Dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego m.in. w następujących przypadkach:

- ?jeżeli wskutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności, czyli nie można mu postawić zarzutu niedbalstwa, nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna jego miejsca zamieszkania lub siedziby >patrz przykład ?1 i 2;

- ?jeżeli wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia >patrz przykład  3;

- ?jeżeli powstał spór, kto ?jest wierzycielem >patrz przykład  4;

- ?jeżeli z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela świadczenie nie może być spełnione >patrz przykład 5 (pozostałe określone w k.c. pomijam w tym artykule – autorka).

Przykład 1

Pan Patryk zalał mieszkanie znajdujące się pod jego lokalem. Jest ono wynajmowane. Mimo podjętych czynności (złożył wniosek do Centralnego Biura Adresowego MSWiA,  gdy najemca odmówił podania danych personalnych), pan Patryk nie zdołał ustalić, kto jest jego właścicielem. Najemca przedstawił kosztorys usunięcia szkody na kwotę 600 zł. W tej sytuacji, oczywiście jeżeli pan Patryk nie kwestionuje tej sumy, może złożyć wniosek o zezwolenie na złożenie wskazanej kwoty do depozytu sądowego, uzasadniając to niemożnością ustalenia osoby wierzyciela.

Przykład 2

Pan Igor zawarł z panem Aleksandrem umowę sprzedaży laptopa. Nabywca (pan Aleksander) miał  za 2 tygodnie uiścić pozostałą do zapłaty kwotę w miejscu zamieszkania pana Igora. Przed upływem terminu płatności pan Igor opuścił jednak to mieszkanie (nie był w nim zameldowany), nie pozostawiając danych kontaktowych. Żaden z członków jego rodziny nie wiedział, gdzie się przeprowadził, nie zgodził się również na przekazanie mu pieniędzy, ?w razie gdyby się pojawił. Wątpliwości nie rozwiała także informacja uzyskana z Centralnego Biura Adresowego MSWiA. W opisanym przypadku zatem pan Aleksander może skierować wniosek o zezwolenie na złożenie pozostałej do uiszczenia sumy do depozytu sądowego, motywując to bezskuteczną próbą ustalenia, gdzie aktualnie mieszka pan Igor (do wniosku należy załączyć pismo z CBA MSWiA).

Przykład 3

Sytuacja jak w przykładzie 2. ?Pan Igor jest ubezwłasnowolniony częściowo, nie ma przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia, tj. do przyjęcia pozostałej części kwoty wynikającej z transakcji sprzedaży laptopa. Pan Aleksander może zatem skierować wniosek o zezwolenie na złożenie pieniędzy w depozycie sądowym. Pan Igor mianowicie nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, a także reprezentanta uprawnionego do przyjęcia określonej kwoty ze sprzedaży komputera.

Przykład 4

Pan Piotr uszkodził wózek widłowy. Za wyrządzoną szkodę w wysokości 8 tys. zł zamierzał zapłacić panu Pawłowi, którego uważał za właściciela  tej rzeczy. Przed wpłatą uzyskał jednak informację, że w sądzie toczy się spór o stwierdzenie zasiedzenia wózka widłowego na rzecz pana Michała. Pan Piotr może więc złożyć wniosek o zezwolenie na złożenie 8 tys. zł do depozytu sądowego, z uwagi na wątpliwość, kto jest wierzycielem.

Przykład 5

Pani Aleksandra odmówiła przyjęcia od swojej dłużniczki pani Sandry kompletu biżuterii (łańcuszka, bransoletki i 2 szt. kolczyków) o łącznej wartości 7 tys. zł. Nie wyraziła również zgody na nadanie  tych przedmiotów przesyłką pocztową albo kurierską. W tej sytuacji pani Sandra może złożyć wniosek o zezwolenie na ich zdeponowanie w sądzie.

O złożeniu przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić wierzyciela, chyba że napotyka to trudne do przezwyciężenia przeszkody >patrz przykład  6. Zawiadomienie wymaga formy pisemnej >patrz wzór zawiadomienia wierzyciela o złożeniu przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego. W razie niewykonania powyższego obowiązku dłużnik jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę (chodzi zarówno o faktyczną stratę, jak i utracone korzyści powstałe od momentu, w którym wierzyciel mógłby dysponować rzeczą, gdyby otrzymał przedmiotowe zawiadomienie) >patrz przykład 7.

Przykład 6

Sytuacja jak w przykładzie nr 2. ?Z uwagi na brak informacji ?o aktualnym miejscu zamieszkania pana Igora pan Aleksander nie ma możliwości wystosowania do niego pisemnego zawiadomienia o złożeniu określonej kwoty do depozytu sądowego. Dłużnik podjął starania mające na celu „namierzenie" wierzyciela, ?o czym świadczy pismo z CBA ?– MSWiA. Nie poniesie on zatem żadnej odpowiedzialności za potencjalną szkodę wyrządzoną złożeniem pieniędzy do depozytu sądowego.

