Aby rozpocząć prowadzenie własnej firmy w Czechach, trzeba przede wszystkim uzyskać na to pozwolenie. Wiąże się to z wpisem do rejestru handlowego. Nie dotyczy to jednak obcokrajowców mających miejsce zamieszkania w jednym z państw Wspólnoty lub Europejskiego Wolnego Obszaru Gospodarczego. Dla nich pozwoleniem jest ogłoszenie decyzji o rozpoczęciu działalności gospodarczej, a jeżeli wymaga ona licencji bądź koncesji - data uprawomocnienia się tego dokumentu.
W Republice Czeskiej występują trzy rodzaje działalności gospodarczej: rzemieślnicza, regulowana i wolna. Przy tej ostatniej nie są wymagane żadne uprawnienia. Jeśli w grę wchodzi rzemiosło lub działalność regulowana, niezbędne jest uzyskanie tzw. karty przedsiębiorcy (zivnostensky list, za który trzeba zapłacić 1000 koron czeskich, tj. ok. 40 dolarów) albo koncesji.
Przedsiębiorca zagraniczny chcący wykonywać usługi lub działalność gospodarczą w Czechach nie musi należeć do organizacji branżowej.
Formy prawne, w jakich najczęściej prowadzona jest w Czechach działalność przez podmioty zagraniczne, to:
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółka akcyjna,
- przedstawicielstwo, oddział bądź filia osoby zagranicznej,
- spółka komandytowa,
- spółka cywilna.
Liczba wspólników w spółce z o.o. (skrót s.r.o.) wynosi od jednego do 50. Minimalny kapitał zakładowy to 200 tys. koron, przy czym każdy ze wspólników, jeśli jest ich wielu, musi wpłacić co najmniej 20 tys. koron. Każdy wspólnik powinien spłacić wkład na warunkach ustalonych w umowie spółki, byleby nie było to później niż w ciągu pięciu lat od jej powstania. Przed wpisem do rejestru handlowego wkłady niepieniężne powinny być wniesione całkowicie, natomiast pieniężne w co najmniej 30 proc.
Organami spółki są walne zgromadzenie wspólników i zarząd, który ma jednego lub więcej członków. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego wkładu wynikającego z wpisu do rejestru. Spółka natomiast odpowiada za nie całym swoim majątkiem.
Jedna osoba fizyczna może być wspólnikiem najwyżej w trzech spółkach z o.o.
W spółce akcyjnej (a.s.) wspólnikiem musi być co najmniej jedna osoba prawna lub dwie osoby fizyczne. Jej minimalny kapitał to 2 mln koron, a w wypadku spółki akcyjnej z publiczną subskrypcją akcji - 20 mln koron.
Organami spółki są: walne zgromadzenie akcjonariuszy, rada nadzorcza oraz zarząd.
Rada sprawująca nadzór nad bieżącą działalnością spółki powinna się składać z trzech członków. Jeżeli spółka zatrudnia więcej niż 50 osób, pracownicy wybierają jedną trzecią członków rady nadzorczej. Członkami zarządu mogą być osoby fizyczne spełniające ogólne warunki wymagane do podjęcia działalności gospodarczej.
W czeskiej spółce akcyjnej musi być co najmniej trzech członków zarządu, którzy wybierają spośród siebie prezesa. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Natomiast spółka odpowiada za nie całym swoim majątkiem
Ta forma prowadzenia przedsiębiorstwa przez obcokrajowców w Czechach jest stosunkowo rzadka. Spółka komandytowa (k.s.) musi mieć w swoim składzie co najmniej jednego komplementariusza i jednego komandytariusza. Każdy komandytariusz zobowiązany jest wpłacić wkład, którego minimalna wysokość wynosi 5 tys. koron. Pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, tj. całym swoim majątkiem, ponosi komplementariusz. Natomiast komandytariusz odpowiada tylko do wysokości wkładu zewidencjonowanego w rejestrze handlowym. Różnie dzielony jest też udział w zysku. Jeżeli nie jest to inaczej uregulowane w umowie spółki, jest on dzielony stosunkowo, odpowiednio do wysokości wniesionych wkładów.
