Wypłata z tytułu zakazu konkurencji jest kosztem

Coraz częściej o sukcesie firmy decydują różnego rodzaju informacje. Nic dziwnego, że przedsiębiorcy starają się nie dopuścić, aby poznała je konkurencja, nawet jeśli trzeba za to zapłacić. Jednocześnie wypłaty z tytułu zakazu konkurencji coraz częściej trafiają nie do byłych pracowników, ale do innych przedsiębiorców.

To efekt coraz powszechniejszego samozatrudnienia. Z wypłacaniem takich kwot związane są różne wątpliwości. Pojawia się np. pytanie o możliwość ich zaliczania do kosztów uzyskania przychodów.

[srodtytul]Musi być związek z przychodem[/srodtytul]

Problemem tym zajmowała się m.in. [b]Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 4 września 2008 r. (ILPB3/423-337/08-2/MC)[/b]. Z pytaniem zwróciła się spółka, która podpisała umowę o współpracę z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą. Została ona zawarta na czas nieokreślony. Każda ze stron mogła ją rozwiązać z zachowaniem ustalonego terminu.

Przedmiotem umowy było wykonywanie usług związanych z marketingiem, doradztwem i promocją. Do obowiązków zleceniobiorcy należały m.in. stały bezpośredni kontakt z odbiorcami, negocjacje cen i warunków kontraktów, doradztwo w sprawach transportów, nadzór nad dostawami, promowanie wyrobów spółki u istniejących oraz potencjalnych odbiorców.

Umowa przewiduje także zakaz podejmowania działalności konkurencyjnej przez zleceniobiorcę. Stanowi ona, że przez dwa lata po rozwiązaniu umowy nie weźmie on udziału w żadnym przedsięwzięciu, które jest w jakikolwiek sposób konkurencyjne w stosunku do działalności prowadzonej przez zleceniodawcę. W zamian zleceniodawca wypłaci odszkodowanie określone jako procent wysokości wynagrodzenia.

Izba skarbowa potwierdziła, że taka kwota może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Spełnia bowiem definicję zawartą w art. 15 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link]. To dlatego, że wydatek ponoszony jest w celu uzyskania przychodu. Izba zgodziła się, że [b]w gospodarce rynkowej kwoty zapłacone w związku z ochroną rynku potencjalnych odbiorców należy uznać za wydatek racjonalny i uzasadniony[/b].

[b]Ograniczenie skutków konkurencji może się bowiem przyczynić do zwiększenia sprzedaży wyrobów, a zatem i do zwiększenia osiąganych przychodów[/b]. Z opisu sytuacji wynika, że odszkodowanie dla byłego zleceniobiorcy miało na celu zapobiec trafieniu informacji cennych dla spółki do konkurencji, ponieważ mogłoby to wpłynąć na spadek sprzedaży. Mają one więc wpływ na wielkość osiąganych obrotów i, co za tym idzie, przychodów.

Izba podkreśliła jednak, że obowiązek prawidłowego udokumentowania wydatku oraz wykazania związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy nim a uzyskaniem przychodu spoczywa na podatniku. Musi on potrafić udowodnić, że poniósł koszt celowy i zasadny z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej.

[srodtytul]Odszkodowanie może podlegać VAT[/srodtytul]

Wypłacane przedsiębiorcy odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji jest opodatkowane VAT. Potwierdza to [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 21 września 2007 r. (IPPP1-443-97/07-2/IZ)[/b].

Z pytaniem wystąpił przedsiębiorca. Do końca 2006 r. na podstawie umowy ze spółką z o.o. świadczył dla niej usługi związane z eksploatacją systemu informatycznego. 2 stycznia 2007 r. między spółką a podatnikiem została podpisana umowa o zakazie konkurencji.

Na jej mocy przez ustalony okres podatnik otrzymuje wynagrodzenie miesięczne. W związku z tym pojawiła się wątpliwość, czy takie kwoty są opodatkowane VAT.

Izba skarbowa wskazała, że jest to usługa w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link]. Wynika to z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności albo tolerowania czynności lub sytuacji.

Izba podkreśliła, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowania czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu ustawy o VAT.

Aby tak się stało, muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

- zobowiązanie do powstrzymania się od działania czy tolerowania czynności lub sytuacji musi być odpłatne,

- zobowiązanie to musi wynikać z wyraźnego stosunku zobowiązaniowego,

- musi istnieć konkretny podmiot będący bezpośrednim beneficjentem (konsumentem) tego zobowiązania.

Izba uznała, że w opisanej sytuacji wszystkie te elementy zostały zachowane. Wskazała, że tego typu usługa podlega opodatkowaniu według 22-proc. stawki.

[srodtytul]Wypłacającemu wolno odliczyć[/srodtytul]

VAT pozostaje jednak podatkiem neutralnym. [b]Potwierdza to odpowiedź Izby Skarbowej w Poznaniu z 4 września 2008 r. (ILPP2/443-517/08-2/EN)[/b].

Wynika z niej, że firma, która otrzymuje fakturę z wykazanym wynagrodzeniem z tytułu zakazu konkurencji, może odliczyć zawarty w niej VAT. Podstawą jest ogólna zasada z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

Przepis ten stanowi, że [b]w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia VAT należnego o kwotę podatku naliczonego[/b]. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z tego prawa jest więc bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

[ramka][b]Menedżer płaci daninę według skali[/b]

Wypłacone byłemu menedżerowi odszkodowanie z tytułu powstrzymania się przez niego od podejmowania działań konkurencyjnych oraz roczna premia podlegają opodatkowaniu jako przychód z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 9 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawy o PIT[/link].

Należności te są opodatkowane według skali podatkowej.

Płatnik, który wypłaca te kwoty, zobowiązany jest pobrać w trakcie roku zaliczki na podatek dochodowy – [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 2 lipca 2009 r. (IPPB4/415-258/09-2/JK) [/b][/ramka]

[ramka][b]Usługa to nie tylko działanie[/b]

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Przepis ten wskazuje, że chodzi m.in. o:

- przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej

- zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji

- świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu albo nakazem wynikającym z mocy prawa.[/ramka]