Rz: Czy do obciążenia wspólnika spółki cywilnej odpowiedzialnością za zadłużenie spółki w ZUS niezbędne jest stwierdzenie bezskuteczności egzekucji wobec spółki?
Andrzej Radzisław: Nie. Za zobowiązania spółki wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają solidarnie. Oznacza to, że każdy wspólnik odpowiada za całość zobowiązań spółki do pełnej wysokości całym swoim majątkiem, a więc także majątkiem osobistym.
Do zobowiązań z tytułu składek zastosowanie ma art. 115 Ordynacji podatkowej. Do tego bowiem przepisu mamy odesłanie w art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że egzekucja może być prowadzona z majątku osobistego każdego ze wspólników i ma charakter solidarny. Zatem wspólnicy ponoszą pełną i niezależną od siebie odpowiedzialność za zaległości składkowe spółki.
Spółka cywilna nie ma odrębnego majątku i egzekucja należności z tytułu składek, których płatnikiem była spółka, jest możliwa w stosunku do każdego ze wspólników bez wcześniejszego stwierdzenia bezskuteczności egzekucji z majątku spółki.
Z art. 867 kodeksu cywilnego wynika, iż na podstawie zawartej przez wspólników umowy spółki cywilnej niektórzy wspólnicy mogą być zwolnieni od udziału w stratach. Taki zapis nie ma jednak znaczenia w sprawach związanych z nieopłaconymi składkami. ZUS może więc prowadzić egzekucję także w stosunku do wspólnika zwolnionego od udziału w stratach. Za całość zadłużenia może odpowiadać również wspólnik z najmniejszym udziałem w spółce.
Czy jeden ze wspólników może zostać obciążony niezapłaconymi składkami na ubezpieczenia drugiego wspólnika spółki cywilnej?
Każdy ze wspólników spółki cywilnej jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność i samodzielnie jest zgłaszany w ZUS jako płatnik składek oraz zgłasza się jako osoba ubezpieczona – tj. osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Gdy spółka ma pracowników, zleceniobiorców, to te osoby są zgłaszane do ubezpieczeń przez spółkę, i spółka za te osoby pełni funkcję płatnika składek. Natomiast każdy ze wspólników jest zgłoszony indywidualnie i sam za siebie opłaca składki, wykazując je w odrębnej deklaracji.
Gdy więc jeden ze wspólników nie opłaca za siebie składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy, to drugi ze wspólników za te należności nie odpowiada.
Definicja płatnika składek wynika z art. 4 pkt 2 lit. d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z tego przepisu wynika, że płatnik składek to ubezpieczony zobowiązany do opłacania składek na własne ubezpieczenia. Z przepisów ustawy systemowej nie wynika, aby płatnikiem składek za wspólników mogła być spółka cywilna. Przez pewien czas ZUS dopuszczał jednak możliwość zgłaszania przez spółkę również wspólników i opłacania za nich składek do ZUS. Wtedy wspólnicy nie zgłaszali się indywidualnie, ale byli zgłaszani do ubezpieczeń przez spółkę.
Jeżeli więc zadłużenie dotyczy tego okresu, to ZUS nieopłaconych składek może dochodzić od wspólników uznając, że są to zobowiązania spółki. Wówczas jeden ze wspólników może zostać w obciążony składkami nieopłaconymi przez innego wspólnika.
Czy wspólnik, który spłacił zadłużenie za innego wspólnika spółki cywilnej, może żądać od niego oddania mu tych pieniędzy?
Tak. ZUS jest uprawniony do wszczęcia egzekucji całości lub części należności z tytułu nieopłaconych składek z majątku osobistego wszystkich lub poszczególnych wspólników. Wspólnik, który ureguluje zadłużenie, ma roszczenia regresowe wobec pozostałych odpowiedzialnych wspólników.
Natomiast kwestia dotycząca składek należnych za samego wspólnika, czyli należnych w związku z podleganiem przez niego ubezpieczeniom, może dotyczyć tylko okresu, gdy spółka zgłaszała wspólników do ubezpieczeń.
—not. j.kal.