Do kierowania spółką komandytową uprawnieni są tylko komplementariusze. W sprawach mniejszej wagi, jeżeli nie zostało inaczej uregulowane w umowie spółki, podejmują oni decyzje razem z komandytariuszami. Obowiązuje wówczas zasada większości głosów.
Również ona jest rzadko wykorzystywana przez przedsiębiorców zagranicznych. Firma spółki cywilnej musi albo składać się z nazwy własnej z dopiskiem "jawna spółka handlowa" (v.o.s.), albo zawierać nazwisko co najmniej jednego ze wspólników z dodatkiem "i wspólnicy".
W spółce cywilnej musi być co najmniej dwóch wspólników. Nie mają oni obowiązku wnoszenia jakiegokolwiek kapitału zakładowego.
Każdy ze wspólników jest uprawniony do kierowania nią, chyba że zostało to inaczej ustalone w umowie spółki. Wszyscy ponoszą też odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem.
O ile umowa spółki nie stanowi inaczej, zyskiem dzielą się w równych częściach w ciągu trzech miesięcy od daty jego zatwierdzenia.
Szczególnie atrakcyjną formą reprezentowania interesów podmiotu zagranicznego w Czechach jest przedstawicielstwo. Przed jego otwarciem należy ustanowić osobę odpowiedzialną za rejestrację i funkcjonowanie przedstawicielstwa. Musi mieć ona skończone 18 lat, zdolność do czynności prawnych, być obywatelem czeskim bądź cudzoziemcem mającym stałe miejsce zamieszkania w Czechach. Osoba ta nie może być karana za przestępstwo finansowe oraz przeciwko dokumentom.
Dyrektor przedstawicielstwa musi dodatkowo wykazać się odpowiednimi kwalifikacjami do prowadzenia działalności w zakresie, którym zajmuje się dana firma.
Analogiczne zasady rządzą oddziałem i filią, tyle że za ich zobowiązania odpowiada spółka macierzysta znajdująca się za granicą, a w nazwie czeskiego oddziału lub filii musi być odzwierciedlona firma zagranicznej spółki matki.
Obywatele obcych państw, w tym Polski, mogą również rejestrować w Czechach indywidualną działalność gospodarczą. W tym celu muszą złożyć wniosek w Urzędzie Rejestracji Przedsiębiorców (Živnostenský úřad). Otrzymują stamtąd kartę przedsiębiorcy (živnostenský list) za opłatą od 1000 do 2000 koron (w zależności od rodzaju działalności). Do rejestracji wymagane jest zaświadczenie o niekaralności, a w przypadku wcześniejszego prowadzenia biznesu w Czechach - także zaświadczenia o braku zaległości podatkowych oraz z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.
Po uzyskaniu karty indywidualny przedsiębiorca ma 30 dni na zarejestrowanie się w urzędzie skarbowym i osiem dni - w instytucji ubezpieczenia społecznego oraz towarzystwie ubezpieczeń zdrowotnych. Należy pamiętać, że niektóre rodzaje działalności w formie samozatrudnienia wymagają uzyskania koncesji. Przedstawiciele niektórych profesji - np. architekci, adwokaci, lekarze, doradcy podatkowi - muszą również należeć do samorządu gospodarczego, który potwierdzi ich uprawnienia.
Co do zasady w Czechach cudzoziemcy nie mogą nabywać nieruchomości. Wyjątek stanowią sytuacje, w których dochodzi do tego wskutek:
- spadkobrania,
- wspólności małżeńskiej,
- prywatyzacji,
- zamiany nieruchomości położonej w Czechach będącej własnością cudzoziemca na inną nieruchomość,
- darowizny (darczyńcą musi być małżonek, rodzic lub ich rodzice niebędący cudzoziemcami w rozumieniu czeskiej ustawy dewizowej),
- gdy nabywcą jest przedstawicielstwo dyplomatyczne.
W rozumieniu przepisów czeskich cudzoziemcem jest każdy, kto nie ma w tym państwie stałego miejsca zameldowania.
Zakaz nabywania nieruchomości obchodzi się poprzez tworzenie czeskiej osoby prawnej, której 100 proc. udziałów lub akcji znajduje się w rękach podmiotów o statusie cudzoziemca. W praktyce mogą się jednak pojawić kłopoty ze zmianą wpisu takiego podmiotu do rejestru handlowego. Często władze przedłużają ten okres nawet do pół roku.
