Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 18 grudnia 2014 r. (II PK 50/14).
Wyrok ten zmienia dotychczasową linię orzeczniczą. Do tej pory Sąd Najwyższy stał na stanowisku, że ochrona przedemerytalna nie obejmuje tych, których umowa o pracę uległaby rozwiązaniu z upływem okresu jej trwania, zanim pracownik osiągnie wiek emerytalny.
Sprawa, która trafiła przed SN, dotyczyła pracownika w wieku przedemerytalnym. Był on zatrudniony na umowę o pracę na czas określony, która miała się rozwiązać 31 stycznia 2013 r., przy czym zatrudniony miał osiągnąć wiek emerytalny ponad rok po rozwiązaniu stosunku pracy. Jeszcze w maju 2011 r. szef rozwiązał z nim angaż bez wypowiedzenia, argumentując to odmową wykonania polecenia służbowego. Pracownik odwołał się od decyzji pracodawcy do sądu pracy.
Sąd rejonowy uznał, że nie było podstaw do dyscyplinarnego zwolnienia, i przywrócił zatrudnionego na etat, wskazując, że korzystał on z przedemerytalnej ochrony zatrudnienia. Jednak rozpatrujący sprawę w drugiej instancji sąd okręgowy zmienił ten wyrok i uznał, że szef mógł rozwiązać umowę. W uzasadnieniu wskazał, że ochrona przedemerytalna dotyczy tylko takich pracowników, dla których data osiągnięcia wieku emerytalnego przypada nie wcześniej niż z chwilą zakończenia umowy terminowej. W tej sprawie pracownik miał osiągnąć wiek emerytalny po ponad roku od rozwiązania umowy. Dlatego ochrona przed zwolnieniem nie obowiązywała i pracodawca miał prawo rozwiązać stosunek pracy.
Sąd Najwyższy, do którego trafiła ta sprawa, stanął jednak po stronie pracownika. Skład sędziowski uznał, że stosowanie ochrony przedemerytalnej zależy od spełnienia dwóch warunków. Po pierwsze, pracownik musi osiągnąć wiek przedemerytalny, który jest krótszy od wieku emerytalnego o cztery lata. Po drugie, musi mieć odpowiedni staż pracy, który uprawnia go do uzyskania prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego.
SN podkreślił, że wykładnia przepisów o ochronie przedemerytalnej nie uprawnia do wprowadzenia trzeciego warunku, który uzależniałby ochronę przed zwolnieniem od trwania umowy o pracę w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego. Dlatego pracownik, którego umowa terminowa ma się rozwiązać przed osiągnięciem wieku emerytalnego i który spełnia dwa podane warunki, jest chroniony przed zwolnieniem w takim samym stopniu jak zatrudniony na umowie bezterminowej.
Komentarz eksperta
Katarzyna Dulewicz, radca prawny, partner w kancelarii CMS
To istotny wyrok Sądu Najwyższego, ponieważ zmienia dotychczasową linię orzeczniczą. Wcześniej sądy przyjmowały, że jeżeli umowa na czas określony miała się rozwiązać, zanim pracownik osiągnie wiek emerytalny, to nie korzysta on z ochrony przedemerytalnej (por. wyrok SN z 27 lipca 2011 r., II PK 20/11).
SN słusznie zakwestionował taką praktykę. Żaden przepis nie wskazuje, że czas pozostający do osiągnięcia wieku emerytalnego pracownik musi dopracować w trakcie trwającego stosunku pracy. Może to zrobić na podstawie jednej lub kilku umów o pracę zawartych z tym samym albo z różnymi pracodawcami.
Dotychczasowa wykładnia przepisów dawała pracodawcom pole do nadużyć. Mogli zawierać umowy terminowe, których okres trwania kończył się, zanim pracownik osiągnie wiek emerytalny. Pozwalało to szefom rozwiązać umowę w dowolnym momencie, mimo że pracownik był w wieku przedemerytalnym i miał odpowiedni staż pracy.
Najnowszy wyrok wyeliminuje takie praktyki. Orzeczenie to podpowiada jednak pracodawcom, w jakich sytuacjach pracownik nie korzysta z ochrony przedemerytalnej. SN zaznaczył, że ochrona przed zwolnieniem przysługuje tylko wtedy, jeżeli łącznie spełnione są dwa warunki. Po pierwsze, pracownik musi być w wieku przedemerytalnym. To oczywista przesłanka. Należy jednak pamiętać, że ci, którzy weszli w ten wiek przed nowelizacją, która wydłużyła wiek emerytalny, zachowują swój status, nawet jeśli po zmianie przepisów do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostało im więcej niż cztery lata. Po drugie, pracownik musi mieć odpowiedni okres zatrudnienia, który uprawnia do uzyskania prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego. Brak odpowiedniego stażu pracy uchyla ochronę przedemerytalną. Dlatego ten, komu pozostało mniej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, ale kto nie ma odpowiednich okresów składkowych i nieskładkowych, nie będzie chroniony przed zwolnieniem.
Należy pamiętać, że pracownik nie może się zasłonić ochroną przedemerytalną, jeżeli szef rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy etatowca. W takiej sytuacji nie ma znaczenia rodzaj umowy, jaka łączy strony.
