- Zatrudniony na 1/2 etatu ?w systemie równoważnym (12-godzinnym) ma w umowie zapisane, że przekroczenie 36 godzin tygodniowo skutkuje wypłatą jak za normalne godziny z dodatkiem za nadliczbowe. Czy powinniśmy rozliczać to na koniec 3-miesięcznego okresu rozliczeniowego, który obowiązuje w firmie zgodnie z obwieszczeniem? Czy dodatek płacimy tak jak przy przekroczeniach norm tygodniowych, tj. 100-proc.? Czy powinniśmy rozliczać każdy tydzień osobno, sprawdzać, czy nie było przekroczeń, a może wystarczy, że średniotygodniowo wychodzi nie więcej niż 36 godzin i wówczas nie trzeba wypłacać? Czy może być takie postanowienie ?o przekroczeniu 36 godzin, jeśli ?w umowach zatrudnionych w podstawowym systemie na pół etatu jest 30 godzin tygodniowo ?i 6 dziennie? Czy jeśli okres rozliczeniowy rozpoczyna się np. ?w piątek, to kolejne tygodnie należy liczyć od piątku do soboty? – pyta czytelnik.

W umowie o pracę osoby zatrudnionej w niepełnym wymiarze czasu pracy określa się dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony ?w umowie wymiar, których przekroczenie uprawnia go, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia z art. 1511 § 1 k.p.

Mówimy tutaj nie tyle ?o wskazaniu, kiedy zaczynają się nadgodziny, ile o tym, od którego momentu dłuższa praca niż wynikająca z części etatu, w jakiej zatrudniony jest etatowiec, daje mu prawo i do zwykłego wynagrodzenia, i do dodatku.

Moment przekroczenia

Pracą w godzinach nadliczbowych – zarówno dla zaangażowanych w pełnym, jak ?i niepełnym wymiarze czasu pracy – jest bowiem ta wykonywana ponad obowiązujące podwładnego normy czasu pracy. Jest to także praca realizowana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego etatowca systemu i rozkładu. Normy czasu pracy wynoszą zaś (dla pełnoetatowa i niepełnoetatowca) 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin ?w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 129 k.p.).

Można mu ten limit określić, wskazując:

- ?liczbę godzin pracy dziennie,

- ?liczbę godzin pracy w tygodniu,

- ?przeciętną liczbę godzin pracy na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Główny Inspektorat Pracy ?w stanowisku z 21 kwietnia ?2011 r. (GPP-501-4560-6-1/11/PE/RP) podkreśla, że pułap godzin, którego przekroczenie powoduje obowiązek naliczenia dodatkowego wynagrodzenia, wolno określić w różny sposób, np. poprzez odniesienie do części etatu, poprzez wskazanie konkretnej liczby godzin. Limit może dotyczyć wymiaru czasu pracy ustalonego na okres rozliczeniowy, a także w konkretnych dniach czy tygodniach.

Jeżeli czytelnik w umowie z pracownikiem wskazał wyraźnie przekroczenie 36 godzin tygodniowo, bez jakiegokolwiek odniesienia do okresu rozliczeniowego i przeciętnego przekroczenia tygodniowego w tym okresie, mówimy tu raczej o liczbie godzin ponad wymiar czasu pracy w każdym konkretnym tygodniu, a nie ?o przeciętnej tygodniowej ?w okresie rozliczeniowym. ?W konsekwencji rozliczenie przepracowanego (nadpracowanego) czasu powinno następować dla każdego tygodnia. Wynagrodzenie za przepracowany dodatkowo czas wraz ?z dodatkiem należy regulować w najbliższym terminie wypłaty wynagrodzenia.

W równoważnym systemie

Zdecydowanie lepiej byłoby przyjąć przekroczenie rozliczane jako przeciętną tygodniową w okresie rozliczeniowym. W szczególności takie określenie byłoby najdogodniejsze wtedy, gdyby stosowano zmienne rozkłady czasu pracy. Jeżeli jednak niepełnoetatowcy mają stałą dzienną ?i tygodniową liczbę godzin pracy, można też pozostawić dotychczasowy sposób rozliczenia albo odnieść się do przekroczeń dobowych. ?W umowach zawieranych ?z pracownikami czytelnik wskazuje jasno rozkłady czasu pracy z zastosowaniem już stałych dziennych i tygodniowych wielkości.

Ile tego będzie

Dodatek za pracę ponadwymiarową niepełnoetatowca przysługuje zgodnie z zasadami przewidzianymi dla dodatku za pracę w nadgodzinach ?w wysokości określonej w ?art. 1511 § 1 k.p. Będzie to zatem:

100 proc. wynagrodzenia – za pracę w godzinach ponadwymiarowych przypadających:

– w nocy,

– w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

– w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

50 proc. wynagrodzenia – za pracę w godzinach ponadwymiarowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w poprzednim punkcie.

Problemem jest to, że przepisy nie odsyłają w tym zakresie do art. 1511 § 2 k.p. Ten reguluje wysokość dodatku przysługującego po przekroczeniu normy średniotygodniowej. Przy określeniu zaś przekroczeń w stosunku do tygodniowego lub średniotygodniowego czasu pracy (a nie wobec dobowego) nie można często wyznaczyć, w jakich konkretnie dniach występowała dłuższa praca. Najłatwiej – ale z pewnością nie najtaniej – stosując średniotygoniowe rozliczenia przyjąć, że pracownikowi należy się ?100-proc. dodatek. Jeżeli firma jest w stanie precyzyjnie wykazać, w jakich dniach wystąpiła dłuższa praca, ?a przy stałym rozkładzie ?z identyczną liczbą godzin pracy dziennie jest to w pełni możliwe, to dodatek uda się ?w całości naliczać, odnosząc się do art. 1511 § 1 k.p. Zasadniczo będzie to zatem 50 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę przy nadpracowaniu ?w „zwykłych" dniach pracy ?w porze innej niż nocna.

Rachunki w kalendarzu

Przez tydzień należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego. Tak stanowi art. 128 § 3 pkt 2 k.p. Jeżeli okres rozliczeniowy zaczyna się np. w piątek, to tydzień kończy się z finiszem czwartku i kolejny liczymy od początku piątku.