O tym, jak założyć firmę w innych krajach, czytaj: Własna firma za granicą
Rejestr handlowy
Wszystkie spółki i przedstawicielstwa muszą być zarejestrowane w Czechach w rejestrze handlowym. Rejestry są prowadzone przez wyznaczone sądy gospodarcze. Wniosek o rejestrację składa osoba posiadająca pisemne upoważnienie firmy zainteresowanej rozpoczęciem działalności w Czechach. Wszystkie informacje zawarte we wniosku muszą być potwierdzone pisemnymi dokumentami. Konsekwencją rejestracji jest uzyskanie numeru statystycznego stanowiącego odpowiednik polskiego REGON i numeru podatkowego NIP.
Ile dla fiskusa
Podatek dochodowy od osób prawnych, który muszą płacić w Czechach przedsiębiorcy, wynosi 24 proc. W podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązują stawki progresywne, rosnące wraz z podnoszeniem się podstawy opodatkowania. Od dochodu do 121 200 koron trzeba zapłacić 12 proc. podatku. W przedziale od 121 200 do 218 400 koron podatek wynosi 14 544 korony plus 19 proc. od nadwyżki ponad 121 200 koron. Od 218 400 do 331 200 koron jest 33 012 koron plus 25 proc. od nadwyżki ponad 218 400 koron. Od kwoty przekraczającej 331 200 koron trzeba zapłacić 61 212 koron plus 32 proc. od nadwyżki ponad 331 200 koron.
Natomiast podstawowa stawka czeskiego VAT (DPH) wynosi 19 proc., stawka obniżona zaś 5 proc. Preferencyjne opodatkowanie obejmuje: niektóre artykuły żywnościowe, książki, farmaceutyki, sprzęt dla niepełnosprawnych, foteliki dziecięce, usługi w zakresie zakwaterowania, w dziedzinie kultury i sportu. Do końca 2007 r. 5-proc. stawka (na mocy traktatu akcesyjnego do UE) dotyczy również budownictwa mieszkaniowego, usług remontowych i dostaw energii cieplnej. Większość usług finansowych i ubezpieczeniowych, a także usługi w zakresie ochrony zdrowia, edukacji oraz niektóre usługi w dziedzinie kultury i sportu są zwolnione z VAT bez prawa do odliczenia podatku naliczonego przy okazji związanych z nimi zakupów.
Przedsiębiorca musi zarejestrować się na potrzeby VAT, jeżeli jego obroty roczne przekroczą 1 mln koron, czyli równowartość ok. 35 tys. euro. Przy dostawach wewnątrzwspólnotowych próg ten wynosi 326 tys. koron, czyli ok. 11 400 euro. Deklaracje VAT muszą być składane do 25. dnia miesiąca następującego po tym, w którym powstał obowiązek podatkowy (przy rozliczeniach miesięcznych) albo do 25. dnia pierwszego miesiąca kwartału następnego po tym, w którym powstał ów obowiązek (przy rozliczeniach kwartalnych).
Ważne adresy
Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady Polskiej w Republice Czeskiej
101 00 Praha 10,
ul. Hradešinská 1931/58
tel. 0042 0 271 732 444 342
e-mail: info@weh.cz Ambasada Republiki Czeskiej w Polsce
00-555 Warszawa
ul. Koszykowa 18
tel. 048 022 525 18 50
e-mail: warsaw@embassy.mvz.cz
Konsulat Honorowy Republiki Czeskiej w Polsce
61-809 Poznań
ul. św. Marcin 80/82
tel. 0048 061 646 52 06
Polsko-Czeskie Centrum Doradztwa i Promocji Gospodarki
46-100 Namysłów
pl. Wolności 12a
tel. 0048 077 410 36 95 wew. 203
e-mail: centrum@namyslow.pl
Wydział Ekonomiczno-Handlowy Konsulatu Generalnego RP w Ostrawie
701-11 Ostrawa
ul. Blahoslavova 4
tel. 0042 059 612 04 60
e-mail: weh@weh.cz
