Nie bez znaczenia pozostaje zwolnienie funduszy z podatku dochodowego. Omawiane struktury często bywają stosowane w planowaniu podatkowym oraz planowaniu sukcesji. Dedykowany fundusz inwestycyjny zamknięty to rozwiązanie, w którym inwestor zachowując kontrolę nad aktywami i polityką inwestycyjną funduszu, otrzymuje korzyści związane z ustawowym zwolnieniem funduszu z podatku dochodowego CIT. Fundusz ma możliwość inwestowania w szerokie spektrum aktywów, w tym przede wszystkim w instrumenty finansowe. Spółki portfelowe funduszu nie mają również problemu z tzw. cenami transferowymi przy wzajemnych rozliczeniach. Istotnym dla niektórych klientów elementem jest bieżąca wycena aktywów funduszu i samego funduszu, dająca obraz powodzenia inwestycji funduszu oraz pośrednio kondycji spółek portfelowych. Często omijany, a jakże istotny dla wielu inwestorów jest fakt możliwości pozyskiwania zewnętrznego finansowania poprzez dystrybucję certyfikatów inwestycyjnych funduszu. Zauważalne jest również odkrywanie rzadko występujących dotychczas funduszy inwestujących bezpośrednio w nieruchomości oraz większe zainteresowanie funduszami sekurytyzacyjnymi, które również pociągają za sobą kolejne korzyści. Nie bez znaczenia pozostaje sama instytucja TFI, podmiotu nadzorowanego, z kontrolą zapewnianą przez bank depozytariusza, audytorów.
Kiedy warto pomyśleć o założeniu FIZ
Wartość aktywów oraz ich rodzaj nie są najistotniejszą przesłanką do rozważania inwestycji poprzez fundusze inwestycyjne zamknięte. Jeśli mówimy wyłącznie o korzyściach podatkowych, to pojawiają się one przy choćby najmniejszym koszcie podatkowym powstałym na przykład z wypłaty zysku, nie mówiąc już o wzroście wartości samego aktywa i korzyściach jego sprzedaży przy niskim koszcie uzyskania przychodu. To jednak najprostszy sposób patrzenia na korzyści. Dostrzeżenie kolejnych, jak chociażby minimalizowanie ryzyka posiadania spółki osobowej bezpośrednio, poprzez posiadanie jej pośrednio pod funduszem, a tym samym optymalizacja CIT w samej spółce, przyciąga do FIZ klientów posiadających aktywa w wysokości nawet do 2-3 milionów.
Jak wygląda procedura
Obecnie jest możliwość dostarczenia klientowi struktury w ciągu jednego dnia. Dlatego to od klienta i sprawności jego prawników zależy jak szybko fundusz zainwestuje w jego aktywa. Opisując jednak proces w taki sposób, w jaki może go widzieć klient, to przeważnie pierwsze czynności z klientem dotyczą wytyczania ram współpracy opisanych następnie w umowie o współpracę. Efektem tak zawartego porozumienia jest uszycie pod zapotrzebowanie inwestycyjne klienta statutu funduszu, będącego formalnym dokumentem go statuującym, określającym wewnętrzną organizację, cele istnienia, tryb działania i podobne zagadnienia ustrojowe. Statut nadawany jest przez towarzystwo, które ma nim zarządzać, w formie aktu notarialnego. Tak przyjęty statut przewiduje warunki co najmniej pierwszej emisji certyfikatów inwestycyjnych, która kierowana jest do klienta lub podmiotu przez niego wskazanego.
Po opłaceniu certyfikatów zgodnie z warunkami ich emisji towarzystwo dokonuje przydziału certyfikatów oraz jednocześnie występuje do banku pełniącego funkcję depozytariusza dla funduszu o potwierdzenie dokonania wpłaty na certyfikaty. Na marginesie, odnośnie banku depozytariusza - wyboru banku, który ma pełnić funkcje depozytariusza, dokonuje towarzystwo równolegle z etapem tworzenia statutu fundusz. Po dokonaniu wyboru towarzystwo podpisuje z takim bankiem umowę o prowadzenie rejestru aktywów funduszu, w którą z mocy prawa wstępuje fundusz z chwilą uzyskania osobowości prawnej, tj. z chwilą wpisu w Rejestrze Funduszy Inwestycyjnych. Następnie towarzystwo sporządza wniosek o wpis funduszu do Rejestru Funduszy Inwestycyjnych prowadzony przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Po zarejestrowaniu funduszu, co w zależności od liczby wniosków składanych w sądzie może trwać od 2-3 tygodni, fundusz może już nabywać aktywa, dokonywać kolejnych emisji itp. Towarzystwo składa również wniosek o wpis do REGON oraz o nadanie NIP. Końcowym etapem jest zgłoszenie przez towarzystwo faktu zarejestrowania funduszu do Komisji Nadzoru Finansowego. Oczywiście zmiana statutu funduszu, banku depozytariusza, a nawet samego towarzystwa zarządzającego funduszem jest możliwa również po rejestracji funduszu. Choć opisana procedura nawet w formie tak skróconej może wydawać się toporna i czasochłonna, to jednak z pozycji klienta nie nastręcza większych niedogodności. Wręcz przeciwnie, harmonogram tych czynności można płynnie spleść z terminami niezbędnymi do optymalnego dostosowania struktur przyszłych inwestycji planowanych przez klienta. Większość czynności nie jest też widoczna, czy odczuwalna przez klienta.
