Zastosowanie weksli in blanco jest coraz powszechniejsze. Zwykle służą one zabezpieczeniu różnych wierzytelności (np. z tytułu pożyczek czy kredytów).

Przy czym ich zastosowanie opiera się w dużej mierze na wzajemnym zaufaniu stron i treści zawartego porozumienia (deklaracji wekslowej) upoważniającej posiadacza weksla do uzupełnienia weksla in blanco i dochodzenia zamieszczonej w nim sumy wekslowej.

Dlatego też warto zwrócić uwagę na konsekwencje wypełnienia weksla in blanco w sposób niezgodny z treścią zawartego porozumienia.

Takim wekslem, zwanym przez prawo wekslowe „niezupełnym w chwili wystawienia”, jest dokument, który nie zawiera wszystkich ustawowych elementów treści weksla, składając się co najmniej z własnoręcznego podpisu wystawcy weksla lub akceptanta złożonego na przedniej stronie weksla w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego.

[srodtytul]Zawarcie porozumienia...[/srodtytul]

Wystawienie weksla in blanco opiera się z reguły na porozumieniu wekslowym osoby podpisującej weksel oraz odbiorcy weksla, które określa sposób oraz okoliczności uprawniające odbiorcę do uzupełnienia treści weksla. Porozumienie to nie musi być zawarte w jakiejś szczególnej formie, a w szczególności nie musi być sporządzone na piśmie.

Wskazywał na to [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 28 maja 1998 r. (III CKN 531/97)[/b], podnosząc, że art. 10 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=10047F4679A78EE46760EE28F5B77F26?n=1&id=70938&wid=192219]prawa wekslowego[/link] nie wymaga szczególnej formy porozumienia wekslowego, może być ono osiągnięte także w sposób dorozumiany.

W takim jednak wypadku z uwagi na specyfikę odpowiedzialności wekslowej musi to być przejaw woli, który w świetle okoliczności towarzyszących, w sposób dostatecznie zrozumiały i niewątpliwy wyraża wolę wywołania skutków prawnych objętych treścią tej czynności prawnej (art. 60 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link]).

Jednakże [b]w praktyce porozumienie wekslowe przybiera zazwyczaj postać odrębnego dokumentu, tzw. deklaracji wekslowej.[/b] Jest to rozwiązanie najbezpieczniejsze i pozwalające na łatwiejsze rozstrzygnięcie ewentualnych sporów co do właściwego uzupełnienia weksla.

Porozumienie stron stosunku wekslowego sprowadza się na ogół do kilku najistotniejszych kwestii. Przede wszystkim zawiera ono dokonane przez wystawcę weksla upoważnienie odbiorcy do uzupełnienia weksla w razie niewykonania swojego zobowiązania.

Upoważnienie to powinno więc wskazywać, kiedy i w jaki sposób można uzupełnić weksel in blanco w celu uzyskania zapłaty długu.

[srodtytul]... i powstanie zobowiązania[/srodtytul]

Na skutek wystawienia weksla in blanco oraz wręczenia go odbiorcy dochodzi do powstania zobowiązania wekslowego. Jednakże zobowiązanie to ma charakter warunkowy. Wywołuje ono bowiem wszystkie skutki prawne dopiero w momencie, gdy treść weksla zostanie uzupełniona w sposób zgodny z przepisami prawa wekslowego oraz z zawartym porozumieniem stron.

Zatem dla skutecznego dochodzenia praw z weksla in blanco konieczne jest takie wypełnienie jego treści, aby była ona pod względem formalnym zgodna z przepisami art. 1 i art. 101 prawa wekslowego, a pod względem merytorycznym z treścią zawartego porozumienia wekslowego.

Bowiem samo istnienie dokumentu o cechach weksla nie przesądza jeszcze o istnieniu zobowiązania wekslowego. Zaznaczał to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu [b]wyroku z 17 czerwca 1999 r. (I CKN 51/98),[/b] podkreślając, że zobowiązanie wekslowe osoby, która wręczyła weksel, nie powstaje w razie wypełnienia weksla in blanco przez jego odbiorcę niezgodnie z otrzymanym upoważnieniem.

Przy czym ciężar udowodnienia faktu, że weksel wręczony in blanco został uzupełniony w sposób sprzeczny z zawartym w tym zakresie porozumieniem stron, spoczywa na dłużniku wekslowym (at. 6 k.c.).

Tak też wskazywał [b]Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 16 kwietnia 2008 r. (V ACa 118/08).[/b]

[srodtytul]Wpisanie wyższej kwoty[/srodtytul]

Uzupełnienie weksla wbrew zawartemu porozumieniu dotyczy przede wszystkim sytuacji, gdy został on wystawiony na kwotę wyższą, niż to wynikało z upoważnienia (zazwyczaj z deklaracji wekslowej).

[ramka][b]Przykład[/b]

W deklaracji wekslowej strony ustaliły, że weksel będzie można wypełnić na kwotę nieprzekraczającą 10 tys. zł., a jego posiadacz wpisał na wekslu 12 tys. zł.

W takim przypadku przyjąć należy, że podniesiony przez wystawcę weksla zarzut, że przy wypełnieniu weksla nie zastosowano się do treści porozumienia, zwalnia dłużnika jedynie częściowo od odpowiedzialności za zapłatę sumy wekslowej.

A mianowicie tylko o tyle, o ile weksel zawiera zwiększenie jego odpowiedzialności. W tym bowiem zakresie jego zobowiązanie wekslowe nie powstaje.

Tak więc we wskazanym przypadku dłużnik odpowiadałby tak, jak zostało ustalone w deklaracji wekslowej za zapłatę 10 tys. zł. Podobnie wypowiadał się [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 19 grudnia 2007 r. (V CSK 335/07)[/b].[/ramka]

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]