Zwolnienie z obowiązku prowadzenia spraw spółki jawnej może nastąpić albo przez sąd i to tylko z ważnych powodów, albo też poprzez podjęcie przez pozostałych wspólników uchwały o zmianie umowy spółki w tym zakresie, jeżeli kontrakt stanowi, że – w świetle art. 9 kodeksu spółek handlowych – modyfikacja jej treści nie wymaga jednogłośności. Opisane sytuacje dotyczą zatem wyłącznie tych przypadków, w których wspólnik nie wyraża zgody na dobrowolne ujęcie mu opisanego obowiązku bądź to jeszcze na etapie sporządzania umowy spółki albo w późniejszej uchwale (powziętej jednomyślnie).

Rangę przyczyn, które skłoniły do wystąpienia z pozwem o zwolnienie (albo zwolnienie się przez samego zainteresowanego) uczestnika podmiotu z obowiązku prowadzenia jego spraw, ocenia sąd gospodarczy (bo jest to sprawa ze stosunku spółki) miejscowo właściwy dla siedziby spółki. Następuje to z uwzględnieniem całokształtu okoliczności danej sprawy. Kodeks spółek handlowych nie zawiera katalogu owych ważnych powodów. Żadnych wskazówek w tej kwestii nie dostarcza również orzecznictwo. Mogą być one jednak określone w umowie spółki (ale nie są wtedy wiążące dla sądu) i dotyczyć wszelkich zachowań, niekoniecznie zawinionych przez wspólnika. Wydaje się, że można do nich zaliczyć m. in.: długotrwałą chorobę, czy wyjazd uniemożliwiające mu świadczenie pracy >patrz wzór pozwu.

Uwaga! Zwolnienie wspólnika spółki jawnej z obowiązku prowadzenia jej spraw należy do kategorii spraw ze stosunku spółki, a więc do tych z zakresu spraw gospodarczych.  Pozew wnosi się zatem do sądu gospodarczego właściwego według siedziby spółki. Jeżeli wartość przedmiotu sporu (czyli wartość majątku spółki) nie przekracza 75 000 zł, wówczas powództwo wytacza się przed sąd rejonowy. W sytuacji zaś, w której wartość ta jest wyższa od 75 000 zł (wynosi np. 75 000,01 zł), pozew należy złożyć w sądzie okręgowym.

Opłata sądowa od  omawianego pozwu wynosi 5 proc. od wartości przedmiotu sporu (ale nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys zł).

Uwaga! Ważny powód musi wystąpić przy sądowym zwolnieniu wspólnika z obowiązku prowadzenia spraw spółki jawnej. Takiej konieczności nie ma, gdy wspólnik sam rezygnuje z tego obowiązku w umowie podmiotu albo uchwale podjętej przez wszystkich jego uczestników włącznie z zainteresowanym.

Przepis art. 47 k.s.h. (dotyczący zwolnienia z obowiązku prowadzenia spraw sp.j.) ma charakter dyspozytywny. Oznacza to, że umowa danej spółki jawnej  może – przewidziane w nim – uregulowanie wyłączać albo zmodyfikować >patrz przykład  1 i 2.

Przykład 1.

W umowie spółki jawnej znajduje się zapis, w świetle którego żaden jej wspólnik nie może domagać się sądowego zwolnienia go z obowiązku prowadzenia spraw tego podmiotu. Pani Malwina wystąpiła jednak z takim żądaniem, twierdząc, że skoro w art. 47 k.s.h. przewidziane jest takie uprawnienie, to zakazane jest jego wyłączenie w kontrakcie podmiotu. Nic bardziej błędnego. Cytowana norma ma wyłącznie dyspozytywny charakter. Umowa danej spółki może ją więc dowolnie modyfikować albo wręcz – jak w opisanym przypadku – wyłączać. Jest to dopuszczalne. Jedynym wyjściem dla pani Malwiny jest zatem próba nakłonienia pozostałych uczestników spółki do zmiany  umowy polegającej na usunięciu opisanego postanowienia. Gdy taka modyfikacja zostanie zarejestrowana, wówczas będzie ona mogła zgłosić żądanie zwolnienia jej z obowiązku prowadzenia spraw podmiotu, bez obawy o to, że sąd oddali powództwo tylko z tego powodu, że umowa nie pozwalała na jego wytoczenie.

Przykład 2.

Umowa spółki jawnej stanowi, że zwolnienie wspólnika z obowiązku prowadzenia jej spraw następuje w przypadku jego wyjazdu poza granice Polski na czas nie krótszy od 4 miesięcy. To postanowienie jest prawidłowe.

Autorka jest adwokatem

podstawa prawna: art. 37 oraz 47 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)

podstawa prawna: art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 maja 1989 r. – o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (DzU nr 33, poz. 175 ze zm.)

podstawa prawna: art. 16, 17 pkt 4 oraz art. 40 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (DzU nr 43, poz. 296 ze zm.)

podstawa prawna: art. 13 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. – o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. DzU z 2010 nr. 10, poz. 594 ze zm.)

