Nie warto się chwalić tym, co mają wszyscy piekarze

Sprawa dotyczyła kary za sprzedaż chleba o niewłaściwej jakości handlowej. Inspektorzy wojewódzkiego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych przeprowadzili u przedsiębiorcy kontrolę w zakresie prawidłowego znakowania wybranych artykułów rolno-spożywczych.

Czego dotyczył spór

W kontrolowanej firmie pobrano do oceny poprawności znakowania pięć partii pieczywa, m.in. chleb tostowy, wieloziarnowy, typu graham oraz słonecznikowy.

Stwierdzono, że zamieszczona na etykietach produktów informacja „Firma posiada certyfikat systemu HACCP" jest niezgodna z prawem. Wdrożenie systemu jest bowiem obligatoryjne dla wszystkich producentów sektora spożywczego. Oznakowanie produktów może wprowadzić konsumenta w błąd co do właściwości i charakterystyki produktu, poprzez sugerowanie, że środek spożywczy posiada specjalne właściwości, w sytuacji gdy wszystkie podobne środki spożywcze je mają. Skrót HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point System) oznacza system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli. Jest narzędziem zarządzania bezpieczeństwem żywności.

W konsekwencji naruszeń wojewódzki inspektor nałożył na producenta nieco ponad 1 tys. zł kary za wprowadzenie do obrotu pięciu partii chleba o niewłaściwej jakości handlowej.

Firma złożyła odwołanie od decyzji, ale główny inspektor jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych jej nie zmienił.

Zgodził się, że istnieje znaczna korelacja między właściwościami produktu a systemem HACCP, który stanowi gwarancję bezpieczeństwa zdrowotnego artykułu rolno-spożywczego. W jego ocenie producent przez zamieszczenie na opakowaniu informacji o posiadaniu przez firmę certyfikowanego systemu HACCP sugeruje konsumentowi, że dany środek spożywczy posiada szczególne właściwości i wyróżnia się spośród produktów konkurencyjnych firm. Taka praktyka wprowadza konsumenta w błąd. I tym samym narusza art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

Organ odwoławczy zaakcentował, że stosownie do informacji zawartych w protokole kontroli nazwy artykułów rolno-spożywczych oraz informacje dotyczące użytych w produkcji surowców były poprawne. Oznakowanie spornych wyrobów piekarskich zostało zakwestionowane ze względu na umieszczenie na etykietach informacji „Firma posiada certyfikat systemu HACCP".

Jakie rozstrzygnięcie

Sprawa trafiła na wokandę. Racji producentowi najpierw odmówił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. W jego ocenie organ nie naruszył prawa, wskazując w decyzji tylko ten fragment informacji zamieszczonej na zakwestionowanych etykietach, który uznał za niezgodny z obowiązującym prawem.

WSA nie miał wątpliwości, że wprowadzenie systemu ISO 9001 jest dobrowolne, a informowanie konsumenta o posiadanym certyfikacie – zgodne z prawem. Jednak w sprawie niewłaściwa jakość handlowa w zakresie znakowania wynikała wyłącznie z zamieszczenia informacji o certyfikacji systemu HACCP.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że skarżąca miała obowiązek wdrożyć procedury oparte na zasadach systemu HACCP, podobnie jak inni przedsiębiorcy. Dlatego podanie na etykiecie produktu informacji o HACCP sugeruje konsumentom, że inni producenci takiego systemu nie wprowadzili. Inaczej mówiąc, sugeruje, że produkt, czyli chleb opatrzony taką informacją, odznacza się lepszymi właściwościami niż chleb wyprodukowany przez innych przedsiębiorców, którzy takiego oznaczenia nie umieścili.

WSA zgodził się, że informacja o posiadanym systemie HACCP jest zgodna z prawdą i sama w sobie nie wprowadza w błąd konsumenta. Organ tego nie kwestionuje. W jego ocenie jedynie z punktu widzenia przeciętnego konsumenta informacja taka może sugerować, iż produkt posiada inne cechy niż te produkty, których oznakowanie nie zawiera takiej informacji.

Ostatecznie stanowisko niekorzystne dla producenta zaakceptował Naczelny Sąd Administracyjny.

Sąd zauważył, że zdaniem skarżącej art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy mówi tylko o sugerowaniu, iż środek spożywczy posiada właściwości, które mają wszelkie podobne środki spożywcze.

To twierdzenie – zdaniem NSA – pozostaje w oczywistej sprzeczności z jego brzmieniem. Zakazuje on bowiem takiego oznakowania środka spożywczego, które może wprowadzać w błąd przez to, iż sugeruje, że środek spożywczy posiada szczególne właściwości, podczas gdy właściwości te mają wszystkie podobne środki spożywcze.

W ocenie NSA oznacza to, że oznakowanie nie może sugerować, iż środek spożywczy ma szczególne właściwości, skoro te właściwości posiadają wszystkie podobne środki spożywcze.

NSA zgodził się, że informacja na oznakowaniu środka spożywczego o posiadaniu certyfikatu systemu HACCP może sugerować, iż środek ten posiada szczególne właściwości wynikające z jego stosowania, podczas gdy wszystkie podobne środki spożywcze mają właściwości wynikające ze stosowania tego systemu.

Sąd podkreślił, że nie chodzi o to, czy informacja o posiadaniu certyfikatu systemu HACCP jest prawdziwa, ale o to, czy oznakowanie środka spożywczego tą informacją może sugerować, że środek ten posiada szczególne właściwości wynikające ze stosowania systemu HACCP, podczas gdy właściwości wynikające ze stosowania tego systemu mają wszystkie podobne środki spożywcze. Oceny tej w niczym nie podważa pismo podmiotu certyfikującego system HACCP, na które powołuje się skarżąca w skardze kasacyjnej.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 marca 2015 r., II GSK 2369/13.