Nie zawsze rodzina pracownika dziedziczy po nim prawo do akcji

Firma została skomercjalizowana 10 lat temu, ale dopiero teraz Skarb Państwa wystawił akcje na sprzedaż. Ich kupnem są zainteresowane również rodziny byłych pracowników, którzy już nie żyją. Mają do tego prawo? Czy dziedziczą akcje po zmarłym tak jak wynagrodzenie? – pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.

Pracownik może nabyć nieodpłatnie akcje przedsiębiorstwa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od wpisania go do rejestru spółek handlowych złoży pisemne oświadczenie o takim zamiarze. Uzyska je nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od dnia zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych. Od tej chwili ma na to 12 miesięcy. Wynika tak z art. 38 ust. 2 ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn. DzU z 2002 r. nr 171, poz. 1397 ze zm.) >patrz przykład 1. Pracownik, którzy złożył oświadczenie o chęci nabycia akcji, ma do nich prawo, nawet jeśli zapomniał o załącznikach, np. zaświadczenia o zatrudnieniu. Stwierdził tak Sąd Najwyższy w wyroku z 21 października 2003 r. (I PK 574/2002).

Sprawa się komplikuje, gdy po akcje spółki zgłaszają się spadkobiercy zmarłego pracownika. Z przepisów wynika bowiem, że dziedziczeniu podlega tylko prawo do nabycia akcji. A prawo to zależy od tego, czy:- pracownik wyraził na czas wolę nabycia akcji, oraz- od kiedy oczekiwał na uzyskanie prawa do akcji; jest to tzw. ekspektatywa, która nie podlega dziedziczeniu.

Trwa ona zawsze od momentu rejestracji spółki, a kończy się:

- jeśli zatrudniony nie złoży oświadczenia – po sześciu miesiącach,- gdy złoży – po trzech miesiącach od sprzedaży pierwszych akcji, kiedy to już pracownik może nabyć akcje >patrz przykład 2.

Spadkobiercy zmarłego pracownika dostaną zatem darmowe akcje po nim w zależności m.in. od tego, kiedy powstała ekspektatywa. I tak, gdy nastąpiło to:

- przed śmiercią, ale zatrudniony nie złożył oświadczenia o nabyciu akcji – spadkobiercy ich nie otrzymają,- po śmierci – też ich nie dostaną,- przed śmiercią pracownika, który przekazał oświadczenie, ale zmarł po upływie trzech miesięcy od zbycia pierwszych akcji – mogą nabyć akcje,- przed śmiercią pracownika, który złożył oświadczenie, ale zmarł przed upływem owych trzech miesięcy – nie mogą nabyć akcji.

Eksperci podkreślają, że prawo do akcji pracowniczych dziedziczy się zgodnie z kodeksem cywilnym. W grę wchodzi bowiem roszczenie przeciwko Skarbowi Państwa. To on bowiem – zdaniem ekspertów – jest zobowiązany przenieść prawo do akcji na pracownika. W trybie kodeksu pracy dziedziczy się jedynie prawa ze stosunku pracy, przykładowo wynagrodzenie.