Przykład 7

Pani Marika nie zgodziła się na przyjęcie w gotówce kwoty 20 tys. zł od swojego dłużnika pana Kornela. Odmówiła również założenia rachunku, na który mógłby przelać wskazaną sumę (wcześniej konta w żadnym banku nie posiadała). Pan Kornel zaś, z uwagi na zbyt wysokie koszty, nie chciał nadać owej sumy przekazem pocztowym. Zdecydował się zatem na złożenie pieniędzy do depozytu sądowego. Nie poinformował jednak o swoich planach pani Mariki, mimo że znał jej adres. Ta natomiast, gdyby otrzymała stosowne zawiadomienie, natychmiast odebrałaby z depozytu 20 tys. zł, dzięki czemu uniknęłaby konieczności zaciągnięcia pożyczki w wysokości 5 tys. zł na pokrycie należności względem jej wierzyciela. Jeżeli zatem pani Marika udowodni adekwatny związek przyczynowy pomiędzy wzięciem 5 tys. zł pożyczki a brakiem zawiadomienia o złożeniu 20 tys. zł do depozytu sądowego, wówczas pan Kornel będzie musiał naprawić powstałą z tego tytułu szkodę.

Zawiadomienie wysłano listem poleconym za potwierdzeniem odbioru 30 czerwca 2014 r.

Dopóki wierzyciel nie zażądał wydania przedmiotu świadczenia z depozytu sądowego, dłużnik może go odebrać. Gdy tak się stanie (tzn., gdy dłużnik dokona odbioru), złożenie do depozytu uważa się za niebyłe >patrz przykład 8.

Przykład 8

Sytuacja jak w przykładzie 7. ?Pani Marika złożyła wniosek ?o odebranie depozytu, w tym samym dniu do sądu wpłynęło żądanie pana Kornela wydania mu przedmiotu świadczenia. ?W takim przypadku zatem wniosek pani Mariki zostanie uwzględniony.

Wyeksponowania wymaga okoliczność, że ważne złożenie do depozytu sądowego ma takie same skutki jak spełnienie świadczenia i zobowiązuje wierzyciela do zwrotu dłużnikowi kosztów złożenia >patrz przykład  9.

Przykład 9

Sytuacja jak w przykładzie 4. Gdyby pan Piotr zdecydował się na złożenie kwoty 8 tys zł do depozytu sądowego, wówczas byłoby ono ważne, ponieważ nie mógł on ustalić, kto jest wierzycielem (a więc z powodu wymienionego w art. 467 pkt 3 k.c. nie mógł wykonać zobowiązania), a przedmiot świadczenia, tj. pieniądze, nadają się do złożenia w depozycie sądowym. Ma on więc prawo domagać się od wierzyciela zwrotu kosztów złożenia. Opisana sytuacja jest równoznaczna w skutkach ze spłatą 8 tys zł.

W sprawach o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego właściwy jest sąd miejsca wykonania zobowiązania. Jeżeli miejsca tego nie da się ustalić, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania wierzyciela, a gdy wierzyciel jest nieznany lub gdy nie jest znane miejsce jego zamieszkania – sąd miejsca zamieszkania dłużnika. W sytuacji zaś, w której zobowiązanie jest zabezpieczone wpisem w księdze wieczystej, właściwy jest sąd miejsca położenia nieruchomości.

We wniosku o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego należy:

- ?określić zobowiązanie, przy wykonaniu którego składa się przedmiot;

- ?przytoczyć okoliczności uzasadniające złożenie;

- ?dokładnie oznaczyć przedmiot, który ma być złożony;

- ?wskazać osobę, której przedmiot ma być wydany, oraz warunki, pod którymi wydanie ma nastąpić >patrz wzór wniosku o zezwolenie na złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego. Wniosek podlega opłacie sądowej w kwocie 100 zł.

W postępowaniu o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego sąd nie bada prawdziwości twierdzeń zawartych we wniosku, ograniczając się do oceny, czy według przytoczonych okoliczności złożenie do depozytu jest prawnie uzasadnione.

Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego może być dokonane dopiero po uzyskaniu zezwolenia sądu. Jeżeli jednak przedmiotem świadczenia są pieniądze polskie, złożenie do depozytu może być dokonane również przed uzyskaniem zezwolenia sądu. W takim wypadku dłużnik powinien równocześnie ze złożeniem pieniędzy zgłosić wniosek o zezwolenie na złożenie do depozytu. W razie uwzględnienia tego wniosku złożenie do depozytu uważa się za dokonane w chwili, w której rzeczywiście nastąpiło.

Po przyjęciu depozytu sąd wydaje dłużnikowi pokwitowanie. -

Autorka jest adwokatem

Podstawa prawna: art. 467-470 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. DzU z 2014 r., poz. 121)

Podstawa prawna: art. 692- 6932 oraz 69310 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. DzU z 2014r., poz. 616),

Podstawa prawna: art. 67 pkt 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (DzU z 2014 r., poz. 40)