Zgodnie z art. 21 ust. 20 ustawy o PIT zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 125 tej ustawy, dotyczące wartości świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od najbliższych osób w rodzinie, czyli osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadku i darowizn, nie ma zastosowania do świadczeń otrzymanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub na podstawie umów będących podstawą uzyskiwania przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Przepis ten budzi wątpliwości.

Powstaje bowiem pytanie, w jakich okolicznościach należy rozpoznać przychód z nieodpłatnych świadczeń przy zatrudnianiu małżonka w firmie.

W rozumieniu artykułu 21 ust. 20 ustawy o PIT, jeżeli żona pracuje u męża i otrzymuje wynagrodzenie, to jest traktowana tak jak każdy inny pracownik w firmie. Dlatego korzystanie przez małżonkę z firmowego auta męża jest dla niej przychodem z tytułu nieodpłatnych świadczeń związanym ze stosunkiem pracy, od którego musi zapłacić podatek dochodowy.

Powstanie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia zależy od tego, czy firmowy samochód, z którego korzysta żona będąca pracownikiem, należy do majątku wspólnego małżonków czy do majątku odrębnego.

Jeżeli żona zatrudniona w firmie męża używa do celów prywatnych firmowego samochodu stanowiącego ich wspólność majątkową, to żona nie uzyskuje przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń. W przypadku wykorzystywania składników majątkowych objętych wspólnością majątkową przez małżonków lub przez jednego z nich (obojętnie w jakich celach) nie dochodzi do zmiany właściciela tych składników. Wobec tego korzystanie przez żonę ze wspólnego auta małżonków jest podatkowo obojętne. Przychód z nieodpłatnych świadczeń w tym przypadku nie powstaje.

Reklama
Reklama

Jeśli żona zatrudniona u męża korzysta za darmo w celach prywatnych z samochodu firmowego należącego do odrębnego majątku męża, to powstaje u niej przychód z nieodpłatnych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy. Przychód ten nie korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 20 ustawy o PIT.

Pojęcie ustroju wspólności majątkowej określone w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym powoduje, że każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich. Wobec tego nie może powstać nieodpłatne świadczenie z tytułu rozporządzania swoją współwłasnością w ten sposób, że jeden z małżonków nieodpłatnie przekazuje drugiemu małżonkowi ich własny i wspólny majątek, nawet jeśli on jest wykorzystywany w działalności gospodarczej lub w celach prywatnych, albo gdy jeden z małżonków jest pracownikiem drugiego małżonka.

W interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 14 maja 2013 r. (IPPB1/415-192/13-4/MT) czytamy, że jeśli „(...) jeden z małżonków przekazuje nieodpłatne składniki majątku wykorzystywane w swojej działalności gospodarczej, a drugi małżonek przyjmuje je do wykorzystywania we własnej działalności gospodarczej i składniki te są objęte wspólnością majątkową, nie dochodzi do zmiany właściciela tych składników majątku. Zmienia się jedynie sposób ich wykorzystywania".

Wartość przychodu z nieodpłatnego użytkowania samochodu to cena, którą korzystający musiałby zapłacić za taką usługę. Świadczenie takie należy wycenić zgodnie z art. 11 ust. 2a pkt 4 ustawy o PIT, tj. według ceny rynkowej, jaka jest stosowana w za odpłatne używanie takiego samego samochodu (ta sama marka, model, rocznik produkcji itp.) w tym samym czasie, z uwzględnieniem miejsca udostępnienia. Obowiązki w zakresie poboru i zapłaty podatku spoczywają na przedsiębiorcy jako płatniku.

Przedsiębiorca może zatrudnić w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej swojego małżonka na takich samych zasadach jak innych pracowników. Wówczas od wypłaconego takiej osobie wynagrodzenia przedsiębiorca musi zapłacić składki na ubezpieczenia społeczne jak od osoby współpracującej, składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy. Wynagrodzenie małżonka jest traktowane jako przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu.

Nieodpłatne korzystanie przez panią Annę, która jest pracownikiem w firmie swojego męża, ze składników majątkowych firmy, czyli z telefonu komórkowego i samochodu osobowego męża, ma związek z wykonywaniem przez nią jej obowiązków służbowych. Wobec tego wykorzystywanie składników majątkowych swojego męża w celach służbowych związanych ze stosunkiem pracy nie powoduje u niej powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń.

Jeśli ktoś dostaje coś za darmo lub zostanie mu wyświadczona za darmo przysługa, to u obdarowanego powstaje przychód do opodatkowania. Są jednak wyjątki.

Nie ma podatku, jeśli świadczenia usług są wykonywane między członkami rodziny.

Gdy mąż pomaga żonie i jeździ z nią samochodem dla potrzeb firmy, bo żona nie ma prawa jazdy, wartość nieodpłatnego świadczenia korzysta ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT.

Przepis ten nie uzależnia zwolnienia od posiadania przez małżonków wspólności majątkowej lub posiadania majątku osobistego przez małżonków. Ustawodawca uzależnił jedynie zwolnienie od stopnia pokrewieństwa. Zwolnienie występowałoby również wtedy, gdy np. ojciec użyczył swojego samochodu dla potrzeb działalności syna.

Firma, widząc potrzebę tworzenia więzi między pracownikami, zorganizowała spotkanie integracyjne. Firma zapewniła pracownikom posiłek, napoje, a także zorganizowała zajęcia sportowe. Impreza została sfinansowana z funduszu socjalnego. Pan Wiesław przyszedł na imprezę z przyjaciółką. Czy udział w imprezie jest dla niej przychodem z tytułu nieodpłatnych świadczeń?

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT za przychody ze stosunku pracy uważa się m.in. świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, a także wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Do takich nieodpłatnych świadczeń kwalifikują się także spotkania integracyjne organizowane przez pracodawcę. Wobec tego udział w takiej imprezie jest przychodem z nieodpłatnego świadczenia dla pracownika, a nie dla osoby towarzyszącej. Wartość świadczenia jest przychodem ze stosunku pracy.

Do przychodów pracownika należy także zaliczyć świadczenia pokryte przez pracodawcę za osobę towarzyszącą, m.in. za męża, żonę, partnera.

Taki pogląd wyrażono w interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 3 lipca 2013 r. (ILPB1/415-401/13-2/TW), według której „do przychodów ze stosunku pracy zaliczane są również świadczenia dotyczące osób towarzyszących (mąż, żona, partner, dzieci), jeżeli podstawą ich uzyskania jest stosunek pracy lub stosunek pokrewny łączący pracownika z pracodawcą. W konsekwencji również pokryte przez pracodawcę koszty imprez, w których biorą udział osoby towarzyszące, są przychodem tego pracownika ze stosunku pracy, a nie osób towarzyszących. Gdyby bowiem nie łączący pracownika z pracodawcą stosunek pracy, osoba towarzysząca nie otrzymałaby tego świadczenia".

Wartość takiego świadczenia pracodawca musi ustalić na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o PIT, a więc według przeciętnych cen stosowanych dla tego rodzaju usług, i doliczyć do wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi w danym miesiącu.