Szef nie może za dużo żądać od podwładnego

Zawierając umowę o pracę, pracownik zobowiązuje się wykonywać ją pod kierownictwem pracodawcy w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym (art. 22 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=16CE313132751414394A91DEB4DDED31?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]).

Dodatkowo nawiązanie stosunku pracy wiąże się często z otrzymaniem zakresu obowiązków, dzięki któremu można rozstrzygnąć czy wydane polecenie jest zgodne z wykonywaną pracą. (art. 94 pkt 1 k.p.).

Pracownik jest zobowiązany wykonywać swoją pracę starannie i sumiennie. Powinien się stosować do poleceń przełożonych, jeżeli dotyczą one pracy i nie są sprzeczne z prawem lub zawartą umową o pracę lub nie zagrażają jego zdrowiu lub życiu.

Podwładny może dopuścić się krytyki co do poleceń przełożonych, lecz nawet negatywna ocena polecenia szefa nie zwalnia pracownika z obowiązku wykonania polecenia.

[srodtytul]Inne zadania[/srodtytul]

Pracodawca może zlecić pracownikowi pracę innego rodzaju niż określona w umowie o pracę w wyjątkowych sytuacjach. Chodzi tutaj o uzasadnione potrzeby pracodawcy (art. 42 § 4 k.p.) oraz o przestój (art. 81 § 3 k.p.).

[b]Orzeczenie Sądu Najwyższego z 18 listopada 1999 r. (I PKN 370/99)[/b] wyjaśnia, że w takich okolicznościach pracownik powinien wykonać polecenia osoby, która kieruje go do takiej pracy, nawet jeżeli jest ona inna niż ta, o której mowa w umowie o pracę, chyba że takie skierownie dokonane zostało niezgodnie z prawem.

Istotnym zagadnieniem jest również wykonywanie poleceń w miejscu pracy w godzinach nadliczbowych.

[b]Orzeczenie SN z 19 lutego 1987 r. (I PR 6/87)[/b] stwierdza, że pracownik nie powinien się w takiej sytuacji sprzeciwiać. Szef nie może jednak żądać, aby pracownik został dłużej niż jest to uzgodnione w umowie o pracę, jeśli takie przedłużenie pracy ma nie mieć charakteru pracy w nadgodzinach.

[srodtytul]Bezpieczeństwo i higiena[/srodtytul]

Aby pracodawca mógł wymagać posłuszeństwa, powinien również zapewnić higieniczne i bezpieczne warunki pracy. Jeżeli się z tego nie wywiąże, pracownik może zasadnie odmówić wykonania jego poleceń.

Jeżeli warunki pracy stwarzają niebezpieczeństwo dla zdrowia lub życia pracownika lub innych osób, zatrudniony może odmówić świadczenia pracy. Także jeżeli stan psychofizyczny pracownika nie zapewnia bezpiecznego świadczenia pracy i może zagrażać innym osobom, ma on prawo powstrzymać się od dalszej pracy.

Nie dotyczy to jednak pewnych grup zawodowych, których zadaniem jest ratowanie zdrowia i życia, jak np. strażaków.

[srodtytul]Nieprawidłowe polecenie[/srodtytul]

Pracownik nie może wykonywać poleceń przełożonych, jeżeli są one sprzeczne z prawem. W takich sytuacjach ma on obowiązek odmówić wykonania bezprawnego polecenia.

SN w [b]orzeczeniu z 10 września 1997 r. (PKN 244/97)[/b] uznał, że wykonywanie bezprawnych poleceń przełożonego może spowodować wypowiedzenie umowy o pracę.

Pracownik powinien bowiem dbać o dobro zakładu pracy. Ma on obowiązek przeciwdziałać złu, jakie zaobserwuje w miejscu pracy.

[b]Aby można było zarzucić pracownikowi odmowę wykonania polecenia przełożonego, należy ustalić, jakie to było polecenie, w jakich okolicznościach zostało wydane i czy dotyczyło wykonywanej pracy (orzeczenie SN z 1 października 1997 r., I PKN 317/97).[/b]

Jeżeli zachowanie pracownika było niezgodne z art. 100 § 1 k.p., mogą zostać wyciągnięte wobec niego konsekwencje. Może np. być kara porządkowa, ale także natychmiastowe zwolnienie. Należy pamiętać, że odmowa wykonania polecenia przełożonego może zagrozić porządkowi i dyscyplinie pracy.

W takiej sytuacji zgodnie z [b]orzeczeniami SN z 9 września 2004 r. (I PK 396/03) oraz 12 czerwca 1997 r. (I PKN 211/97)[/b] zachowanie pracownika może skutkować niezwłocznym rozwiązaniem z nim umowy o pracę z jego winy. Konieczne jest tutaj jednak uznanie zachowania pracownika za ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych (art. 52 §1 pkt 1 k.p.).

[ramka][b]Przykład[/b]

Kierownik działu kadr, mając informację o planowanej kontroli PIP, nakazał podległej mu pracownicy „poprawianie” ewidencji czasu pracy mające na celu ukrycie zbyt dużej ilości nadgodzin pracowników. Pracownica odmówiła wykonania bezprawnego polecenia i została zwolniona, jednak sąd przywrócił ją do pracy.[/ramka]

[ramka][b]Przykład[/b]

Adwokat polecił asystentowi w swojej kancelarii, aby po pracy pomógł mu pomalować jego mieszkanie. Asystent odmówił wykonania polecenia niezgodnego z treścią zawartej umowy i ostatecznie nie poniósł z tego powodu konsekwencji.[/ramka]

[ramka][b]Przykład[/b]

Po remoncie restauracji kierownik zmiany polecił kelnerce, aby stanęła za barem podczas szykowanego przyjęcia. Ponieważ bar nie był należycie izolowany i groziło to porażeniem kobiety prądem, odmówiła wykonania polecenia.

Ostatecznie przyjęcie przeniesiono do innego pomieszczenia, a kelnerka nie straciła pracy.[/ramka]

[ramka][b]Zakres może być ustny[/b]

Zakres obowiązków dotyczących określonego stanowiska pracy może być określony nie tylko w sposób pisemny, ale również w postaci ustnej informacji, jeżeli jej treść uwzględnia charakter i złożoność pracy, wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe pracownika [b](orzeczenie SN z 7 stycznia1998 r., I PKN 457/97).[/b] [/ramka]