Czym zajmuje się TFI
Towarzystwo, zgodnie z ustawą, tworzy fundusze inwestycyjne, zarządza nimi i reprezentuje fundusze w stosunkach z osobami trzecimi, będąc jednocześnie organem funduszu oraz działając w interesie uczestników funduszy. Enumeratywne wymienienie wszystkich obowiązków towarzystwa oraz zakreślenie ram prawnych, w których się porusza, nie jest jednak łatwe. Poza czynnościami już wymienionymi, a związanymi z utworzeniem funduszu, po stronie jego najważniejszych obowiązków wynikających z ustawy o funduszach inwestycyjnych należy wskazać:
- prowadzenie emisji certyfikatów inwestycyjnych funduszu,
- dokonywanie zmian statutu funduszu,
- wykonywanie uchwał zgromadzenia oraz rady inwestorów,
- dokonywanie inwestycji przez fundusz zgodnie z polityką inwestycyjną funduszu,
- kontrolę limitów inwestycyjnych,
- prowadzenie ewidencji uczestników funduszy,
- dokonywanie wykupu certyfikatów inwestycyjnych oraz wypłaty dochodu i przychodu funduszu,
- wycenę aktywów funduszu co najmniej raz na kwartał,
- sporządzenie sprawozdania funduszu,
- prowadzenie rejestru transakcji,
- pomiar ryzyka,
- prowadzenie księgowości funduszu.
Wchodzą też w grę tak oczywiste czynności, jak dokonywanie zmian w rejestrach, zawieranie umów z bankami czy brokerami oraz obowiązki podatkowe, sprawozdawcze, raportowe, czy informacyjne. Dodatkowo, co pozostaje poza świadomością większości klientów, towarzystwo prowadzi dokumentację oraz sporządza raporty lub zgłoszenia na rzecz takich podmiotów, jak KNF, GIIF, NBP, oraz w związku z regulacjami FATCA oraz EMIR.
—Tomasz Bedla
Zdaniem autora
Tomasz Bedla, członek zarządu, dyrektor Departamentu FIZ Copernicus Capital TFI S.A.
Jakie są koszty prowadzenia funduszu
Podstawowe koszty stałe funduszu to: wynagrodzenie banku depozytariusza, audytora oraz towarzystwa. Pozostałe koszty są uzależnione od prowadzonej przez fundusz działalności. Dla przykładu można wskazać koszty: prowizji maklerskich i bankowych oraz ogólnie związane z inwestycjami, notarialne, odsetkowe, emisji obligacji, wynagrodzeń podmiotów dokonujących na zlecenie funduszu oszacowania wartości aktywów, podmiotów działających na zlecenie funduszu. Sposób ich naliczania zależy od polityki inwestycyjnej oraz celów funduszu.
Zazwyczaj jest to stałe ryczałtowe wynagrodzenie obejmujące wynagrodzenie towarzystwa czy banku depozytariusza oraz każdorazowo ustalane wynagrodzenie na inne wymienione koszty. Dla bezpieczeństwa inwestora statut funduszu musi określać maksymalne stawki wszystkich wynagrodzeń lub sposób ich ustalania. Często zaciąganie zobowiązań uzależnione jest od decyzji zgromadzenia inwestorów, czyli organu funduszu, w którego skład wchodzą inwestorzy. Dokładna wysokość kosztów jest uzależniona od wielu czynników, tj. polityki inwestycyjnej funduszu, ilość transakcji oraz skali ich skomplikowania, częstotliwości wycen, liczby emisji, czy wielkości aktywów.