Wzór pozwu o zwolnienie wspólnika sp.j. z obowiązku prowadzenia jej spraw

Płock, 3 grudnia 2013 r.

Do Sądu Rejonowego

V Wydział Gospodarczy

w Płocku

Powód: Diana Iksińska

zam. ul. Morska 21, 09-400 Płock

PESEL: 80021300111

wspólnik spółki pod firmą

Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. z/s w Płocku,

ul. Wilcza 45, 09-400 Płock (Nr KRS: 0000012345);

Pozwany:

1. Elwira Nowak

zam. ul. Balonowa 56, 09-400 Płock,

2. Martyna Igrekowska

zam. ul. Okopowa 43, 09-400 Płock-

wspólnicy Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. z/s w Płocku,

ul. Wilcza 45, 09-400 Płock.

w.p.s.: 30.000 zł

opł. sąd. 1.500 zł

Pozew

o zwolnienie wspólnika spółki jawnej z obowiązku prowadzenia jej spraw

Działając jako wspólnik spółki pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. z/s w Płocku, załączając aktualny odpis z KRS tej spółki, na podstawie art. 47 k.s.h., wnoszę o:

1) zwolnienie mnie z obowiązku prowadzenia spraw spółki pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak spółka jawna z siedzibą w Płocku, adres: ul. Wilcza 45, 09-400 Płock, zarejestrowanej w Sądzie Rejonowym dla m. st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy KRS pod nr KRS 0000012345;

2) zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych;

3) przeprowadzenie rozprawy także podczas nieobecności powódki, w przypadku niestawiennictwa pozwanych zaś - gdy nadto nie złożyli oni odpowiedzi na pozew - wydanie wyroku zaocznego i nadanie temu wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

Ponadto wnoszę o:

A. dopuszczenie, a następnie przeprowadzenie dowodu z następujących dokumentów:

? umowa spółki Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. z/s w Płocku z 1 czerwca 2013 r. – na okoliczność zawarcia i treści w/w umowy spółki, a w szczególności, że powódka ma prawo i obowiązek prowadzenia jej spraw,

? aktualny odpis z KRS spółki Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. – na okoliczność ustalenia, iż strony są wspólnikami w/w spółki,

? pismo z 4 listopada 2013 r. wraz z potwierdzeniami ich odbioru – na okoliczność poinformowania pozwanych przez powódkę, że w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2014 r. będzie przebywać – w sprawach prywatnych – w Lizbonie, a nadto wezwania Elwiry Nowak i Martyny Igrekowskiej do podjęcia – w terminie 7 dni od daty odbioru przedmiotowego pisma – uchwał ws: zwolnienia Diany Iksińskiej z obowiązku prowadzenia spraw spółki Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. zs w Płocku oraz zmiany umowy w/w spółki uwzględniającej to zwolnienie;

B. dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron na okoliczności wskazane w uzasadnieniu pozwu, a w szczególności na okoliczność ustalenia, iż powódka nie została pozbawiona prawa prowadzenia spraw spółki Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. z/s w Płocku prawomocnym wyrokiem sądu gospodarczego.

Uzasadnienie

Strony są wspólnikami spółki pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. z siedzibą w Płocku. Umowa tej spółki została zawarta 1 czerwca 2013 r.

Dowód:

– umowa spółki z dnia 1 czerwca 2013 r.,

– aktualny odpis z KRS spółki Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j.

W świetle art. 39 § 1 k.s.h. każdy wspólnik sp.j. ma prawo i obowiązek prowadzenia jej spraw. Umowa spółki pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. nie zawiera odmiennych uregulowań w tym zakresie. Powódka nie została pozbawiona w/w uprawnienia prawomocnym wyrokiem sądu gospodarczego.

Dowód:

– umowa spółki z dnia 1 czerwca 2013 r.,

– przesłuchanie powódki.

Pismem z dnia 4 listopada 2013 r. powódka poinformowała pozostałych wspólników spółki, tj. Elwirę Nowak i Martynę Igrekowską, że w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2014 r. będzie przebywać – w sprawach prywatnych – w Lizbonie. Wezwała również pozwane do podjęcia – w terminie 7 dni od daty otrzymania przedmiotowego pisma – uchwał: ws. zwolnienia jej z obowiązku prowadzenia spraw spółki oraz zmiany umowy podmiotu uwzględniającej owo zwolnienie. Wezwanie to pozostało jednak bez jakiejkolwiek ich reakcji.

Dowód:

pismo z dnia 4 listopada 2013 r. wraz z potwierdzeniami odbioru przez E. Nowak i M. Igrekowską.

W uznaniu zatem, że zachodzą ważne powody do zwolnienia powódki z obowiązku prowadzenia spraw spółki Przedsiębiorstwo Handlowe Elwira Nowak sp.j. z/s w Płocku, wnoszę jak na wstępie.

W załączeniu:

? dowód uiszczenia opłaty sąd. od pozwu,

? 2 odpisy pozwu,

? dokumenty z poz. „Dowód".

Diana Iksińska