Składa się ono z kilku etapów i jest ściśle sformalizowane. Gdy w firmie dojdzie do wypadku, pracodawca ma ochronić miejsce tego zdarzenia oraz przeprowadzić postępowanie powypadkowe. W nim ustala się i spisuje okoliczności nieszczęścia w protokołach zeznań poszkodowanego i świadków oraz sporządza inną dokumentację.

Okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę. W jego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. U pracodawcy, u którego nie działa społeczny inspektor, do zespołu powypadkowego zamiast niego, jako jego członek wchodzi przedstawiciel pracowników mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp. Zespół ten działa w sposób określony w rozporządzeniu Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (DzU z 2009 r. nr 105, poz. 870).

Jaka procedura

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół sporządza, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o zdarzeniu, protokół powypadkowy. Jego wzór określa rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (DzU nr 227, poz. 2298). Do niego dołącza się protokoły przesłuchania poszkodowanego, świadków, a także inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, np. pisemną opinię lekarza, opinię innych specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku. Ten protokół szef zatwierdza nie później niż w ciągu 5 dni od jego sporządzenia.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej z 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (DzU nr 234, poz. 1974), gdy poszkodowany ubiega się o jednorazowe odszkodowanie, protokół powypadkowy stanowi pierwszy dokument konieczny do wystąpienia z wnioskiem o to świadczenie (§ 2 pkt 1). Podobnie istotne znaczenie dla ubezpieczonego ma taki protokół przy dochodzeniu wypłaty zasiłku chorobowego lub renty wypadkowej.

Żądanie sprostowania

Pracownik może domagać się od pracodawcy poprawienia protokołu powypadkowego, jeśli nie zgadza się z jego zapisami. Przy czym jeśli pracodawca odmówiłby sprostowania tego dokumentu, podwładny może dochodzić jego korekty przed sądem. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy poszkodowany nie zgadza się ze stwierdzeniem, że wypadek nie jest tym przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą wpływać na prawo do świadczeń przysługujących z racji wypadku przy pracy. Tak też wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 29 marca 2006 r. (II PZP 14/05). Za dopuszczalnością takiego żądania wypowiadał się też SN w wyroku z 21 czerwca 2001 r. (II UKN 425/00). Zgodnie z nim pracownik lub członkowie jego rodziny z reguły mają interes prawny w uzyskaniu orzeczenia zastępującego protokół powypadkowy, jeżeli chcą ubiegać się o świadczenie w postępowaniu przed organem rentowym (art. 189 k.p.c.). Przed sądem pracy podwładny może skutecznie żądać, aby jego pracodawca sprostował niekorzystne dla niego i niezgodne z prawdą zapisy protokołu powypadkowego.

Podwładny, który miał wypadek lub członek rodziny pracownika zmarłego w wypadku, jeśli ubiega się o jednorazowe odszkodowanie, składa pracodawcy będącemu płatnikiem składek wniosek w tej sprawie. Po jego otrzymaniu szef powinien skompletować całą dokumentację niezbędną do ustalenia uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego, spowodowanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. W szczególności może to być:

1) protokół powypadkowy,

2) prawomocny wyrok sądu pracy,

3) karta wypadku,

4) decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej,

5) zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką znajduje się ubezpieczony,

6) odpis aktu zgonu – w razie zgonu osoby, która uległa wypadkowi przy pracy.

Następnie pracodawca przekazuje wniosek o jednorazowe odszkodowanie ze skompletowaną dokumentacją terenowemu oddziałowi ZUS, właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego. Pismo o jednorazowe odszkodowanie należy złożyć  w ZUS już po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach