Międzynarodowa umowa przewozu drogowego: Jakie są terminy przedawnienia roszczeń przedsiębiorcy

Problemy międzynarodowych przewozów drogowych towarów reguluje Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) z 19 maja 1956 r. Najpierw należy wyjaśnić, kiedy dochodzi do międzynarodowego przewozu i tym samym kiedy stosuje się postanowienia konwencji CMR. Otóż ma ona zastosowanie do każdej umowy o zarobkowy przewóz drogowy towarów pojazdami, jeżeli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsca przewidziane dla jej dostawy znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest krajem członkowskim. Konwencję stosuje się niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron umowy przewozu, a tym samym konwencję stosuje się także m.in., gdy obie strony umowy mają siedziby w Polsce.

Kwestia przedawnienia roszczeń z umowy przewozu międzynarodowego uregulowana jest w art. 32 konwencji CMR. Terminy przedawnienia, jak i sposoby ich obliczania mają zastosowanie do roszczeń obu stron umowy przewozu i dotyczą roszczeń stron powstałych wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy przewozu.

Są szczególne przypadki

Generalną zasadą jest, że roszczenia, które mogą wyniknąć z przewozów podlegających konwencji CMR, przedawniają się po upływie jednego roku. Warto mieć jednak na uwadze, że konwencja w pewnych szczególnych przypadkach przewiduje 3-letni termin przedawnienia. Ma to miejsce w przypadku złego zamiaru lub niedbalstwa, które według prawa obowiązującego sąd rozpatrujący sprawę uważane jest za równoznaczne ze złym zamiarem. Biorąc pod uwagę polski system prawny, dotyczyć to będzie sytuacji, gdy podstawą roszczenia będzie wina umyślna lub rażące niedbalstwo.

Dla ustalenia, czy dane roszczenie uległo przedawnieniu czy też nie, oprócz okresu przedawnienia istotne znaczenie ma dzień, od którego przedawnienie zaczyna swój bieg. Dzień początkowy biegu przedawnienia jest różny w zależności od charakteru dochodzonego roszczenia. Ponadto należy pamiętać, iż dzień wskazany jako dzień wyjściowy dla biegu przedawnienia, nie wlicza się do terminu przedawnienia.

Bieg przedawnienie rozpoczyna się odpowiednio:

Bieg terminów przedawnienia jest niezależny więc od tego czy i kiedy podmiot uprawniony dowiedział się o szkodzie  czy też o zdarzeniu uzasadniającym dochodzenie roszczenia.

Można wydłużyć

Terminy przedawnienia obowiązujące w odniesieniu do umów przewozu są dość krótkie w porównaniu z roszczeniami z tytułu innych stosunków cywilnoprawnych, jednak w pewnych oko- licznościach okres na dochodzenie roszczeń może ulec wydłużeniu. Mianowicie strona dochodząca roszczeń od przewoźnika jest uprawniona do złożenia reklamacji (przy czym złożenie reklamacji w międzynarodowym przewozie nie jest obligatoryjne w przeciwieństwie do przewozów krajowych), zaś pisemna reklamacja zawiesza przedawnienie aż do dnia, w którym przewoźnik na piśmie odrzuci reklamację i zwróci załączone do niej dokumenty. Przepisy prawa nie wskazują maksymalnego terminu takiego zawieszenia (inaczej niż w odniesieniu do przewozów krajowych, gdzie maksymalne zawieszenie biegu przedawnienia następuje na okres przewidziany do załatwienia reklamacji, czyli 3 miesięcy), a tym samym zawieszenie może być bezterminowe. Pogląd taki wyraził m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 22 listopada 2007 r. w sprawie III CSK 150/07.

Jakie powody przerwania biegu

Okres do dochodzenia roszczeń z umowy przewozy może ulec wydłużeniu także wskutek przerwania biegu przedawnienia. Po każdym przerwaniu przedawnienie biegnie na nowo. Bieg przedawnienia przerywa się:

Okres na dochodzenie roszczeń z umowy przewozu może także ulec skróceniu. W przypadku dochodzenia roszczeń z tytułu opóźnienia dostawy warto także pamiętać, iż opóźnienie w przewozie może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy (art. 30 ust. 3 konwencji CMR). Pomimo więc rocznego okresu przedawnienia w razie braku takiego zastrzeżenia w terminie wynikającym z konwencji CMR strona utraci prawo do dochodzenia roszczeń z tytułu opóźnienia dostawy.

W przypadku gdy roszczenie ulegnie przedawnieniu to zgodnie z postanowieniami konwencji CMR nie może być więcej podnoszone, nawet w postaci wzajemnego powództwa lub zarzutu.

Przykład

Spółka X zawarła 25 czerwca 2012 r. umowę przewozu ze spółką Y. Przesyłka została wydana spółce X 10 sierpnia 2012 r. Ustalone wynagrodzenie za przewóz należne spółce X wynosiło 5 tys. zł i płatne było w ciągu 45 dni od daty dostarczenia przesyłki do odbiorcy. Spółka X 15 sierpnia 2012 r. doręczyła odbiorcy przesyłkę. Spółka Y nie zapłaciła wynagrodzenia za wykonany przewóz.

Spółka X ma więc roszczenie wobec spółki Y o zapłatę wynagrodzenia. Roszczenie jej przedawnia się z upływem 1 roku, licząc od upływu 3-miesięcznego  terminu od zawarcia umowy przewozu. Umowa przewozu została zawarta 25 czerwca 2012 r. i doliczając dodatkowe 3 miesiące, bieg przedawnienia rozpoczął się  25 września 2012 r. Jako że dnia początkowego biegu przedawnienia, czyli 25 września 2012 r., nie wliczamy do terminu przedawnienia, okres 1 roku liczymy od 26 września 2012 r. i tym samym roczny okres przedawnienia upłynie z 26 września 2013 r. Dla terminu przedawnienia nie ma znaczenia natomiast termin płatności ustalony pomiędzy stronami i w odniesieniu do międzynarodowego przewozu drogowego bieg przedawnienia nie rozpoczyna się ani od daty upływu terminu płatności, ani od daty dostarczenia przesyłki.