Przedsiębiorca, który zdecyduje się zaangażować do pomocy w prowadzeniu własnego biznesu żonę lub małoletnie dzieci, wypłaconego im wynagrodzenia nie będzie mógł zaliczyć do kosztów podatkowych. Zabrania tego art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT.

Mówi on, że kosztem podatkowym nie jest wartość własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w spółkach cywilnych lub osobowych spółkach handlowych (czyli jawnych, partnerskich, komandytowych i komandytowo-akcyjnych) także małżonków i małoletnich dzieci wspólników.

Rozdzielność majątkowa między małżonkami również nie spowoduje, że wypłacone zatrudnionemu w firmie współmałżonkowi wynagrodzenie będzie kosztem. Rozdzielność majątkowa wpływa zaś na to, że małżonkowie nie będą mogli wspólnie rozliczyć się z fiskusem.

Zakaz zaliczania do kosztów wynagrodzenia znajdzie zastosowanie nie tylko wtedy, gdy przedsiębiorca zdecyduje się zatrudnić kogoś z rodziny na umowę o pracę, ale także przy zatrudnieniu na umowę-zlecenie czy o dzieło.

Potwierdza to wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lutego 2001 r. (I SA/ Gd 2349/98). Zgadzają się z tym również organy podatkowe. Przykładem może być interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 22 czerwca 2010 r. (IPPB1/415-324/10-2/ES).

Przy bezumownej współpracy oprócz tego, że nic się nie zyska, można dodatkowo narazić członków rodziny na odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe na podstawie art. 111 ordynacji podatkowej. Przewiduje on, że najbliższa rodzina podatnika – jeśli współpracowała przy prowadzeniu biznesu i osiągała korzyści majątkowe, odpowie za ewentualne zaległości w podatkach.

Ustawa nie mówi o dalszych krewnych, czyli np. rodzeństwie (brat, siostra) czy wujach, ciotkach, stryjach a także o rodzicach. Osoby te mogą zatem pomagać w firmie, a wypłacane im pensje wolno zaliczyć do kosztów podatkowych. Przedsiębiorcy zaliczą do nich bez obaw również wynagrodzenie zatrudnionego w firmie konkubenta (bo o osobach żyjących w nieformalnych związkach ustawa o PIT nie wspomina).

Tak samo jak przy jednoosobowej działalności gospodarczej również w przypadku spółek osobowych obowiązuje zakaz zaliczania do kosztów podatkowych wartości pracy małżonka i małoletnich dzieci wspólników. Jeśli więc w spółce zostanie zatrudniony małżonek jednego ze wspólników, to wypłacona mu pensja nie będzie kosztem uzyskania nie tylko dla tego wspólnika, z którym pozostaje w związku małżeńskim, ale również dla pozostałych. To samo dotyczy małoletnich dzieci.

To dlatego że art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy wyraźnie mówi o wspólnikach, nie o wspólniku. Stąd też wyłączenie z możliwości uznania za koszty wartości pracy małżonka lub dziecka jednego ze wspólników dotyczy wszystkich wspólników spółki.

Przedsiębiorca może jednak zaangażować do pracy we własnej firmie pełnoletnie dzieci. Wypłacona im pensja może być zaliczona do kosztów podatkowych.

Innym rozwiązaniem jest np. możliwość zaangażowania (zwłaszcza w okresie wakacyjnym) we własnej firmie małoletniego dziecka znajomego przedsiębiorcy i poproszenie go, aby w swojej firmie zaangażował naszego małoletniego syna. Wtedy uda się uniknąć określonego w ustawie o PIT zakazu zaliczania do kosztów podatkowych wypłaconego małoletnim dzieciom wynagrodzenia.