Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Firma może zatrudnić tylko tych młodocianych, którzy ukończyli co najmniej gimnazjum oraz przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że konkretna praca nie zagraża ich zdrowiu. Odstępstwa od tej pierwszej reguły określa rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (DzU nr 214, poz. 1808 ze zm.).

Co do zasady kodeks pracy zezwala na zaangażowanie młodocianego w celu przygotowania zawodowego. Jednak po spełnieniu wielu warunków można nająć młodocianego w okresie wakacji do prac lekkich. W pierwszym przypadku w czasie wakacji młodociany realizuje zawartą wcześniej umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Nie za długo

Czas pracy młodocianego zatrudnionego w celu przygotowania zawodowego nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Do czasu pracy wlicza się godziny nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w trakcie pracy. Taki pracownik ma prawo do 30-minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy, jeżeli jego dobowy wymiar pracy jest dłuższy niż 4,5 godziny.

Przy zatrudnienia młodocianego przy pracach lekkich czas pracy w okresie nauki nie może przekraczać na tydzień 12 godzin, a w dniu, w którym uczestniczy w zajęciach szkolnych, jego aktywność nie może przekraczać 2 godzin. W okresie ferii, a więc wtedy, gdy nie ma szkoły, czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin na tydzień. Te normy obowiązują bez względu na ilość zawartych przez młodocianego umów o pracę. Dlatego pracodawca musi uzyskać od młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o tym, że nie pozostaje on w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

Natomiast bezwzględnie nie wolno młodego zatrudniać w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej między godz. 22 a 6. W każdej dobie przysługuje mu prawo do co najmniej 14 godzin nieprzerwanego odpoczynku obejmującego porę nocną. Zgodnie z art. 203 § 3 k.p. w każdym tygodniu ma on mieć co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

Z wyliczeniem

Z art. 194 k.p. wynika wymóg prowadzenia ewidencji czasu pracy pracownika młodocianego. Zgodnie z § 8 pkt 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286 ze zm.) pracodawca zakłada i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika kartę ewidencji czasu pracy. Ma ona obejmować: pracę w poszczególnych dobach, w tym pracę w niedziele i święta, w porze nocnej, w godzinach nadliczbowych oraz w dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a także dyżury, urlopy, zwolnienia od pracy oraz inne usprawiedliwione i nieusprawiedliwione nieobecności w pracy. U młodocianych szef uwzględnia w ewidencji także czas ich aktywności przy pracach wzbronionych młodocianym, których wykonywanie jest dozwolone w celu odbycia przez nich przygotowania zawodowego.

Ewidencja czasu pracy tych osób musi więc uwzględniać wszystkie parametry wskazane tym przepisem. Ponieważ do czasu pracy młodocianego, który zawarł umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, wlicza się czas nauki, ewidencja musi uwzględniać godziny wynikające z obowiązkowego programu szkoły. Chodzi o to, aby jasno z niej wynikało, że nie przekracza tych norm. Ewidencja powinna też uwzględniać godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy, aby wykazać, że nie pracuje on np. nocą lub nie naruszono jego prawa do 14-godzinnego dobowego odpoczynku obejmującego porę nocną lub 48-godzinnego tygodniowego odpoczynku, uwzględniającego sobotę-niedzielę lub niedzielę-poniedziałek. Te same zasady działają w czasie ferii, z tym że w ewidencji nie uwzględnia się zajęć szkolnych.

–Joanna Nicewicz, specjalista Okręgowego Inspektoratu Pracy w Opolu