania pierwszeństwa na podstawie dotychczas obowiązującej ustawy Prawo własności przemysłowej?
Ich rozwiązania nadal będą korzystać z ochrony, ale tylko na terytorium Polski. Jeszcze w ostatnich dniach października organizowane były w Polsce wystawy i targi, którym był przyznany przywilej uprzedniego pierwszeństwa. Jednak, z dniem wejścia ustawy w życie, należy bezwzględnie pamiętać o zgłoszeniu rozwiązania do Urzędu Patentowego przed jego ujawnieniem na wystawie.
Rozmawiając o nowelizacji, nie sposób pominąć jeszcze jednej bardzo ważnej zmiany, a mianowicie słynnej już klauzuli napraw.
Przepis w tej sprawie, czyli tzw. klauzula napraw, został wprowadzony do ustawy w trakcie prac parlamentarnych.Jego celem była liberalizacja rynku poprzez możliwość produkowania i sprzedaży części zamiennych przez niezależnych producentów, w szczególności w odniesieniu do pojazdów samochodowych. W rzeczywistości klauzula ta odnosi się także do wszelkiego rodzaju urządzeń, w tym sprzętu AGD i RTV. Według przepisu art. 1061 ust. 1 i 2 ustawy ochrona z tytułu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego nie przysługuje wytworowi, który stanowi część składową wytworu złożonego, jeśli będzie ona używana do naprawy tego wytworu w celu przywrócenia mu jego wyglądu początkowego.Klauzula napraw nie wyklucza jednak możliwości rejestracji części zamiennych i ich produkcji przez producentów uprawnionych z prawa wyłącznego. Ograniczenie treści ich prawa na rzecz producentów niezależnych oznacza, że przyznane im uprawnienie pozwala jedynie na podjęcie produkcji wyłącznie części widocznych, takich jak przede wszystkim lusterek, reflektorów czy zderzaków, felg czy elementów karoserii.Przyjęte w ustawie rozwiązanie ma zapewnić obniżenie cen widocznych części zamiennych, a więc w konsekwencji kosztów naprawy samochodu, w którym zużyte części można zastąpić wyprodukowanymi przez niezależnych producentów częściami nieoryginalnymi. Oczekuje się, że zaowocuje to obniżką stawek ubezpieczeniowych dla pojazdów. Na odpowiedź na to pytanie musimy jednak jeszcze poczekać.Warto odnotować, że klauzule napraw wprowadziło do swojego ustawodawstwa dziewięć państw członkowskich Unii Europejskiej. Teraz dołącza do nich Polska.
W jakiej relacji do prawa Unii Europejskiej pozostaje klauzula napraw wprowadzona do ustawy?
Obecnie w Unii Europejskiej obowiązuje Dyrektywa 98/71/WE w sprawie prawnej ochrony wzorów oraz rozporządzenie Rady WE nr 6/2002 w sprawie wzorów wspólnych. Co do zasady regulacja idąca w kierunku liberalizmu jest dopuszczalna, a istota klauzuli napraw odpowiada tej tendencji. Warto dodać, że Komisja Europejska kontynuuje podjęte od około dwóch lat prace nad problemem ujednolicenia ustawodawstwa w UE w kwestii napraw złożonego produktu, tak aby przywrócić początkowy – oryginalny wygląd. Przedmiotem rozważań jest zarówno klauzula napraw, jak również licencja przymusowa. Również takie rozwiązanie przyjął ustawodawca w omawianej nowelizacji.
Na czym polega istota licencji przymusowej, czy to jest nowość w prawie własności?
Licencja przymusowa była od dawna wprowadzona do polskiego prawa, przy czym jej ustanowienie było możliwe jedynie w odniesieniu do wynalazków i wzorów użytkowych. Od 1 listopada taką możliwością będą również objęte wzory przemysłowe.Licencja przymusowa jest udzielana przez Urząd Patentowy RP działający w trybie spornym, w wyniku orzeczenia podjętego przez kolegium orzekające. Jej ustanowienie jest możliwe jedynie w określonych przypadkach, jeśli zostanie stwierdzone, że uprawniony z rejestracji wzoru przemysłowego nadużywa swojego prawa. Może to mieć miejsce zwłaszcza w przypadku zawyżenia cen na produkty rynkowe, wytwarzane według chronionych wzorów przemysłowych lub w innych przypadkach nadużywania monopolu. Taka konkretna sytuacja miała m.in. miejsce w Polsce około trzech lat temu i dotyczyła produkcji wyposażenia mundurowego. Wówczas jednak nasze prawo nie przewidywało licencji przymusowej dla wzorów.
Nowelizacja wprowadza zmiany dotyczące patentów europejskich. Czego one dotyczą?
Powierza się je Urzędowi Patentowemu działającemu w trybie spornym spraw o unieważnienie patentów europejskich, ale jest to już temat na osobną rozmowę.
