Kogo pozywać z władz spółki z o.o. przy bezskutecznej egzekucji

Na podstawie art. 299 kodeksu spółek handlowych jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

W przypadku, gdy zarząd spółki z o.o. nie zmienia się, to wierzyciel nie powinien mieć problemów z właściwym oznaczeniem pozwanych członków zarządu. Inaczej wygląda sytuacja, gdy w najważniejszym organie spółki dochodziło do zmian.

Przykład

Producent okien zawarł 10 stycznia 2011 r. umowę z XXX sp. z o.o. na dostawę okien. Zostały one dostarczone, jednak dostawca nie otrzymał zapłaty.  Pozew skierowany przeciwko dłużnikowi nie przyniósł  rezultatu. Sąd wydał wyrok korzystny dla wierzyciela, ale egzekucja okazała się bezskuteczna. Obecnie wierzyciel chce pociągnąć do odpowiedzialności członków zarządu spółki dłużnika. W dacie zawarcia umowy i wymagalności faktur były to osoby A i B, następnie w dacie składania pozwu w spółce dłużnika znowu doszło do zmiany zarządu, który obecnie tworzą osoby - C, D i E. Powstał więc problem, których członków zarządu pozwać.

Ksh nie daje odpowiedzi na  tak postawione pytanie. Pomocne do wyjaśnienia tej kwestii jest orzecznictwo Sądu Najwyższego. W wyroku z 25 lutego 2010 r., V CSK 248/09 SN wskazał, że w razie bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce, odpowiedzialność na zasadach przewidzianych w art. 299 ksh ponoszą osoby będące członkami zarządu lub likwidatorami spółki w czasie istnienia jej zobowiązania, a ściślej - jego podstawy. Osoba, która dochodzi takiego roszczenia powinna wykazać istnienie - we wskazanym znaczeniu - określonego zobowiązania spółki w czasie, kiedy pozwany był członkiem zarządu lub likwidatorem, stwierdzonego, w tym czasie lub później, tytułem egzekucyjnym wydanym na rzecz tej osoby (tylko wyjątkowo nie musi ono być w ten sposób stwierdzone), oraz bezskuteczność egzekucji tego zobowiązania przeciwko spółce.

Członek zarządu spółki z o.o. nie ponosi odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 § 1 ksh za zobowiązania spółki, które nie istniały w czasie sprawowania przez niego mandatu, bo powstały dopiero później (wyrok SN z 9 lutego 2011 r., V CSK 188/10). Przesłankami odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 § 1 ksh są więc: istnienie określonego zobowiązania spółki w czasie, w którym dana osoba była członkiem zarządu (a więc niepowstałego później) oraz bezskuteczność egzekucji tego zobowiązania przeciwko spółce czy to w czasie pozostawania przez tę osobę członkiem zarządu, czy to już po jej odwołaniu z zarządu. Dla przyjęcia odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 ksh istotne jest więc, by zobowiązanie spółki istniało już w okresie, w którym osoba mająca ponosić odpowiedzialność pełniła funkcję członka zarządu (wyrok SN z 2 lutego 2007 r., IV CSK 370/06; uchwała SN z 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07).

Jeśli więc nawet skład zarządu spółki z o.o. zmieniał się, to odpowiedzialność na podstawie art. 299 § 1 ksh ponoszą osoby będące członkami zarządu w czasie istnienia zobowiązania, którego egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna (wyrok SN z 25 września 2003 r., V CSK 198/02).

W konsekwencji za zobowiązania XXX spółki z o.o.  z przykładu będą ponosić odpowiedzialność osoby oznaczone jako A i B.

Na koniec warto jeszcze wyjaśnić kwestię wpisu członków zarządu do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, który ma charakter deklaratoryjny, a więc służy tylko potwierdzeniu powstania, zmiany lub ustania prawa bądź stosunku prawnego.

Przykład

A i B byli członkami zarządu spółki z.o.o. do 31 grudnia 2010 r. Tego dnia zostali odwołani. Nowymi członkami zarządu zostali C i D. Spółka nie dokonała jednak stosownych zmian w rejestrze.

Taka sytuacja nie oznacza odpowiedzialności członków zarządu oznaczonych jako A i B za zobowiązania spółki, które powstały po ich odwołaniu. Jeżeli zobowiązanie spółki z o.o. powstało już po odwołaniu określonej osoby z funkcji członka zarządu tej spółki, to nie ponosi ona odpowiedzialności za to zobowiązanie na podstawie art. 299 § 1 ksh, nawet jeśli jej wpis jako członka zarządu nadal figuruje jeszcze w KRS. Istnienie takiego wpisu nie rozstrzyga bowiem o ponoszeniu przez tę osobę odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 ksh (wyrok SN z 19 marca 2009 r., III CSK 219/08). Osoba, która została odwołana uchwałą wspólników z funkcji członka zarządu spółki z o.o. nie ma już od tej chwili wpływu na prowadzenie spraw spółki i nie może jej reprezentować, co musi wyłączać jej odpowiedzialność za zobowiązania spółki powstałe po jej odwołaniu (wyrok SN z 7 lipca 2005 r., V CK 839/04).

Składając pozew przeciwko członkom zarządu, należy wskazać ich adresy. W rejestrze KRS takich danych nie ma, nawet w odpisie pełnym. Dane te są jednak w aktach rejestrowych spółki. Zgodnie z art.166 §1 pkt 5 ksh zgłoszenie spółki z o.o. do sądu rejestrowego powinno zawierać: nazwiska, imiona i adresy członków zarządu. Tak więc ustalenie danych do pozwu nie powinno nastręczać większych problemów – wystarczy przejrzeć akta danego podmiotu.

—Tomasz Poznański, adwokat